به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) - ابنا - در میان منابع تاریخی، نشانه‌های از حضور شیعیان در شهرهای رمله و نابلس در سرزمین فعلی اشغالی فلسطین دیده می‌شود، اگر چه در هیچ کدام از منابع، این دو شهر به عنوان شهرهای شیعه معرفی نشده‌اند و این نشانگر آن است که می‌توان نشانه‌های مطلوبی از همزیستی میان شیعیان و دیگر فرقه‌های اسلامی در این شهر یافت.
شیعیان رمله و نابلس
شهر رمله، در گذشته از شهرهای بزرگ و مهم فلسطین بوده است. این شهر هم اکنون تقریبا در 45 كيلومترى شمال غربى بيت المقدّس و در میان بیت‌المقدس و تل‌آویو، داخل سرزمین‌های اشغالی سال 1948 قرار گرفته است. در میان منابع تاریخی می‌توان نشانه‌هایی از حضور شیعیان در این شهر یافت، اما بدون شک وجود قاضیان و خطیبانی از میان شیعیان در این شهر، نشانگر گسترده بودن این حضور بوده است.
از سده دوم هجری، چند شخصیت كوفی را می‌شناسیم كه در رمله اقامت نمودند و متّهم به تشیع بوده‌اند؛ اگر چه تشیع آنان قطعی و ثابت‌شده نیست. عثمان بن شریك كوفی معروف به «ابوهاشم صوفی»، درگذشته در سال 150 قمری، ابوزكریا یحیی بن عیسی تمیمی نهشلی كوفی كه از اعمش، ابومسعود، محمد بن عبدالرحمان بن ابی‌لیلی، از صحابه پیامبر اکرم ص روایت كرده است. ابن حجر عسقلانی به نقلی از «عجلی» درباره او تعبیر «كان فیه تشیع» به كار برده است.
نمایی از شهر الرمله در فلسطین اشغالی و مزاری منسوب به امام علی(ع) در این شهر
حضور برخی از سادات در این منطقه را نیز باید از نشانه‌های دیگر سادات علوی در این منطقه دانست، مانند: علی بن محمد خُشكی از نوادگان زید بن امام زین‌العابدین(ع) است كه از بصره به مصر مهاجرت كرد و سپس قضاوت دو شهر بیت‌المقدس و رمله را عهده‌دار شد. همچنین برخی منابع از شخص دیگری از نوادگان زید شهید به نام ابومحمد حسن بن محمد، با نسبت «رملی» و تعبیر «محدّث» یاد کرده و او را از اعیان طالبیون دانسته‌اند. تعدادی از سادات ساكن رمله، خطیب یا قاضی این شهر بوده‌اند.
از جمله یکی از نوادگان حسن مثنّی به نام ابوطالب حسن بن جعفر، معروف به «ابن بنت الزهری» و نیز فرزندش ابوالحسن علی بن ابی‌طالب، قاضی رمله بوده‌اند. همچنین از دیگر سادات ساکن رمله، عبیدالله بن علی، ملقّب به «صاحب الشامة»، از نوادگان حسین اصغر بن امام زین العابدین (ع) بوده که در این شهر قاضی و رئیس بوده است.
در این شهر تعداد قابل توجهی از سادات علوی از نسل حضرت ابوالفضل عباس(ع) سكونت داشته‌اند. عبدالله بن عباس بن فضل بن حسن بن عبیدالله بن عباس، از فرزند خود احمد، نوادگانی در رمله داشته و فرزندان برادر عبدالله مزبور یعنی فضل بن عباس بن فضل نیز در همین شهر ساکن بوده‌اند.
به نظر می رسد مزاری که هم اکنون به عنوان «فضل» در رمله موجود است اگر چه در بارو عامه، به فضل بن عباس بن عبدالمطلب منسوب است، اما چون در منابع تاریخی به محل دقیق وفات وی اشاره نشده، ممکن است مزار فضل بن عباس بن فضل بن حسن بن عبیدالله بن عباس بن علی(ع) باشد که بعدها به هم‌نام خود فضل بن عباس بن عبدالمطلب منسوب گشته است.
شخص دیگری كه در منابع از وی با توصیف «خطیب در رمله» یاد كرده (المروزی: 171)، محمد لحیانی فرزند عبدالله بن عبیدالله بن حسن بن عبیدالله بن عباس بن علی(ع) است كه فرزندان وی نیز ساکن رمله بوده‌اند. جدّ محمد لحیانی یعنی عبیدالله بن حسن را در شمار راویان از امام جعفر صادق(ع) و زید بن علی(ع) دانسته است. قاسم فرزند محمد لحیانی از اصحاب امام عسکری(ع) به شمار می‌آید.
شاعر برجسته عرب، ابوالحسن علی بن محمد تهامی، که در سال 416 قمری به قتل رسید، در همین شهر زندگی کرده است. حر عاملی و سید حسن صدر، او را از شعرای شیعه دانسته‌اند. وی در مدّتی در رمله اقامت داشت و در این شهر ازدواج کرد و خطابت آن را عهده‌دار گردید و در همین شهر قصیده رائیه مشهور خود را در رثای فرزندش كه در این شهر از دنیا رفت، سرود.
همچنین از میان علمای شیعه‌ای که در شهر رمله حضور یافته و به سماع و روایت حدیث پرداخته‌اند، می‌توان به ابوالفتح کراجکی اشاره کرد. کتاب كنز الفوائد وی، اسامی شماری از محدّثانی را ثبت کرده است که کراجکی در شهر رمله از آنها روایت نموده است که به عنوان نمونه می‌توان از قاضی ابوالحسن اسد بن ابراهیم بن کلیب سُلمی حرّانی یاد کرد كه كراجكی در سال 410ق در رمله از وی روایت نقل كرده است. این شخص از مشایخ روایت نجاشی است و ابن حجر عسقلانی به نقل از ابن عساكر او را متکلّم و از شیعیان سرسخت توصیف کرده است.
نمایی از شهر نابلس و مقبره یوسف پیامبر(ع) در این شهر
در مورد شهر نابلس نیز «مَقدسی» در کتاب خود، نیمی از اهل نابلس را از شیعیان می‌داند، اگر چه در منابع تاریخی، اسامی شخصیت‌های شیعه‌ای كه از این شهر برخاسته یا در آن حضور یافته باشند، به چشم نمی‌خورد. ولی می‌توان به این مورد اشاره کرد که ابن حجر عسقلانی در کتاب خود، از شخصی به نام حسین بن تمیم قنّسرینی، معروف به ابن سروجی، نام می‌برد و می‌گوید: او نزد فرزند شیخ طوسی، كتاب تهذیب الاحكام پدرش را قرائت كرد و در سال 518 ق در نابلس درگذشته است.
عالمان جبل عامل، نوادگان شیعیان فلسطین
هنگامی که صلیبیان در اوایل دهه پایانی سده پنجم هجری موفق به نفوذ در فلسطین شدند؛ به گونه‌ای که پس از سقوط بیت‌المقدس در سال 492 ق، آنها تا سال 496 ق بیشتر شهرهای فلسطین مانند صور، نابلس، طبریه و رمله را تصرف کردند و بسیاری از مسلمانان از جمله شیعیان مجبور به مهاجرت شدند.
به نظر می رسد بخشی از جامعه شیعه شهرهای یاد شده، به سرزمین‌های کوهستانی شمال فلسطین یعنی «جبل عامل» مهاجرت کرده‌اند و گام‌های نخستین تشکیل جامعه‌ی شیعه جبل عامل را تشکیل دادند. بدون شک جایگاه و نقش برجسته عالمان جبل عامل در تاریخ تشییع، روشن‌تر از هر بیان و توصیف، و خارج از موضوع این نوشتار است.
..................................
پایان پیام
