خودزنی کارگردان، زمینگیر شدن قهرمان و شکست تماشاگران/ نقد فیلم سینمایی "دیدن این فیلم جرم است"

خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا/ سرویس هنر اسلامی:

سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر، روز دهم بهمن آغاز و شامگاه روز 22 بهمن ماه 1397 و همزمان با سالگرد چهل سالگی انقلاب اسلامی به پایان رسید.

یکی از فیلم هایی که سر و صدای زیادی در این جشنواره به پا کرد اما به هیچ سیمرغی نرسید، فیلم سینمایی "دیدن این فیلم جرم است" بود.

نقدی بر این فیلم که دارای محتوایی بسیار حساس و بحث برانگیز است را در زیر بخوانید:

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به قلم: سوده موحدی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* مشخصات فیلم سینمایی "دیدن این فیلم جرم است"

کارگردان: رضا زهتابچیان ـ تهیه‌کننده: محمدرضا شفاه ـ نویسنده: رضا زهتابچیان ـ موسیقی: حبیب خزاعی فر ـ فیلم‌برداری: روزبه رایگا ـ تدوین: سیاوش کردجان ـ تولید: باشگاه فیلم سوره حوزه هنری انقلاب اسلامی ـ بازیگران: مهدی زمین‌پرداز، امیر آقایی، لیندا کیانی، حسین پاکدل، حمیدرضا پگاه، محمود پاک‌نیت، احسان امانی، حمید ابراهیمی، حسن زارعی، محمدرضا مالکی، مهران هادی، سعید دشتی، احسان شیخی، عدنان فراهانی، مهدی سجادیان، فرشاد میرزایی، سامان غنائمی، ایمان عبادیان و...

* داستان فیلم سینمایی "دیدن این فیلم جرم است"

مردی مست که تابعیت یک کشور استعماری را دارد، در وسط خیابان یک زن محجبه را کتک می زند که منجر به سقط جنین او می شود. زن کتک خورده خود را به همسرش که به تازگی فرمانده یک پایگاه بسیج شده است می رساند و مرد مست که همچنان در تعقیب و گریز زن جوان است توسط نیروهای بسیجی دستگیر می شود. بسیجیان آزرده خاطر، منتظر برخورد قانونی و شرعی مقامات با مرد متجاوز هستند؛ اما ...

* نقد فیلم سینمایی "دیدن این فیلم جرم است"

فیلم سینمایی "دیدن این فیلم جرم است" حکایت تقابل نسل دوم و سوم انقلاب است؛ نسل دومی هایی که در زمان پیروزی انقلاب جوان بودند و دفاع مقدس را اداره کردند و نسل سومی هایی که فرزندان آنها هستند و تجربه قبل از انقلاب و زمان جنگ را نداشته اند. این نسل سومی ها گرچه امام(ره) و جنگ را ندیدند اما به ایده های انقلابیون و آرمان های آنها وفادارند و احساسات، نیازها و آرمان های متفاوتی نیز دارند که در گفتمان انقلاب اسلامی، حق و منطقی هم هست.

اما ناگهان، و بر خلاف انتظار جوانان نسل سومی، نسل دومی های انقلابی که برای جلوگیری از تجاوز به خاک ایران و ناموس ایرانیان، هشت سال جنگ را تحمل کردند، "مصلحت اندیش" می شوند و در قبال تعرض به یک زن و کشته شدن فرزندش حرف از عقب نشینی در برابر فشار سفارتخانه ای استعماری به میان می آورند و همه نهادهای نظامی و انتظامی و امنیتی ــ بدون استثناء (!) ــ برای دلجویی و آزادی مرد مست متجاوز بسیج می شوند!

این رفتار، برای نسل سومی های پرشوری که در مقابل انحرافات و کجروی ها از خود واکنش نشان می دهند و تلاش می کنند تا خطاها را به شکل "آتش به اختیار" اصلاح کنند قابل درک نیست. برای آنان مصلحت اندیشی در برابر نام «آیت الله احتشام» (یک آیت الله فرضی در فیلم) یا آقازاده متخلف او پذیرفتنی نیست. برای این بسیجیان جوان، "مصلحت ایران" تنها در کنار عزت اسلام و ایرانی معنی می دهد؛ و وقتی به دل می نشیند که استثنائی نداشته باشد.

اما فیلم سینمایی "دیدن این فیلم جرم است" عیدی خوبی برای جشن چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی نیست! با چینشی که «زهتابچیان» برای روایت داستانش انتخاب کرده قرار است مخاطب بعد از گذشت 40 سال، به نظام اسلامی و حکومت انقلابی چه نمره ای بدهد؟ وقتی مقامات حاضر در فیلم، براحتی از صرف نظر کردن حق یک زن بی گناه، به خاطر مصلحت و فلان آیت الله زاده و بهمان جلسه در کشور خارجی سخن می گویند جوان جامعه ما به چه می اندیشد؟ آیا با این تصویرسازی ها به دنبال این هستیم که مردم حق را به نظام و حکومت بدهند و نگران حق از دست رفته انقلاب شوند؟ مگرنه اینکه پایه و اساس اسلام و انقلاب اسلامی، بر شرافت و سربلندی و عزت انسانهاست؟!

سؤالی که به ذهن هر بیننده منصفی می رسد این است که چطور می شود هشت سال، در وسعتی هزاران کیلومتری جنگید تا یک وجب از خاک ایران نرود، اما در قبال تعرض به حق یک انسان بی گناه زیر چتر مصلحت پنهان شد؟!

همچنین، در شرایط کنونی که مردم با فشارهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دست و پنجه نرم می کنند و داستان آقازاده ها و رانت ها و رانت خواری های موجود ــ راست و دروغ ــ همه مردم جامعه را حساس و دلخور کرده است، نابالغانه ترین کاری که به ذهن هرکس می رسد "خودزنی" است. این خودزنی در "دیدن این فیلم جرم است" رخ داده و فیلمی که با بودجه یک نهاد انقلابی خوشنام ساخته شده است، نمایشی از "تناقض های امنیت ملی"، "تضادهای دیپلماسی"، "اختلاف نیروهای اطلاعاتی و انتظامی"، "درگیری مقامات کشوری و لشکری"، "بلا تکلیفی حزب اللهی ها در برابر انقلاب و ولایت" و... از آب در آمده است!

فیلم "دیدن این فیلم جرم است" با هایلایت کردن موضوعات مذکور و به موازات آن، نشان دادن محافظه کاری نامشروع و ضد عقل و منطق نسل دومی ها، فاصله و تناقض ها را پررنگ تر از واقعیت آن برای مخاطب به تصویر می کشد. این فاصله ها و تناقضات، باعث می شود که جوانان برای ایستادگی بر آرمان های انقلاب، دست به کلاشینکف شوند و به روی فرمانده خود، افراد پلیس، کادر وزارت اطلاعات و... اسلحه بکشند! آنها می دانند که اگر اسلحه را زمین بگذارند، یقیناً صدایشان به جایی نمی رسد اما حداقل منفعت هفت تیر کشی برای آنان این است که:
اولاً؛ به وظیفه شرعی خود عمل کرده و در مقابل ناحقی سکوت نکرده اند؛
و ثانیاً؛ هرچند به زور و اجبار، ولی سران کشور مجبور می شوند به صدایشان گوش کنند.

کارگردان سعی کرده برای تأثیرگذاری حداکثری حرف هایش، از دل نیروهای بسیج یک قهرمان مردمی بسازد. او در این کار موفق بوده و «امیر» قهرمان سرکش داستان، با چینش هوشمندانه عناصر فیلمنامه، تماشاگر را با خود همدل می کند؛ تا جایی که مردم در سالن های نمایش فیلم، از نقدهای وی و دوستانش درباره رفتار نهادهای کشور، با دست زدن و تشویق استقبال می کردند. نسل سومی های فیلم که در دوران پس از انقلاب رشد کرده اند (و لابد تماشاگرانی که اکثراً متولد دهه شصت و هفتاد و هشتاد هستند)، حضور در عرصه های مختلف اجتماعی و دخالت در تعیین سرنوشت کشور را حق خود می دانند؛ پس دلیلی برای محافظه کاری امیر نمی بینیم و به عنوان یک بیننده، انتظاری غیر از کاری که امیر انجام داد را نداریم.

فیلم "دیدن این فیلم جرم است" می توانست با نمایش نسلی که به لحاظ شخصیتی، هویتی مستقل دارد و بر اصالت و حقیقت دین تکیه می کند، مدار حرکت آن را بر تحلیل حوادث سیاسی و موضع گیری صحیح برای مقابله با تهدیدات نشان دهد؛ اما متأسفانه زهتابچیان از تفاوت نسل ها به "گسست نسلی" می رسد؛ به نحوی که تماشاگر در انتهای فیلم، قربانی شدن حق پیش پای باطل را نتیجه می گیرد، آنهم توسط نسل دوم انقلاب که خود در سالهای جنگ، پرچمدار غیرت و کرامت بود. در اینجا، مخاطبی که با امیر داستان همراه شده است، با زمینگیر شدن او، شکست می خورد. شکست نمادین امیر و تماشاگر، به معنای جنگ بی فایده و در یک کلام "ناامیدی از اصلاح امور کشور" است!

نتیجه اینکه: در شرایطی که رهبر انقلاب دائماً بر "امید" پافشاری می کند و اتفاقاً "جوانان" مخاطب اصلی ایشان هستند؛ و در حالی که رئیس جمهوری اسلامی ایران از هنرمندان "پرداختن به سینمای امید" را انتظار دارد، یک سازمان وابسته به نظام و و یک کارگردان مرید رهبری، با نمایش شکست قهرمان مردمی، یأس و نومیدی را به افکار عمومی جامعه ــ بویژه جوانان آینده ساز آن ــ منتقل می نمایند!

"دیدن این فیلم جرم است" می خواهد در بستری اجتماعی، روایت های استراتژیک و ارزشی را با خود به همراه داشته باشد، اما سؤالی که پس از تماشای فیلم به ذهن می رسد این است که آیا این فیلم واقعاً توانست روایت های استراتژیک و ارزشی را با خود به همراه داشته باشد؟!

........................
پایان پیام/ 101

عناوین مرتبط :

همه مطالب

اخبار جهان

اخبار ایران

چندرسانه‌ای

اخبار علمی و ترویجی

نگاه دینی به سیمرغ سی و هفتم ـ 34

خودزنی کارگردان، زمینگیر شدن قهرمان و شکست تماشاگران/ نقد فیلم سینمایی "دیدن این فیلم جرم است"