به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ
امام سجاد(ع) چهارمین امام شیعیان به مدت ۳۴ سال امامت را برعهده داشت. ایشان در واقعه کربلا حضور
داشت ولی به علت بیماری، در جنگ شرکت نکرد.
مجموعه ادعیه و مناجات امام سجاد(ع) در کتاب صحیفه سجادیه گرد آمده است. رسالة الحقوق، شامل ۵۰ حقّ از حقوق خدا و بندگان، مردم و حاکمان، والدین و فرزندان، همسایگان و ... از بیانات ایشان است.
در سالروز شهادت امام سجاد(ع)، خبرنگار ابنا با حجت الاسلام و المسلمین «صادق صالحی» مدیر مرکز نشر معارف صحیفه سجادیه، درباره سیره و زمانه امام سجاد(ع) و ویژگی‌های صحیفه سجادیه گفتگو کرده است.
حجت الاسلام صالحی درباره دوران امام زین‌العابدین اظهار داشت: بعد از شهادت سیدالشهداء(ع)، بسیاری از سنت‌ها متروک شد و آداب و تعالیم اسلامی مورد توجه مردم نبود. لذا در زمانه امام سجاد(ع) در امت اسلامی انحطاط ایجاد شد؛ به ویژه در دوره حکومت عبدالملک مروان و پسرش ولید، دوران اخنتاق خلفای اموی بود و در این فضا امام سجاد(ع) سعی می‌کرد با پند و ارشاد و زبان دعا، مردم را با حقائق و تعالیم دین آشنا کند.
این کارشناس دینی افزود: در تاریخ آمده است که امام زین‌العابدین هر جمعه در مسجد النبی(ص) برای مسلمانان مواعظی بیان می‌کرد تا مردم پرهیزگار باشند. ایشان می‌فرمودند که روزی به سوی خدا بازخواهید گشت و در روز رستاخیز هر کس هر آنچه از خوب و بد انجام داده، خواهد دید و انسان آرزو می‌کند که بین او و عملش فاصله بیفتد.
*شیوه‌های هدایت مردم توسط امام سجاد(ع)
وی درباره شیوه‌های هدایت مردم توسط امام سجاد(ع) اظهار داشت: در آن دوره مردم از تعالیم اسلامی بسیار فاصله گرفته بودند به گونه‌ای که در تواریخ آمده است: آن قدر بدعت‌ها زیاد شده بود که برخی مردم حتی از شیوه نماز خواندن و حج گزاردن اطلاعی نداشتند و آگاهی مردم از تعالیم دینی کم شده بود. لذا حضرت، مردم را با تفسیر قرآن و معارف اسلام آشنا می‌کردند به ویژه هر هفته عصر جمعه‌ها با برپایی جلساتی مردم را به قرآن کریم و سنت پیامبر(ص) توجه می‌دادند.
استاد حوزه علمیه قم افزود: امام سجاد(ع) اهل عبادت‌های زیاد بود. امام صادق(ع) در این باره می‌فرماید: "در امت اسلامی هیچ کس تنوانست مانند رسول خدا(ص) عبادت کند مگر علی بن ابی‌طالب(ع) که به گونه‌ای خدا را عبادت می‌کرد که گویا بهشت و جهنم را می‌دید. در میان اهل بیت(ع) شبیه‌تر از همه به ایشان، حضرت زین‌العابدین(ع) بود که آثار عبادت در چهره و سیمای وی نمایان بود.» لذا به دلیل عبادت‌های زیاد امام سجاد(ع)، به ایشان زین‌العابدین می‌گویند.
وی درباره وضعیت مسلمانان در دوره امام سجاد(ع) اظهار داشت: بدعت‌ها و دوری از معارف دین آن قدر زیاد بود که امام صادق(ع) می‌فرمایند: «ارتد الناس بعد الحسین(ع) إلا ثلاثة» بعد از سیدالشهدا(ع) همۀ مردم از دین برگشتند اما بعد از تلاش‌های امام سجاد(ع) « ثُمَّ إِنَّ اَلنَّاسَ لَحِقُوا وَ كَثُرُوا» مردم آمدند، و زیاد شدند به گونه‌ای که در تاریخ آمده است: زمانی که امام سجاد(ع) به حج می‌رفت هزار نفر از قرّاء منتظر بودند که حضرت از منزل خود خارج شود تا در رکاب ایشان به حج مشرف شوند.
* نقش امام سجاد(ع) در احیای تفکر اصیل اسلامی
حجت الاسلام صالحی افزود: نقش امام سجاد(ع) در احیای تفکر اصیل اسلامی و ارتباط مردم با خدا از طریق دعا، نقش غیر قابل انکاری است. دربار اموی اگر زن آوازه‌خوان می‌خواست از مکه و مدینه دعوت می‌کرد. یعنی آن قدر مسلمانان از دین فاصله گرفته بودند که "مهبط وحی" مکان این کارها شده بود اما با زحمات 35 ساله امام سجاد(ع)، مردمی که از دین فاصله گرفته بودند دوباره به دین برگشتند و دین در جامعه احیا شد. امام سجاد(ع) با تلاشی که انجام داد دوباره مردم را حول محور دین جمع کرد. سبط جوزی از علمای اهل سنت می‌گوید: «اگر زین‌العابدین و صحیفه او نبود، مسلمانان راه و روش مخاطبه با خدا و مکالمه و رازگویی با او را در مقام عرض حاجت به بارگاه ربوبی را نمی‌دانستند، و او بود که شیوه گفتگو با آفریدگار بزرگ و شکوه بردن در سختی‌ها و گرفتاری‌ها به پیشگاه او را به ما آدمیان آموخت. بنابراین، او نسبت به مردم تا روز رستاخیز، حق آموختن و آگاهاندن را دارد.»
وی در بخش دیگری از سخنان دیگر خود درباره ویژگی‌های صحیفه سجادیه گفت: شهید صدر می‌گوید که پس از شکست دو امپراتوری بزرگ ایران و روم، حکومت اسلامی در دوره امام سجاد(ع) بسیار گسترده شد. به همین دلیل، دو خطر جامعه اسلامی را تهدید می‌کرد؛ اول: خطر نفوذ فرهنگ‌های وارداتی و افکار انحرافی، و دوم: رفاه و تجّمل پرستی، که هر دو نتیجه فتوحات گسترده بود. امام سجاد(ع) با هر دو خطر در طول 35 سال امامت مقابله کردند. حضرت زین‌العابدین افرادی را در زمینه‌های تفسیر، حدیث و فقه تعلیم داد که بر این مطلب بزرگان اهل سنت گواهی می‌دهند و علمای اهل سنت علوم فراوانی از امام سجاد(ع) نقل کردند که شیخ مفید در کتاب ارشاد نقل کرده است.
* امام سجاد(ع) برای مقابله با هواپرستی و دنیاپرستی، مردم را به سمت دعا سوق داد
این کارشناس دینی افزود: رفاه و آسایش در جامعه، پیامد فتوحات گسترده و کشیده شدن مردم به سوی لذات دنیا، اسراف و فساد بود. بنابراین شوق و حرارتی که مسلمانان نسبت به ارزش‌های اسلامی داشتند خاموش یا کمرنگ شده بود. لذا امام سجاد(ع) برای مقابله با هواپرستی و دنیاپرستی، مردم را به سمت دعا سوق داد و درمان و علاج دنیاپرستی را نیایش معرفی کرد به صورتی که انسان‌ها در تندباد هوس‌های نفسانی خودشان را نبازند.
وی با بیان اینکه دعا موضوعیت دارد، اظهار داشت: امام راحل می‌فرمود که صحیفه سجادیه و ادعیه "قرآن صاعد" هستند. دعاهای اهل بیت(ع) قرآن صاعد هستند که از لسان ائمه(ع) به بالا رفته است.
حجت الاسلام صالحی درباره تفاوت روایت با دعا اظهار داشت: وقتی امام روایتی می‌گوید، به اندازه فهم راوی صبحت می‌کند اما دعا خلوتگه امام با خداوند است لذا امام(ع)، معارف اصیل و ناب را با زبان دعا بیان می‌کند.
وی درباره جایگاه صحیفه سجادیه عنوان کرد: مقام معظم رهبری می‌فرمایند: «اگر انسان به همین صحیفه سجادیه توجه کند برای اصلاح یک جامعه کافی است.» صحیفه سجادیه ارتباط معنوی انسان با خدا را می‌رساند و صحیفه سجادیه تکامل‌زا است.
مدیر مرکز نشر معارف صحیفه سجادیه با بیان اینکه دعا به انسان انگیزه می‌دهد، افزود: اگر مدّ نظر انسان این باشد که عاقبت به خیر شود، سعی می‌کند در طول روز به سراغ اموری برود که با عاقبت به خیری گره خورده است. لذا دعا انگیزۀ یک زندگی اسلامی را در ذهن انسان بیدار می‌کند و به او جهت می‌دهد.
* وظیفه ما معرفی و تبیین معارف صحیفه سجادیه به جامعه است
وی با اشاره به اینکه وظیفه ما معرفی و تبیین معارف صحیفه سجادیه به جامعه است، ادامه داد: یکی از منبری‌ها می‌گفت که من در یک همایش بین‌المللی با موضوع "صلح جهانی" شرکت کرده بودم که در آن افراد مختلفی از ادیان و مذاهب گوناگون شرکت کرده بودند. من به یکی از کشیش‌ها گفتم که نظریه شما درباره صلح جهانی چیست و چه کار باید انجام داد؟ وی گفت: باید راهی را رفت که امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه گفته است. پرسیدم: کجا؟ جواب داد: آنجا که می‌فرماید: «وَ انْهَجْ لِی إِلَى مَحَبَّتِک سَبِیلاً سَهْلَةً» خدایا برای رسیدن به محبت خودت، راه آسانی جلو من قرار بده. چون با محبت خدا، راه خدا آسان می‌شود. وقتی که راه محبت باز شد، حضرت می‌فرماید: «أَکمِلْ لِی بِهَا خَیرَ الدُّنْیا وَ الآْخِرَةِ». لذا نزدیکترین راه‌ها راه محبت است و پیوند معنوی بین انسان و خالق را، دعا برای ما ایجاد می‌کند.
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه صحیفه سجادیه معارف بسیاری را به ما یاد می‌دهد، افزود: در دعای هفدهم صحیفه، زمانی که امام سجاد(ع)، شیطان را یاد می‌کند، دشمن‌شناسی و راه رسیدن به خدا را به ما می‌آموزد. یعنی ولی خدا راه را برای رسیدن به خدا به ما هموار می‌کند.
وی با اشاره به موضوعی بود صحیفه سجادیه گفت: انسان اگر می‌خواهد برای پدر و مادر دعا کند، دعای 24 صحیفه سجادیه، دعا در حق والدین است که فرازهای عالی در آن وجود دارد؛ اینکه باید دائماً باید به یاد پدر و مادر باشیم؛ «اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکرَهُمَا فِی أَدْبَارِ صَلَوَاتِی» خدایا یاد پدر و مادر را در طول شبانه روز فراموش نکنم مخصوصاً بعد از نمازها که دعا مستجاب است. یا اگر می‌خواهیم برای فرزندمان دعا کنیم و نمی‌دانیم چگونه دعا کنیم، دعای 25 صحیفه سجادیه دعا برای فرزندان است. انسان گرفتار می‌شود و مشکلات زندگی به او هجوم می‌آورد، می‌تواند دعای هفتم صحیفه سجادیه را بخواند. یا انسان بیمار می‌شویم دعای 15 را بخواند. انسان دغدغۀ عاقبت به خیری دارد دعای یازدهم صحیفه سجادیه را بخواند. لذا صحیفه سجادیه موضوعات را برای ما بیان و هموار کرده است.
این کارشناس دینی درباره اهمیت صحیفه سجادیه گفت: مقام معظم رهبری فرموند که یکی از سرفصل‌های گام دوم انقلاب، اخلاق و معنویت است و نسخه اخلاق و معنویت همین صحیفه سجادیه است که هر چه برای جامعه در زمینه اخلاق و معنویت لازم است، ولی خدا برای ما بیان کرده است.
*صحیفه سجادیه دائرة المعارف اسرار توحیدی است
وی افزود: صحیفه سجادیه یک دوره معارف اصیل است که محتوای آن توحید ناب و اخلاق است. اگر کسی می‌خواهد درباره اخلاق کار کند دعای بیستم صحیفه سجادیه که دعای مکارم الاخلاق است را بخواند که بسیار عالی است. دعای هشتم صحیفه سجادیه دعای استغقاثه است که امام سجاد(ع)، اخلاق بد و حوادث ناگوار را می‌شمارد و در دعای بیستم به مکارم اخلاق یعنی اخلاق پسندیده اشاره کرده است.
مدیر مرکز نشر معارف صحیفه سجادیه در پایان گفت: به تعبیر بزرگان ما صحیفه سجادیه، دائرة المعارف اسرار توحیدی است و دستور تربیتی معصومین می‌باشد که در قالب دعا برای ما بیان شده است. دعا موضوعیت دارد و انسان باید ارتباط خود را با خدا در همه حال حفظ کند. پس اینکه معارف دینی در قالب دعا بیان شده از ویژگی‌های خاص صحیفه مبارکه سجادیه است.
....................................
پایان پیام/ 167 ـ 348