به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ بررسی نقش شیعیان در سرزمین فلسطین، ناگفته هایی از تاریخ است که کمتر به آن پرداخته شده است. تاریخ حضور شیعیان در این سرزمین و مقابله آنان در جنگ های صلیبی با نیروهای رومی برای جلوگیری از اشغال این منطقه از این موضوعات است.
تاریخ اسلامی بیت المقدس را باید از نیمه رجب سال 15 هجری آغاز کرد، زمانی که بیت المقدس برای نخستین بار فتح شد؛، خالد بن ثابت، این منطقه را به شکل مشروط فتح کرد یعنی اراضی این سرزمین متعلق به مسلمانان باشد، اما مادام که اهالی آن جزیه بدهند مسلمانان در امور آنان دخالتی نداشته باشند.
در همان سال، گروهی از مردم مدینه مانند اوس برادرزاده حَسّان بن ثابت و برخی دیگر از صحابه مانند عُباده بن صامت در این منطقه ساکن شدند. معاویه بن ابوسفیان اولین والی بین المقدس بود و به مدت 40 سال به عنوان والی منصوب از حاکمیت و بعد به عنوان خلیفه مسلمین بر آن سرزمین حکومت کرد. بنای قبة الصخره قدیمترین و نفیس‌ترین و زیباترین و معظمترین بنای اسلامی در این شهر است که عبدالملک بن مروان، خلیفة پنجم اموی، در سال 72 آن را برپا کرد. احتمالاً این بنا تنها اثر اموی است که تاکنون باقی مانده است.
از ساختمان اصلی مسجدالاقصی که ولید اول اموی به مدت ده سال در میان سالهای 86 تا 96 آن را ساخته بود، به سبب آسیب‌های زلزله و عوارض طبیعی دیگر چندان چیزی باقی نمانده. این بنا، بارها بازسازی شده است و بخش اعظم آنچه امروز به عنوان مسجد الاقصی دیده می شود از زمان الظاهر، خلیفه فاطمی مانده است.
حمدانیان: اولین مدافعان شیعی بیت المقدس
حمدانیان، از خاندانهای شیعی حکومتگر در موصل و حلب، در سده‌های سوم و چهارم هجری هستند. این خاندان خود را از قبیله تغلب و از نسل حَمْدان‌بن حَمدون‌بن حارث‌بن لقمان تغلبی می دانند. مؤسس حکومت حمدانیان موصل ابوالهیجاء عبداللّه‌بن حمدان بود. او در 293 به حکومت موصل منصوب شد. در 317، ابوالهیجاء در حوادث عزل مقتدر و تعیین قاهر شرکت کرد، اما سرانجام به دست حامیان مقتدر کشته شد.
ناصرالدوله پس از کشته شدن پدرش، در حکومت نواحی تحت حاکمیت پدرش (موصل و چند شهر کوچک) ابقا شد و در سال 318، کارگزار دیار ربیعه و نصیبین و سنجار و برخی نواحی دیگر گردید. چند ماه بعد در همان سال 318، مقتدر عباسی حکومت موصل و دیار ربیعه را به برادر ابوالهیجاء، ابوالعلاء سعیدبن حمدان سپرد. ابوالعلاء به نبرد با رومیان پرداخت. وی ابتدا سمیساط را از محاصره رومیان خارج کرد. آنگاه، شهر ملطیه و مناطق مرزی را به تصرف درآورد و با جمع زیادی از اسیران رومی بازگشت. پس از ابوالعلاء، ناصرالدوله به تحکیم پایه‌های حکومت خاندانش در موصل و نواحی اطراف پرداخت. دوره حکومت وی با کشمکشهای فراوان با عباسیان و آل‌بویه توأم شد و تا 356 تداوم یافت.
اهمیت حمدانیان در حفظ سرحدات اسلامیِ مجاور روم شرقی و نیز حفظ امنیت داخلی قلمرو عباسیان از دست‌اندازی قبایل کرد و عرب نواحی جزیره، عباسیان را به مدارا وا می‌داشت. مهم‌ترین نقش حمدانیان حفاظت از مرزهای قلمرو اسلامی در مقابل تهاجم رومیها بود و حمدانیان مهم‌ترین مانع توسعه‌طلبی رومیان در نواحی مسلمان‌نشین به‌شمار می‌رفتند. از این رو در منشور حکومتی آنان که از سوی دربار عباسیان ابلاغ می‌شد، جهاد از مهم‌ترین وظایف حاکم حمدانی بود.
بیشترین جهاد علیه رومیان را، سیف‌الدوله در فاصله سالهای 324 تا 356 انجام داد که او را به کابوسی برای رومیان تبدیل کرده بود. به گونه ای که در برخی از منابع تاریخی، از بیش از 40 جنگ میان رومیان مسیحی و سیف الدوله سخن به میان آمده است. نبردهایی که بسیاری از آنها با محوریت اشغال مسجد الاقصی و سرزمین قدس شکل گرفت و حمدانی ها را تبدیل به مستحکمترین نیرو در مقابل نیروها تبدیل کرد و حمدانی به عنوان اولین مدافعان اسلامی و شیعی در مقابل رومی ها در تاریخ ثبت شد.
حمدانیان و ضرب سکه‌های شیعی
اگر چه حمدانیان با حکومتها و قدرتهای سنّی‌مذهب هم پیمان بودند، اما مذهب آنان آشکارا تشیع دوازده امامی بود. گفته شده است که سیف‌الدوله از سال 351 با اتخاذ تدابیری، دست به تغییر ترکیب جمعیتی حلب به نفع شیعیان زد. وی بدین منظور به احداث مقابری برای شخصیتهای شیعی نظیر عمروبن حَمِق خُزاعی و درج اسامی پنج تن علیهم‌السلام بر روی برخی سکه‌های حمدانی پرداخت.
بنابه گزارش ابن‌حوقل، ابوالهیجاء حمدانی پیرامون مزار امام علی علیه‌السلام حصاری استوار ساخت و قبه‌ای بزرگ که درون آن با فرشهای گران‌قیمت پوشیده شده بود، بر آن بنا کرد. ابن‌عدیم نیز از اقدام سعدالدوله به افزودن جملات «حی علی خیرالعمل، محمد و علیٌ خیرالبشر» به اذان سخن گفته است. آشکارترین جلوه‌های تشیع در اشعار شعرای این روزگار منعکس است. ابوفراس حمدانی، بارها به مدح اهل بیت و قدح دشمنانشان پرداخته است. بااین‌حال، حمدانیان تسامح مذهبی نیز داشتند.
دیگر حکومت‌های شیعی در سرزمین قدس
همچنین حکومت شیعی دیگری بنام بنی عمار در طرابلس حضور داشتند و در ناحیه فلسطین و لبنان با صلیبیان وارد جنگ شده اند. همچنین در کتاب احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم مورخی بنام مَقدسی می نویسید: «اهل نابلس هم شیعه هستند» که این شهر الان بزرگترین شهر کرانه باختری است. ناصر خسرو قبادیانی نیز در سفرنامه خود اشاره به شیعه بودن طبریه می‌کند و پیروان اهل بیت علیهم‌السلام آنجا زیاد بودند.
در بخش‌های دیگر این نوشته، به حضور عالمان شیعی در فلسطین و تالیفات گسترده آنان در سرزمین بیت‌المقدس در طول قرون مختلف پرداخته می شود. تلاش نزدیک به یکصد ساله عالمان شیعی در حفاظت از سرزمین قدس و مبارزه نزدیک به 80 ساله مراجع و بزرگان شیعه با تشکیل و گسترش دولت جعلی اسرائیل از موضوعات دیگر خواهد بود.
.....................
پایان پیام