به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل بیت(ع) - ابنا - در قسمت‌های قبلی این نوشتار، سرنوشت سرزمین فلسطین و بیت‌المقدس در دوران اسلامی با تاکید بر حاکمیت یا حضور شیعیان بر این سرزمین بررسی شد. حضوری که تقریبا همزمان با تاریخ اسلام آغاز شده بود و تا تصرف این سرزمین در جنگهای صلیبی ادامه داشت.
آنچه که در ادامه می‌خوانید، نگاهی به نبردهای
متعدد میان فاطمیان و صلیبیان در این سرزمین مقدس است. حضور این حکومت، در نهایت
با جنگهای پیاپی صلیبی در این سرزمین پایان یافت و سرزمین فلسطین، در طول قرن‌های
بعدی، چندین بار میان مسلمانان و مسیحیان دست به دست شد و در نهایت نیز به عنوان
بخشی از حکومت اسلامی عثمانی قرار گرفت؛ حاکمیتی که حاصل نهایی آن بعد از جنگ جهانی
اول، از هم پاشیدن حکومت عثمانی و انجام مقدمات لازم برای تاسیس حکومت یهودی در این
سرزمین شد.
نگاهی به تاریخ فاطمیان
خلافت فاطمی که با تلاش گروهی از شیعیان اسماعیلی تشکیل شد، به مدت دو قرن در بخش‌هایی از شمال آفریقا و خاورمیانه حکومت داشتند، نام سلسله آنان به نام مبارک فاطمه(س)، دختر پیامبر(ص) نامگذاری شده بود. این سلسله در رقابت با خلافت عباسی، خود را خلفای بر حق می‌دانستند. حکومت فاطمیان در آغاز در مراکش کنونی تاسیس شد. در ۶ شعبان سال ۳۶۲ هجری «المعز لدین الله» به مصر رفت و در رمضان سال ۳۶۲ هجری در قصر مصر مستقر شد. در دوره فاطمیان، برای نخستین بار مصریان سوگوار عاشورا شدند و این مراسم تا پایان عصر فاطمیان پابرجا بود.
همچنین در همین دوران از مناسبت‌های شیعی نیز برای تبلیغ مذهب تشیع اسماعیلی استفاده می‌کردند. برگزاری مراسم عاشورا و عید غدیر و عید ولادت امامان و حضرت فاطمه(س) از جمله این موارد بود. نخستین بار مراسم عزاداری برای عاشورا در سال ۳۶۳ در زمان خلافت معز لدین الله برگزار شد و زمان دیگر خلفا ادامه یافت. در روز عاشورا بازارها تعطیل می‌شد و مردم همراه با صاحب منصبان مانند وزیر، داعی و اشراف و قاضی بعد از عزاداری در جامع الازهر به سوی مشهد «راس الحسین» می‌رفتند و در آنجا به عزاداری و خواندن شعر و نوحه می‌پرداختند.
اولین سکه‌ای که در جهان اسلام به نام حضرت ولی عصر حجه بن الحسن(عج) ضرب شد، در سال 524-526 هجری در مصر توسط فاطمیان اسماعیلی مذهب ضرب شد.
فاطمیان و جنگهای صلیبی
فاطیمان اختلافاتی با رقبای سیاسی خود در مناطق مختلف اسلامی داشت و درگیریهای مختلفی میان آنان و سلجوقیان گزارش شده است، ولی در همین درگیری بود که توانستند فلسطین و سرزمین قدس را از دست رقیبان داخلی خویش خارج کنند، اما طمع مسیحیان برای حکومت بر این منطقه، نبردهای متعددی را میان آنان و فاطمیان ایجاد کرد.
در یکی از این نبردها، پس از محاصره بیت المقدس توسط صلیبی‌ها، افتخارالدوله حاکم فاطمی شهر، سیاست دفاعی خود را تقویت کرد، حاکم بیت المقدس نیز مسیحیان ساکن شهر را اخراج کرد، محاصره صلیبی‌ها و مقاومت مسلمانان در درون شهر تشدید می‌شد. افضل بن بدر جمالی نیز با سپاهی بزرگ از مصر خارج شد تا محاصره قدس را بشکند. در نهایت پس از چندین روز محاصره و تبادل آتش، بیت‌المقدس در 22 شعبان سال 492 هجری قمری سقوط کرد و کشتاری عظیمی از مسلمانان در این سرزمین انجام شد به گونه‌ای که برخی از منابع مسیحی معاصر این هجوم نیز بر آن اقرار کرده‌اند.
سپاه افضل که حدود 20 روز بعد از سقوط قدس به این منطقه رسید، مجبور شد در عسقلان بماند. در همین دوران، شهر عسقلان، که بعد از قدس، مقدس‌ترین شهر شیعی در آن منطقه بود نیز در خطر قرار گرفت. فاطمیون هم به دلایل سیاسی هم برای جلوگیری از هتک حرمت مسیحیان به مقام راس الحسین(ع) در شهر عسقلان، سر ایشان را، که براساس برخی از اقوال در عسقلان دفن شده بود، به مسجد راس الحسین در شهر قاهره منتقل کردند. روشن است که این اقدام نمی‌توانست صرفا یک اقدام مذهبی باشد، بلکه با توجه به جایگاه ویژه سید الشهدا(ع) در نزد شیعیان، انتقال آن به مرکز حکومت فاطمی معنای مشخص سیاسی در پی داشت. برخی از مزارات شیعی در مناطق امروزین فلسطین نیز حاصل حضور فاطمیان در این سرزمین است.
فاطمیان پس از سقوط بیت‌المقدس
درگیریهای متعدد میان فاطمیان و صلیبیان در شهرهای مختلف عسقلان، رمله، عکا، طرابلس و صیدا روی داد که هر کدام ماجراهایی دارد که بررسی همه آنها، نیاز به زمان دیگری دارد، اما در نهایت این سرزمین توسط صلاح‌الدین ایوبی، از سرداران شافعی مذهب در لشگر فاطمیان، فتح شد. در این فتح که در سال 583 قمری انجام شد، مسجد الاقصى كه روی به ویرانی نهاده بود، بار دیگر بازسازی شد و پس از ۹۲ سال در آن نماز برگزار شد.
تلاشهای متعدد مسیحیان برای رای تسخیر مجدد شهر در عصر صلاح‌الدین به جایی نرسید. این نکته نیز نباید فراموش شود که با خیانت صلاح‌الدین ایوبی، سلسله فاطمیان رو به ضعف و سستی نهاد و در نهایت نیز حکومت ایوبیان جایگزین آنان شد. در دوران ایوبیان، قدس بار دیگر توسط مسیحیان تصرف شد و بعد از آن بارها توسط گروه‌های مختلف مسلمانان و مسیحیان این منطقه دست به دست شد. این منطقه که در قرون گذشته به عنوان بخشی از حاکمیت دولت عثمانی شناخته می‌شد، پس از جنگ جهانی اول و نابودی حکومت عثمانی، مقدمات تاسیس حکومت یهودی در این سرزمین فراهم شد.
...........................
پایان پیام
