به گزارش خبرگزاری اهل بیت (ع) ـ ابنا ـ برزیل از لحاظ وسعت، بزرگترین و از نظر جمعیت نیز پرجمعیت‌ترین کشور آمریکای جنوبی است. این ویژگی‌ها به همراه موقعیت جغرافیایی برزیل، باعث شده که این کشور دارای نفوذی مؤثر در منطقه آمریکای لاتین باشد.
زبان رسمی کشور برزیل، پرتغالی و مذهب رسمی آن کاتولیک است، اما ابراز عقیده و فرهنگ اتباع تمام ادیان در این کشور، آزاد می‌باشد و تشکیل خرده جامعه‌ها در برزیل نیز آزاد بوده که در توسعه و رشد اقتصاد و عرصه‌های مختلف برزیل نقش مؤثری داشته است.
جمعیت کشور برزیل بیش از 207 میلیون نفر است. در برزیل پیروان ادیان مختلف به راحتی در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و کسی حق تعرض و توهین به پیروان سایر ادیان در این کشور را ندارد.
شیعیان برزیل در مراکز اسلامی خود مشغول به فعالیت‌های مختلفی هستند و علاقه برزیلی‌ها به آشنایی با فرهنگ اسلام ناب و تشیع، مسئولیت مبلغین در این کشور را بیشتر می‌کند.
آنچه در پی می آید گفت‌وگوی خبرنگار ابنا با «ناصرالدین خزرجی» مدیر مرکز اسلامی الرساله برزیل در خصوص مهم‌ترین فعالیت‌های این مرکز و وضعیت شیعیان برزیل در ابعاد مختلف مذهبی، فرهنگی و اجتماعی است که بخش اول آن در پی می‌آید:
ابنا: در ابتدا درباره سابقه‌ی حضور مسلمانان در برزیل بفرمایید تا وارد سؤالات شویم.
برزیل یکی از بزرگترین کشورهای جهان و بزرگترین کشور منطقه‌ی آمریکای جنوبی است. این کشور چون توسط پرتغال استعمار شده بود، پرتغالی‌زبان است. برزیل حدود 220 میلیون نفر جمعیت دارد. مساحت آن بیش از 7 میلیون کیلومتر مربع و یکی از مهم‌ترین و بزرگترین کشورهای منطقه است.
مردم برزیل مختلطی از کل کشورهای جهان هستند و جمعیت سرخ‌پوستانی که ساکنان اصیل برزیل بوده‌اند، محدود هستند. برزیل یک کشور کاملاً مهاجرپذیر است و در دوره‌های مختلف از ژاپن، ایتالیا، کشورهای اروپا و حتی از کشورهای عربی به آنجا هجرت کرده‌اند، لذا ملت برزیل هویت بسیار متنوعی دارد. غذاها و فرهنگ برزیل متنوع است و زبان این کشور نیز بسیار متنوع است و واژه‌هایی حتی از زبان عربی در آن وارد شده است.
مسلمانان، این کشور را به عنوان جایی می‌شناسند که مباحث و مشکلاتی که در کشورهای خودشان بود را ندارد به همین دلیل به آن‌ها احساس آرامش و فرصت خیلی خوبی داده است که بتوانند زندگی و تجارت کنند و فرزندان‌شان تحصیل کنند.
برزیل برای مسلمانان وطن است، آن دوست دارند و تمام سعی‌شان بر این است که این کشور روز به روز پیشرفت کند و فرهنگ هم‌زیستی و احترام بین تمام قومیت‌ها و تنوع ادیان و فرهنگ‌ها ادامه پیدا کند.
گفته می‌شود که مسلمانان از زمان استعمار برزیل در این کشور حضور داشته‌اند؛ از همان 500 سال قبل، وقتی که برزیل توسط پرتغالی‌ها مستعمره شد، مسلمانان به عنوان برده در کشتی‌ها وارد این منطقه شدند. رویداد بسیار مهمی در تاریخ برزیل به نام انقلاب مالی‌ها از سوی مسلمانان ثبت شده است که علیه ارباب‌ها، به نفع برده‌ها و ضد ظلم و ستم بود. برده‌های مسلمانان به مرور زمان منقرض شدند و هویت‌شان را از دست دادند.
مرحله‌ی دوم مسلمانانی بودند که در حدود 150 تا 200 سال قبل، از کشورهای مختلف مثل لبنان و سوریه به برزیل هجرت کردند. مسلمانان متشکل از شیعه، سنّی در جاهای مختلف مستقر شدند. در مرحله‌ی سوم که مهم است، جنگ‌های داخلی لبنان و عراق باعث شد که بسیاری از شیعیان به برزیل هجرت کنند. شیعیان حدود 50 سال در مراحل مختلف در جنگ‌های داخلی لبنان، جنگ 2006، جنگ‌های سال 2010 در عراق و سوریه، به برزیل هجرت کردند. الان هم بسیاری از افغانی‌هایی که از افغانستان مهاجرت کردند، حدود 3 تا 4 هزار نفر از آن‌ها در برزیل ساکن شدند. امروزه آمار دقیقی از شیعیان برزیل نیست، ولی به نظر من شیعیان در کل برزیل، تقریباً بین 30-40 و حداکثر تا 50 هزار نفر هستند.
ابنا: مسلمانان چند درصد هستند؟
آمار مسلمانان هم زیاد واضح نیست ولی به نظر من حداکثر 500 هزار نفر هستند که در شهرهای مختلف مثل سائوپائولو، کوریتیبا، فوز دو ایگواسو و شهرهای مرزی پراکنده هستند. از تعداد 500 هزار نفر، حداکثر 10 درصد شیعه هستند که از ملیت‌های مختلفی در برزیل حضور دارند؛ البته اغلب لبنانی هستند، ولی از سوریه، ایران، عراق، افغانستان و کشورهای دیگر داریم.
ابنا: دروزی‌ها هم در برزیل حضور دارند؟
بله، دروزی‌ها زیاد هستند. البته نه این‌که زیاد باشند، بلکه آن‌ها قدیمی‌تر هستند. دروزی‌ها در هر شهری مجموعه‌ای دارند و اغلب آن‌ها لبنانی و سوری هستند.
ابنا: مسلمانان در برزیل، نماینده مجلس یا شهردار شده‌اند؟
بله، مسلمانان در مناصب حضور دارند ولی میزان ارتباط و تقیدشان به دین، بستگی به سال هجرت آن‌ها دارد. برای نمونه فرزندانی که از 150 یا 200 سال قبل به برزیل آمده‌اند، کاملاً در جامعه برزیل ذوب شده‌اند و هویت اسلامی آن‌ها در حد نام خانوادگی و یا گردنبند است. این طیف تقید زیادی به دین اسلام ندارند، ولی مجموعه‌هایی که بعد از سال 2000 و بعد از جنگ لبنان وارد برزیل شده‌اند، بیشتر مقید هستند و سعی می‌کنند خانواده‌ها و فرزندان‌شان را در فضای دینی داخل حفظ کنند. بسیاری از این گروه دوم در برزیل کار می‌کنند و فرزندان‌شان را یک مقدار که بزرگ می‌شوند، به لبنان می‌فرستند، خودشان در برزیل کار می‌کنند و سالی یکی، دو ماه نزد خانواده می‌روند. چون به مباحث دینی مقید هستند و برزیل را مکان مناسبی برای فرزندان‌شان نمی‌بینند.
بنابراین مسلمانان به عنوان نماینده در مجلس شورای شهر، مجلس ایالت استان و مجلس ملی برزیل بوده و هستند.
ابنا: مسلمانانی که دارای مناصب هستند، از مسلمانان حمایت می‌کنند؟
مسلمان بودن، مسیحی بودن یا یهودی بودن نباید در برزیل مزیتی به شخص بدهد. چون برزیل یک کشور سکولار است و همه باید از حقوق یکدیگر دفاع کنند و حقوق هم را رعایت کنند؛ خصوصاً حقوق اقلیت‌ها باید رعایت شود و مسلمانان جزء اقلیت‌ها هستند. طبیعتاً حضور یک مسلمان در یک منصب و جایگاه در برزیل، یک نوع حمایت از حقوق آن شخص است. شخص باید با قدرت خودش به این منصب و جایگاه برسد، و هم‌زمان نباید از مسلمان بودن، یا مسیحی بودن و یهودی بودنش برای جمع خودشان سوءاستفاده کند ولی قانون اساسی برزیل حقوق تمام اقلیت‌ها و خصوصاً مسلمانان را حفظ می‌کند. در چندین دوره، علیه مسلمانان حرف‌هایی زده شده است که دولت برزیل شدیداً با آن‌ها مقابله کرده و دولت این کشور همیشه از حقوق مسلمانان و تمام ادیان و مذاهب و اقلیت‌ها حمایت می‌کند.
هدف ما تقویت هویت شیعیان است و برای رسیدن به این هویت، یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین مسیرها، مسیر علم است. من هر چه فکر می‌کنم مسیر دیگری را نمی‌بینم. لذا تولید محتوا به زبان پرتغالی مهم‌ترین و بزرگترین هدف مرکز ما است که از سال‌های اول اعزام حاج‌آقای خزرجی به برزیل یعنی سال 1369، آن را پیگیری می‌کرد.
ابنا: موج اسلام‌هراسی در اروپا، آمریکا و سراسر دنیا وجود دارد. افکار عمومی مردم برزیل در مورد مسلمانان چگونه است؟
طبیعتاً فعالیت مدام رسانه‌های خارجی بین‌المللی و بحث‌هایی که چندین دهه است علیه مسلمانان انجام می‌شود، باعث شده که ذهنیت مردم برزیل یک مقدار علیه مسلمانان منفی شود ولی در جنگ علیه غزه برکاتی دیدیم. از جمله برکات آن این بود که مردم دنیا تفاوت بین جبهه تروریسم و جبهه مقاومت را احساس کردند و متوجه شدند که گروه مقاومت هیچ ربطی به تروریست‌ها ندارند. وقتی که مردم دنیا دیدند که صهیونیست‌ها علیه مقاومت و علیه جریانی که می‌خواهد عزّت، کرامت و استقلال را در یک امت تقویت کند چقدر کینه دارند، جایگاه جبهه مقاومت را درک کردند. صهیونیست‌ها اصلاً رحم نمی‌کنند، حتی به یک یهودی هم رحم ندارند، به او ظلم می‌کنند و او را با بدترین تهمت‌ها و پرونده‌های مختلف به دادگاه‌ها می‌کشانند. الحمدلله مردم فهمیدند که بحث تروریسم، بحث تبلیغاتی و سیاسی است و نه واقعی.
در 15 ماه اخیر این را احساس کردیم و دیدیم که چقدر مردم برزیل با جریان مقاومت و با این خط و با گروه موافق و مدافع هستند و حمایت کردند. این نعمت بزرگی است که باید حفظ کنیم. ولی در کل متأسفانه رسانه‌ها کار خودشان را انجام می‌دهند و تا حدی ذهنیت مردم را منحرف می‌کنند.
ابنا: در بعضی از مراکز اسلامی اروپا می‌بینیم که به مرکز اسلامی حمله می‌کنند، چنین مسائلی در برزیل اتفاق افتاده است؟
خیلی کم اتفاق افتاده و در صورت وقوع به سرعت حل می‌شود. در رسانه‌های برزیلی این قبیل مسائل را منعکس می‌کنند و قبول نمی‌کنند که این قضایا پیش برود. مسئله‌ی مهمی که در برزیل وجود دارد، هم‌زیستی و احترام به دیگران است. سعی می‌شود که همه‌ی ادیان به یکدیگر احترام بگذارند. ما قبول نمی‌کنیم، مسلمانی به دین، عقیده و گروهی اهانت کند؛ این منطق اسلام، منطق اهل بیت(ع) و منطق حضرت محمد (ص) نیست. باید به همه‌ی ادیان احترام گذاشته شود. در مناسبت‌های مختلف، مسیحیان و اتباع ادیان دیگر را دعوت می‌کنیم و این منطق و سیاست ما است. سعی می‌کنیم که مسلمانان به عنوان الگو بین مردم معرفی شوند. امام صادق(ع) می‌فرماید: «کُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُمْ». یا حدیثی از حضرت امام رضا(ع) وجود دارد که: «فانّ النّاس لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ کَلَامِنَا لَاتَّبَعُونَا». در حالی که مردم برزیل چیزی از اهل بیت(ع) و اسلام نمی‌دانند و اگر انسان کمی آن‌ها را با آداب، زندگی و معارف اهل بیت(ع) آشنای کند، محال است قبول نکنند، چون معارف اهل بیت(ع) با فطرت انسان‌ها سازگاری دارد.
ابنا: چرا با وجود آزادی ادیان در برزیل، مبلغان شیعی در بسیاری از مناطق این کشور حضور ندارند؟
اولاً درباره کشور برزیل مشکل بُعد مسافت وجود دارد. شما اگر از ایران بخواهید به برزیل بروید، حداقل باید 24 ساعت درگیر پرواز باشید. مسئله‌ی دوم هم بحث هزینه‌ها است. وضعیت بد اقتصادی ایران، باعث شده که به مناطق اطراف یا حداکثر آفریقا و آسیا اولویت داده شود ولی برزیل منطقه‌ی بکری است و هر قدر زودتر و بیشتر در این منطقه کار شود، نتایج آن زودتر به دست می‌آید.
حاج‌آقا خزرجی حدود 36-37 سال قبل به برزیل رفتند؛ البته مبلغین دیگری هم بودند، ولی ایشان کار با بومی‌ها را شروع کرد و این کار را به تنهایی و به صورت آرام و با شیب ملایم ادامه داد. ولی واقعاً حیف است اگر مسئولین، سازمان‌ها، گروه‌ها و مبلغین نروند و از این کشور بازدید نکنند.
ابنا: در مورد مراکز اسلامی مسلمانان و شیعیان در برزیل آماری دارید؟
در کل برزیل، مسلمانان حدود 100 تا 120 مرکز اسلامی، مسجد، انجمن، مصلی و مدرسه دارند که حدود 10 تا 15 و حداکثر 20 مجموعه، شیعه هستند. مراکز و مجموعه‌های شیعیان در مناطق مختلف سائوپائولو، کوریتیبا، شهر فوز، پونتاگروسا و شهرهای دیگر قرار دارند.
ابنا: این مراکز با کدام کشورها مرتبط هستند؟
مرتبط با هیچ کشوری نیستند و مراکز اسلامی درونی هستند. مسجد محمد رسول الله (ص) در شهر سائوپائولو، حسینیه‌ی امام خمینی(ره) در شهر فوز، مدرسه‌ی لبنانی در شهر فوز، مدرسه‌ی اسلامی برزیلی در شهر سائوپائولو، مرکز اسلامی یعنی مرکز اسلامی برزیل، مرکز اسلامی امام مهدی(عج)، مسجد امام علی(ع) در شهر کوریتیبا، مسجد امام علی(ع) در شهر پونتاگروسا، مسجد فاطمه‌ی زهرا(س) در شهر گواراپواوا، مسجد رسول اعظم(ص) در شهر پونتاپورا، مرکز امام صادق(ع) و مراکز دیگری هستند که حضور ذهن ندارم.
ابنا: از این مراکز کدام‌ها بیشتر فعال هستند؟
مرکز مسجد محمد رسول الله (ص) کوریتیبا فعالیت‌های مردمی و حضوری مثل برگزاری جلسه، دعای کمیل، دعای توسل و نماز جمعه دارد. این مرکز پایگاهی است که فعالیت‌های مردمی بیشتری دارد. از لحاظ محتوا تقریباً مرکز اسلامی برزیل با ترجمه‌ها و محتوایی که تولید می‌کند، در صدر فعالیت‌ها قرار دارد. نعمتی که خدا به ما داده این است که توانستیم این مسیر را جلو ببریم و سعی می‌کنیم با روند خاصی ادامه‌دار باشد. البته یک مقدار با مشکلات مختلفی روبه‌رو هستیم که از جمله‌ی این مشکلات کمبود نیرو است. برای تولید محتوا به نیرو نیاز داریم چون محتوا را نمی‌توانیم با هوش مصنوعی تولید کنیم و باید با هوش واقعی تولید شود.
ابنا: خوجه‌ها در برزیل فعال هستند؟
نه. بعضی از هندی‌ها و پاکستانی‌ها هستند ولی در برنامه‌های مراکز ما شرکت می‌کنند.
ابنا: خوجه‌ها به عنوان یک تشکّل و سازمان در برزیل حضور ندارد؟
نه، هیچ مرکزی ندارند. گه‌گاهی می‌آیند و با آن‌ها ارتباط داریم، خدا خیرشان دهد، خیلی حمایت می‌کنند. ما توسط همین دوستان توانستیم یک مجموعه کتاب برای کشور پرتغال ارسال کنیم که بسیار مفید بود. بحث دوری برزیل باعث می‌شود که این کشور زیاد در اولویت‌ها نباشد.
ابنا: جریان شیرازی‌ها چطور؟
خودشان به صورت مستقیم حضور ندارند ولی فکر آن‌ها متأسفانه در آنجا هست. الحمدلله ما سعی می‌کنیم که این مسائل برطرف شود.
ابنا: دردسری هم ایجاد کرده‌اند؟
شبهاتی مطرح می‌کنند که به صورت علمی برطرف می‌شود ولی گاهی مزاحمت‌هایی ایجاد می‌کنند. این‌ها هر جایی که بروند مزاحمت‌هایی دارند.
ابنا: به صورت مصداقی مزاحمتی ایجاد کرده‌اند؟
خودشان به صورت مستقیم نه، ولی از طریق برخی از مجموعه‌ها سعی کرده‌اند مزاحمت‌هایی داشته باشند.
ابنا: فعالیت‌های مرکز خودتان را تشریح کنید. همچنین فعالیت‌هایی که در فضای مجازی دارید عنوان بفرمایید.
مرکز ما تقریباً با ترجمه‌ی کتاب کارش را آغاز کرد و هدف آن بیشتر تولید محتوای فیزیکی بود. بعد از سال 1994 میلادی که حدود 73 یا 74 شمسی می‌شود، اولین کتاب به زبان پرتغالی درباره زندگی و سیره‌ی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) تألیف شد که به قلم حاج‌آقا خزرجی بود. بعد از آن الحمدلله مسیر باز شد و کتاب‌های مختلفی مثل اصول دین، نماز در اسلام، روزه، حضرت فاطمه(س) و ... از طرف مرکز منتشر شد. در سال 2002 یا 2003 میلادی، پایگاه اطلاع‌رسانی الرساله تأسیس شد. سایت الرساله امروزه در برزیل به عنوان مرجع شناخته می‌شود. در این سایت کل قرآن، نهج البلاغه، تحف العقول، صحیفه‌ی سجادیه و آثار و مقالات مختلف برای مشاهده و مراجعه بارگزاری شده است. فکر می‌کنم بیش از 10 تا 15 هزار مقاله در این سایت ترجمه و درج شده است.
بعد از توجه عموم مردم به فضای مجازی، در تمام بسترهای آن مثل فیسبوک، اینستاگرام و ... حضور داریم ولی قوی‌ترین حضور ما در شبکه‌های مجازی در بستری است که ما از قبل آن را برنامه‌ریزی نکرده بودیم؛ یعنی علاوه بر سایت الرساله، یوتیوب قوی‌ترین شبکه‌ی ما است و ما دارای بزرگترین کانال اسلامی به زبان پرتغالی با حدود 18 هزار نفر دنبال کننده هستیم. خاصیتی که یوتیوب دارد این است که فیلم مستند است. ما سعی می‌کنیم که فعالیت در یوتیوب را قوی‌تر کنیم و امسال گروه الرساله‌ی فیلم و سریال را با لوگوی خاص تأسیس کردیم. هدف ما این است که به روند ترجمه و دوبله‌ی فیلم‌های مستند و سریال اسلامی و دینی، به خصوص ایرانی، انرژی بیشتری تزریق کنیم و زمان بیشتری برای این مسائل صرف کنیم. الحمدلله در 10-15 سال اخیر توانسته‌ایم 15 فیلم از جمله روز واقعه، محمد (ص) رسول الله و ... را به زبان پرتغالی ترجمه کنیم. آخرین سریالی که ترجمه کردیم، سریال مختارنامه بود که بیننده‌ی زیادی داشت و مردم استقبال خیلی خوبی از آن کردند. همچنین فیلم اصحاب کهف که اگر خدا بخواهد در ماه رمضان رونمایی خواهد شد.
ابنا: ارتباط و تعامل شما با دولت برزیل چگونه است؟
کلاً تعامل ما با بخش دولتی خوب است، احترام می‌گذاریم، دعوت‌شان می‌کنیم، ما را به عنوان یک مرکز رسمیِ ثبت شده می‌شناسند و تعامل خیلی خوبی با آن‌ها داریم. با دولت برزیل از این بابت مشکلی نداریم و سال‌های سال است که با مسئولین و دولت برزیل ارتباط داریم و این ارتباط ادامه دارد.
ابنا: برای فعالیت‌های شما مانعی ایجاد نمی‌کنند؟
نه، مانعی ایجاد نمی‌کنند. فقط مهم این است که مجموعه، مرکز یا گروه باید در چارچوب قانون کار کند و ما بر اساس سفارش‌های مقام معظم رهبری و مراجع معظم در چارچوب قانون کار می‌کنیم. اساساً وظیفه‌ی دینی ما این است که در هر کشوری که باشیم به قانون احترام بگذاریم و این باید یکی از اولویت‌های تمام مراکز اسلامی در خارج از کشور باشد. احیاناً اگر مراکز اسلامی با مسئله و مشکلی مواجه شدند، باید به مسئولین مربوطه منتقل کنند تا برطرف شود.
ابنا: مراسم عزاداری اربعین و محرم و امثال این‌ها را می‌توانید در خارج از مرکز برگزار کنید؟
بله، ما هر سال روز عاشورا از مرکز به سمت پارک استقلال که تقریباً 1 کیلومتر فاصله دارد، راهپیمایی می‌کنیم. یک ساعت قبل از خواندن مقتل، این مراسم شروع می‌شود و تا پارک استقلال پیاده‌روی می‌کنیم. در این برنامه، بین مردم آب توزیع می‌کنیم و به مرکز برمی‌گردیم و در مرکز، مراسم مقتل‌خوانی و عزاداری برگزار می‌کنیم.
ابنا: باید با حکومت هماهنگ کنید؟
بله، قبل از آن با پلیس و شهرداری هماهنگی می‌کنیم و آن‌ها تأمین امنیت راهپیمایی را بر عهده دارند. این همان بحثی است که خدمت‌تان عرض کردم که قانون برزیل بر اساس آزادی ادیان و احترام و هم‌زیستی با بقیه است.
ابنا: قمه‌زنی هم دارید؟
الحمدلله نه. البته این مسئله‌ای است که وجهه‌ی خوبی برای اسلام و خصوصاً تشیع ندارد. شاید خود امام حسین(ع) این کار را قبول نکند. لذا سینه‌زنی و عزاداری‌ها نباید خارج از منطق و رسالت واقعی انقلاب امام حسین(ع) باشد؛ یعنی انقلاب علیه استکبار، ضد ظلم و انحراف.
ابنا: مراکز دیگر هم با دولت هماهنگی می‌کنند؟
کلاً سیستم مراکز اسلامی در برزیل این است که رعایت می‌کنند. نکته‌ی خیلی خوبی که ما داریم این است که بین مسئولین تمام مراکز و مساجد، ارتباط و همکاری و هم‌زیستی خوبی وجود دارد. بین مسئولین این مساجد ارتباط هست. خصوصاً در زمان جنگ لبنان که تقریباً حدود 10 هزار نفر از لبنان سفر کردند و به برزیل برگشتند، تمام این مراکز درگیر میزبانی از لبنانی‌ها بودند. مرکز ما، مسجد محمد رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، مسجد امام علی(ع) در کوریتیبا، حسینیه‌ی امام خمینی در فوز، تمام این مراکز درگیر استقبال از این‌ها و اسکان‌شان بودند و کمک و هدایت می‌کردند. این خودش الحمدلله کار خوبی بود.
ابنا: در مراکز اسلامی برای سالگرد شهید سردار سلیمانی، شهید سید حسن نصرالله و یا راهپیمایی روز قدس برنامه دارید؟
ما هر سال راهپیمایی روز قدس را برگزار می‌کنیم، گروه‌های مختلف برای شهادت سردار سلیمانی مراسم برگزار می‌کنند و استقبال زیادی می‌شود، چون سردار سلیمانی نمادی از شخصیت مقاومتی علیه رژیم صهیونیست و نقشه‌های امپریالیسم و استکبار جهانی است. ایشان شخصی است که مظلومانه کشته شد، مردم برزیل وی را دوست دارند و حمایت می‌کنند. سردار سلیمانی را به شهادت رساندند و هدف‌شان این بود که ایشان را به عنوان یک چهره‌ی منفی نشان دهند ولی الحمدلله اغلب مردم ذهنیت خوبی درباره شهید سلیمانی دارند.
..................................
پایان پیام/ 167
نظر شما