به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی رضایی اصفهانی، مفسّر قرآن کریم و استاد تمام جامعةالمصطفی العالمیه شامگاه شنبه نهم اردیبهشت ماه در دومین برنامه از مجموعه برنامه‌های قرآن و علوم با موضوع «ضوابط مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه قرآن و علوم» شبکه قرآن و معارف سیما در سخنانی با حضور حجج اسلام والمسلمین دکتر سیدجابر حسینی و دکتر محمدتقی احمدی پرتو، قرآن‌پژوه، در سخنانی اظهار کرد: به طور کلی مطالعات قرآن کریم وعلوم به چهار مرحله تقسیم‌بندی می‌شود.
وی ادامه داد: مرحله نخست؛ مربوط به قرن اول و دوم هجری قمری مصادف با قرن هفتم وهشتم میلادی است که در این دوره بیشتر آیات و روایات مطرح بوده و در واقع، عصر پیامبراکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) است و اشاره به کلیاتی دارد. مثلاً خداوند در آیه 69 سوره نحل در مورد عسل فرمود: «... فيهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ..»، خدا می‌گوید در عسل شفا قرارداده‌ام، همین آیه خود به خود مباحثی را حول آن پدید می‌آورد که هر شخص یا مفسّری این آیه را می‌خواند به دنبال شفا وعلل شفا بودن عسل می‌رود، لذا از این مباحث در قرآن و روایات ائمه اطهار(ع) اشارات خوبی مخصوصاً در روایات تفسیری و روایات علمی به مباحث قرآن و علوم شده است که می‌شود ریشههای تفسیر علمی را آنجا یافت.
عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی العالمیه خاطرنشان کرد: مرحوم علامه مجلسی(ره) در کتاب بحار از جلد 54 تا 63، اثر 110 جلدی خود حدود 10 جلد را به جمع‌آوری روایات علمی از ائمه اطهار(ع) با عنوان «کتاب السماء و العالم بحار الأنوار» پرداخته است. مباحث کیهان‌شناسی، زمین‌شناسی، زیست‌شناسی و...، هر آنچه به مباحث علمی مرتبط بوده است را جمع‌آوری کرده و با مراجعه به آن به سرچشمه‌های خوبی در مباحث قرآن و علم پی‌خواهیم برد.
استاد رضایی اصفهانی به دوره دوم تقسیم‌بندی مطالعات قرآن و علوم اشاره کرد و افزود: از قرن سوم به بعد، مرحله دوم مباحث قرآن و علوم شروع می‌شود که علوم یونانی، علوم ایرانی و علوم هندی وارد جهان اسلام می‌شوند، مثل طب جالینوس و هیئت بطلمیوس از یونان که پس از ترجمه از دوره مأمون به بعد وارد جهان اسلام می‌شوند و از طرفی علومی از جندی‌شاپور به عربی ترجمه و وارد جهان اسلام می‌شوند، همانند بعضی ازعلومی که از هند وارد جهان اسلام شد و این باعث به وجود آمدن چالشی بین مباحث آیات و علوم جدید گردید و برخی مفسرین مثل مرحوم طبرسی اشاراتی به مباحث افلاک و هئیت بطلمیوسی دارند و سپس فخر رازی در قرن 5-6 وارد این مباحث می‌شوند، لذا از این دوره علوم جدید وارد جهان اسلام شد.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: دوره سوم تقسیم‌بندی مطالعات قرآن کریم مربوط به قرن 19 میلادی یا 150 سال قبل است که مجموعه‌ای از علوم جهان غرب وارد جهان اسلام شد، مباحث علوم طبیعی و انسانی به ویژه پزشکی، همچنین علومی که در جهان غرب با پیشرفت‌هایی روبرو بود همانند کیهان شناسی، زمین‌شناسی و زیست‌شناسی وارد جهان اسلام شد و همین تحولات باعث بروز چالش میان مفسّرین گردید، بطوریکه با مواجه شدن با مسائلی از علوم به دنبال تطبیق آن مطلب با آیات قرآن بودند، لذا تفسیر علمی در مصر با عنوان «الجواهر فی تفسير القرآن» اثرشيخ طنطاوی و تفسیر «القرآن هو الهُدی و الفرقان» که به تفسیر سید احمدخان هندی معرف است در هندوستان شکل گرفت.
وی چهارمین دوره را به سه دهه اخیر مرتبط دانست و اظهار کرد: طی 30 سال اخیر شاهد مرحله «قرآن و علوم انسانی» هستیم که مباحثی همچون تربیت، سیاست، مسائل اجتماعی و... وارد مباحث میان‌رشته‌ای قرآن وعلم شد و حتی رشته‌های علمی شکل گرفت به طوری که هم اکنون رشته قرآن و علوم با 10 گرایش در جامعةالمصطفی العالمیه و در حوزه‌های علمیه رشته‌های قرآن و علوم شکل گرفت و در حال حاضر در سطوح 3 و 4 تدریس می‌شود.
رضایی اصفهانی اذعان کرد: دوره جدید شاهد باز شدن فضای جدید میان قرآن وعلوم هستیم به طوری‌که در قرن 19 و 20 علوم طبیعی و قرآن در اوج بود و در قرن جدید قرآن و علوم انسانی شگل گرفت و رشد کرد.
وی در پاسخ به سوال حجت‌الاسلام سیدجابر حسینی پژوهشگر و قرآن‌پژوه حاضر در برنامه، مبنی بر اینکه چرا تفاسیر در طول یک قرن (20 تا 21) از علوم طبیعی به علوم انسانی، جهش پیدا کرد و چرخش داشت؟ گفت: در قرن 19 و 20 که انقلاب صنعتی در اروپا رخ داد، به واسطه رشد زیادی که در علوم طبیعی بود، این علوم وارد جهان اسلام شد و به صورت طبیعی همه شیفته علوم طبیعی مانند صنعت، پزشکی و سایر علوم غربی شدند و امثال طنطاوی ویژگی آیات علمی که در مباحث علوم طبیعی بود را مقایسه کردند و گاهی از آن به عنوان اعجاز، گاهی شگفتی و گاهی تفسیر علمی یاد کرده‌اند، نکته حائز اهمیت اینکه در همین دوره اعجازهای علمی متعددی نوشته شده است.
یادآور می‌شود، برنامه جذاب و دیدنی «قرآن و علوم» به تهیه‌کنندگی سیدشهاب لاجوردی و سردبیری حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی رضایی اصفهانی و اجرای محمد عبادی، شنبه هر هفته ساعت ۲۱ از شبکه قرآن و معارف سیما پخش شده و بازپخش آن نیز ساعت ۱۴:۱۵ روزهای یکشنبه، سه‌شنبه و پنجشنبه خواهد بود.
...............................................
پایان پیام/ 167