تفاوت زمان در قیامت با زمان در دنیا

خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) _ ابنا: منابع دینی تصریح به این دارد که در روز قیامت هر گروهی، به زانو درآمده، نشسته و منتظر حساب‏‌اند (۱). روزی که به اندازه پنجاه هزار سال است (۲). البته زمان در عالم آخرت را نمی‏‌شود بر معنای عرفی آن حمل کرد به دلیل این‌که زمان عرفی با طلوع و غروب خورشید محاسبه می‏‌شود و در قیامت طلوع و غروبی وجود ندارد؛ اما وجود تغییر و تحول در قیامت، قطعی است. بر اساس آیات قرآن هنگام واقعه قیامت، همه سراسیمه برمی‌خیزند و شتابان و حیران به هر سو می‌گریزند (۳) سپس واقعیت را دریافته و مراحل و مواقف آن را یکی پس از دیگری پشت سر می‌گذارند، همین مراحل و مواقف را تعبیر به زمان می‌کنند.

بنابراین، دهر یعنی زمانِ درنگ در قیامت وجود دارد (۴) و زمانی که از قیامت نفی شده، زمان عرفی است که به مقدار حرکت زمین به دور خود یا خورشید گفته می‌شود. مردم در موقف قیامت به حسب عقیده، ملکات، اخلاق و کردار در مراتب مختلفی قرار دارند و متناسب با همان ملکات و اعمال محاسبه می‌شوند؛ ازاین‌رو، هر فردی، مرور زمان را به نحو خاصی ادراک می‌کند. مثلاً گذر زمان برای مؤمنان سبک، سریع و راحت و برای کافران سخت و طولانی است (۵).

پی‌نوشت

۱. «وَ تَری‏ کُلَّ أُمَّةٍ جاثِیَةً کُلُّ أُمَّةٍ تُدْعی‏ إِلی‏ کِتابِهَا الْیَوْمَ تُجْزَوْنَ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ؛ و (در آن روز) هر امتی را (از غایت دهشت) گرد آمده و به زانو درافتاده می‌‏بینی؛ هر امتی به سوی کتاب خود (هر فردی از امت به سوی نامه عمل خود یا هر امتی به سوی کتاب مذهب خود) خوانده می‏‌شود، (و خطاب می‌‏آید که) امروز در برابر آنچه عمل می‏‌کردید کیفر داده می‌‏شوید، یا تجسم یافته عین عمل دنیوی‏‌تان کیفر اخروی شماست». (جاثیه/۲۸)

۲. «تَعْرُجُ الْمَلَئکَةُ وَ الرُّوحُ إِلَیْهِ فیِ یَوْمٍ کاَنَ مِقْدَارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ؛ فرشتگان و روح، در روزی که مقدارش پنجاه هزار سال است به سوی او بالا می‌‏روند» (معارج/۴)؛ طباطبایی، محمدحسین‏ (۱۳۹۰ق) المیزان فی تفسیر القرآن. ج۲۰، دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، ص: ۸.

۳. «وَ نُفِخَ فیِ الصُّورِ فَإِذَا هُم مِّنَ الْأَجْدَاثِ إِلیَ‏ رَبِّهِمْ یَنسِلُون‏؛ و در صور دمیده خواهد شد، پس بناگاه از گورهای خود شتابان به سویِ پروردگار خویش می‌‏آیند» (یس/۵۱)؛ قمر/۷.

۴. جهامی، جیرار (۱۹۹۸م) موسوعة مصطلحات الفلسفة عند العرب‏. لبنان: مکتبة لبنان ناشرون‏، ص ۳۲۸.

۵. حسینی تهرانی، محمدحسین (۱۴۲۳ق) معاد شناسی. ج۸، مشهد: نور ملکوت قرآن‏، ص ۲۶۷.