به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ مدتی است که طرحی موسوم به "زیست شبانه" در شهر تهران مطرح شده و مورد بحث مسؤولان شهری و کشوری قرار گرفته است.
برخی، آن را ضرورت شهر تهران و شهرهای بزرگ می دانند که می تواند موجب امنیت شهروندان شود و علاوه بر کاستن از بزهکاری های شبانه، به رونق اقتصادی و پر کردن اوقات فراغت هم کمک کند؛ اما برخی دیگر با انتقاد از این طرح، آن را در راستای پروژه نفوذ، ایجاد فساد و گسستن کانون خانواده می دانند.
* برخی مدیران به دنبال ترویج سبک زندگی غربی هستند!
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به تصویب کلیات طرح زیست شبانه در شورای شهر تهران گفت: هر روز شاهد یک نوع حرکت از ناحیه مدیران داخل کشور و شبکه‌های نفوذ هستیم؛ یک روز سند 2030 مطرح می‌شود و بنیاد خانوادگی و تربیت زندگی را بر اساس سبک زندگی غرب تنظیم می‌کند و ارزش‌های انقلاب را تحت الشعاع قرار می‌دهد؛ یک روز هم طرح زیست شبانه مطرح می‌شود، یعنی ترتیب دادن برنامه‌هایی که مردم به وسیله آنها از معنویت شب محروم بمانند.
حجت‌الاسلام والمسلمین «احمد سالک» افزود: در اسلام توصیه به تقسیم اوقات شده‌ایم. امیرالمؤمنین(ع) در روایتی فرمود: "لِلْمُؤمِنِ ثَلاَثُ ساعَات: فَسَاعَةٌ یُنَاجِی فِیهَا رَبَّهُ، وَسَاعَةٌ یَرُمُّ مَعَاشَهُ، وَسَاعَةٌ یُخَلِّی بَیْنَ نَفْسِهِ وَ بَیْنَ لَذَّتِها فِیَما یَحِلُّ وَ یَجْمُلُ. وَلَیْسَ لِلْعَاقِلِ أَنْ یَکُونَ شَاخِصاً إِلاَّ فِی ثَلاَث: مَرَمَّة لِمَعَاش، أَوْ خُطْوَة فِی مَعَاد، أَوْ لَذَّة فِی غَیْرِ مُحَرَّم"؛ یعنی: انسان باایمان ساعات شبانه‌روز خود را به سه بخش تقسیم مى‌کند؛ قسمتى را صرف مناجات با پروردگارش مى‌کند و قسمت دیگرى را براى ترمیم معاش و کسب و کار زندگى قرار مى‌دهد و قسمت سوم را براى بهره‌گیرى از لذات حلال و دلپسند مى‌گذارد و سزاوار نیست که انسان عاقل حرکتش جز در سه چیز باشد: امرار معاش، گامى در راه معاد و لذت در غیر حرام".
وی که با خبرگزاری تسنیم گفتگو می کرد خاطرنشان ساخت: در نظام ارزشی اسلام و انقلاب این وجود دارد که شب را به استراحت بپردازیم تا قبل از سحر برای مناجات با خدا و شب زنده‌داری که اینقدر مورد تأکید خداوند در قرآن کریم است، آماده شویم. در حقیقت نیمه شب و سحر موتور محرّک انسان در طول روز است. امیرالمؤمنین(ع) در وصف سیمای متقین می‌فرماید: "أَمَّا اَللَّیْلَ فَصَافُّونَ أَقْدَامَهُمْ تَالِینَ لِأَجْزَاءِ اَلْقُرْآنِ یُرَتِّلُونَهَا تَرْتِیلاً؛ اما شبها همچنان برپاى ایستادهاند تا جزء جزء کتاب خدا را بخوانند و آرام و با تأنّى و تدبّر مىخوانند".
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: حالا شما تصور کنید مؤمنان به جای پرداختن به این مسائل ارزشی، با افرادی نشست و برخاست کنند که انسان را از معنویت و ارزش‌های اخلاقی دور می‌کند. این مسأله برای جامعه اسلامی یک خطر جدّی است.
معاون اسبق امور فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت(ع) تأکید کرد: ما هم معتقد به شب زنده‌داری هستیم؛ اما آن نوع از شب زنده‌داری که خداوند و اهل بیت(ع) ما را به آن دعوت کرده است.
آقای سالک سپس این طرح را از لحاظ خانوادگی نیز مورد انتقاد قرار داد و گفت: این طرح از جنبه‌ای دیگر نیز قابل بررسی است و ممکن است در خانواده‌ها آشفتگی ایجاد کند؛ اینکه پدر، مادر یا فرزندان به خاطر آن از خانه خارج شوند و در آن اوقات شب به خیابان‌ها و نقاط مختلف شهر بروند و خدایی نکرده به دام باندهای فساد بیافتند. به همین دلیل طرح "زیست شبانه" می‌تواند عاملی برای فساد در جامعه باشد.
وی تصریح کرد: ما باید در جهت تقویت بنیه خانواده‌ها تلاش کنیم؛ نه در جهت فروپاشی خانواده‌ها.
حجت‌الاسلام سالک افزود: اینکه این طرح در بسیاری از شهرها و کشورهای جهان اجرا شده دلیل نمی‌شود ما هم آن را در جمهوری اسلامی ایران اجرا کنیم. ما مقلّد غرب نیستیم که هر کاری آنها انجام می‌دهند ما نیز دنباله آن را بگیریم. این الگوگیری از غرب توسط انسان‌های بیمار انجام می‌شود
نماینده مردم اصفهان در مجلس بر اهمیت "سبک زندگی اسلامی" پافشاری کرد و گفت: ما نباید در سبک زندگی به هیچ وجه از غرب الگوبرداری کنیم؛ بلکه سبک زندگی غربی را ضد ارزش می‌دانیم. این طرح مقدمه‌ای دیگر برای حرکت در مسیر زندگی غربی و ظلمی بزرگ به خانواده ها و جریان انقلاب است.
* زیست شبانه چیست؟
زیست یا زندگی شبانه (با عنوان بین المللی Night Life) شامل کار، فعالیت یا تفریح در فضاهای شهری در ساعات شب است. این زیست بر دو نوع است: زیست شبانه درونی و زیست شبانه بیرونی.
زیست شبانه درونی همان زیست یا فعالیتی است که در داخل فضاهای بسته شهر ــ همانند کارگاه ها، کافه ها، باشگاه ها و پاساژها ــ در جریان است. زیست شبانه بیرونی، فعالیت شبانه ای است که در فضای بیرونی شهر و خیابان ها شکل می گیرد.
سابقه تاریخی زیست شبانه مربوط به پس از انقلاب صنعتی است که با رشد توسعه شهرنشینی، یک ساختار زمان بندی منسجم برای فعالیت شکل گرفت. این ساختار، تغییراتی را در فعالیت های اجتماعی به ویژه احساس کمبود وقت برای گذران اوقات فراغت پدید آورد و با هدف ایجاد فرصت های بهره مندی از زمان برای فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تفریحی توجه به شب و زیست شبانه ضرورت پیدا کرد.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی این نوع زیست تفریحی در ایران وجود داشت؛ اما بعد از انقلاب، به دلیل تعطیلی مراکز فحشا و نیز خطرات امنیتی در زمان جنگ و ترورهای منافقین، این فعالیت ها تعطیل شد. اما در شهرهای گرمسیری جنوب و نیز برخی از شهرهای شمالی کشور باتوجه به اقلیم آنها زیست شبانه کمابیش وجود داشته و دارد. در ماه مبارک رمضان نیز در شهرهای بزرگی مانند تهران و قـم، این زیست شبانه تا نزدیکی وقت سحر به چشم می خورد.
* توجهیات موافقان
برخی معتقدند که رسمیت ندادن به زندگی شبانه در تهران، موجب کنترل نشده و عدم مدیریت آن می شود؛ چون بهرحال این نوع فعالیت ها وجود دارد. به عبارت دیگر به دلیل مشروعیت ندادن به آن، زیست شبانه به فعالیتی غیر معقول، بدون کیفیت و حتی خطرناک تبدیل شده است. مثلاً در خیابان اندرزگو یا سعادت آباد شب ها "دور دور" هایی اتفاق می افتد که این نیاز به زیست شبانه را نشان می دهد ولی چون محتوای آن مدیریت نشده است افراد در شرایط نامناسب به خیابان ها می آیند و رانندگی های حادثه آفرینی ایجاد می کنند. بنابراین طرح احیاء زیست شبانه، نوعی به رسمیت شناختن این فضا است تا قابل مدیریت باشد.
مدافعان این طرح معتقدند که زیست شبانه می تواند باعث افزایش سرزندگی و نشاط شهری و باعث توسعه و رونق کسب و کار و تجارت شده و فرصت های شغلی بیشتری را برای شهروندان به وجود آورد. همچنین فرصت های تفریح و فراغت بیشتری را برای مردم پدید آورد؛ زیرا آنها از صبح تا شب سر کار هستند و شب ها می توانند اوقات فراغتشان را با هم در بیرون بگذرانند.
"در صنعت گردشگری هم زیست شبانه می تواند پاسخگوی بخشی از نیاز گردشگران باشد؛ چون آنها علاقه ندارند شب ها در هتل بمانند". افرادی که این نقصان را مطرح می کنند خیابانهای شلوغ کشورهای توریستی ــ مانند فرانسه، اسپانیا و ترکیه ــ در ساعات شب را مثال می زنند؛ اما به این اشاره نمی کنند که مثلا در ژاپن که مردم آن معروف به سختکوشی هستند، ساعات شب بسیار سوت و کورتر از ایران است؛ چون مردم مشغول استراحت برای خستگی در کردنِ یک روز پر کار و آماده شدن برای یک روز پرکار دیگر هستند.
* دلایل مخالفان
منتقدان این طرح نیز بر "ناامنی ساعات شب"، "خطرات فساد و اعتیاد برای نسل جوان و نوجوان" و "آماده نبودن زیرساخت های شهری مثل سرویس های بهداشتی" را از مشکلات آن می دانند.
همچنین اینکه زیست شبانه بیشتر به سمت تجاری شدن سوق داده شود یکی از آسیب های مهم آن است؛ زیرا عملا بخش زیادی از اقشار جامعه از شهر حذف می شوند. مثلاً در تهران قشرهای متوسط رو پایین توان خرج کردن چنین هزینه هایی را ندارند و در نتیجه از دسترسی به فراغت های شهری رایگان محروم خواهند شد که این امر به نابرابری های اجتماعی و در ادامه به ایجاد کینه های فروخفته دامن می زند.
منتقدانی که از نظرگاه دینی به این طرح نگاه می کنند نیز "سست شدن بنیان خانواده"، "ترویج فرهنگ غربی"، "زمینه سازی برای ایجاد مراکز فساد" و "ضایع شدن ساعات معنوی شب به بازی و غفلت" را از معضلات آن می دانند.
مخالفان دیگری هم هستند که از دریچه کارگری این طرح را آسیب شناسی کرده و "عدم استراحت مردم برای کار روزانه" و "بهره کشی از کارگران شاغل در مراکز زیست شبانه" را از اشکالات عمده آن می دانند.
* زیست شبانه، کار بیشتر، استثمار کارگران
«علیرضا محجوب» رئیس فراکسیون کارگری مجلس شورای اسلامی از این دسته منتقدان است که می گوید: بنده مخالف طرح حیات شبانه هستم چرا که کارگران باید شب ها استراحت کنند و نباید آنها را به بهانه حیات شبانه استثمار "بهره‌کشی" کرد.
وی در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت گفت: باید ابتدا این سوال را پرسید که آیا مردم و کارگران نباید بخوابند و استراحت کنند؟ یکی از بزرگترین عوامل هرج و مرج و ضد کارگری‌ترین موضوعات در ایران، نداشتن ساعت کاری برای اصناف است؛ به‌طوری‌که در تجاری‌ترین شهرهای دنیا ساعت 6 یا 7 بعدازظهر هیچ مغازه‌ای باز نیست؛ غیر از بارها و مکان‌های محدود و موقتی یا جاهایی مثل داروخانه‌های شبانه روزی که نیاز ضروری به آن وجود دارد. حیات شبانه این شهرها کلوپ‌ها و قمارخانه‌های آنها است.
این نماینده مردم تهران در مجلس ادامه داد: حیات شبانه در ایران معنی ندارد. معنی وجود حیات شبانه این است که اجازه دهید مردم به کلوپ و کازینو بروند در غیر این صورت در هیچ کجای دنیا سابقه ندارد که کارگران را استثمار کنند و بگویند بعد از ساعت 12 بایستند. بنده حتی تا ساعت 12 شب نیز مخالف هستم چرا که 6 بعدازظهر باید به منزل رفته و بخوابند و معتقد هستم که مردم باید شب زود بخوابند و صبح زودتر به سر کار بروند.
رئیس فراکسیون کارگری مجلس با تاکید بر اینکه مخالف کلیات طرح حیات شبانه هستم تصریح کرد: کارگران باید استراحت کنند. این طرح هیچ کمکی به اشتغال نمی‌کند چراکه وسائل مورد نیاز را صبح هم می‌توان تهیه کرد؛ علاوه بر این در تهران 100 فروشگاه و در هر محله‌ای چند فروشگاه وجود دارد که شیفت آن معلوم است و هر کسی نیاز ضروری دارد، آدرس آن را بداند و اگر منظور کسب و کار است تا صبح باز باشد؛ برای کارهای ضروری این شرایط در همه جای دنیا نیز وجود دارد.
* تصویب زیست شبانه در تهران!
با وجود این اشکالات اساسی، در بهمن 1397 و در صد و بیست و دومین جلسه شورای اسلامی شهر تهران، زیست شبانه مورد بحث قرار گرفت و کلیات لایحه "الزام شهرداری به برنامه‌ریزی و بسترسازی و احیاء زیست شبانه" با ۱۴ رأی موافق در آن تصویب شد. این شورا به اجرای پایلوت این طرح در یک مهلت سه ماه، از ابتدای اردیبهشت 1398 در برخی از محورها از ساعت 24 تا 3 بامداد رای مثبت داد.
طرح احیاء زیست شبانه از سوی «زهرا نژادبهرام» عضو شورای شهر تهران ارائه شده بود. وی در توضیح این طرح گفته است: با عنایت به اهمیت توسعه گردشگری شبانه، برنامه ریزی برای گسترش نشاط اجتماعی، ارتقاء کیفیت بصری، ساماندهی مشاغل غیررسمی و فضاهای شهری تک عملکردی و در راستای بهبود زیست پذیری شهر، افزایش ساعات بهره مندی شهروندان و گردشگران از امکانات و ظرفیت های موجود باید استفاده کرد.
خانم نژادبهرام در توجیه و دفاع از این طرح گفت: موضوع زیست شبانه امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان در دستور کار قرار گرفته است و می‌توانیم از زیست شبانه در راستای رفع فضاهای بی دفاع شهری، توسعه و تسری موضوع نظارت اجتماعی و توسعه اقتصاد شهری استفاده کنیم.
دکتر «احمد مسجد جامعی» دیگر عضو شورای شهر در خصوص این طرح بیان داشته است: لازم است شهرداری مناطق و اماکنی را برای فعالیت های فروشندگان، رفت و آمد مردم، خدمت رسانان و جامعه هنری پیش بینی کند که ظرفیت زندگی شبانه را داشته باشد اما به آرامش و خواب و زندگی مردم و شهروندان صدمه نزند.
وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران در انتقاد از این طرح گفت: نباید برای یک کار مقطعی و موردی شهر را به هم ریخت و شهرداری عملا باعث سلب آرامش و آسایش مردم شود و آنها را رو در روی یکدیگر قرار دهد. در همین خیابان سی تیر (محل اجرای آزمایشی زیست شبانه) با آنکه مسکونی نیست، مدتی صاحبان مغازه های محل از بو و دود غذاها به خصوص غذاهای سرخ کردنی شکایت داشتند و حق با آنها بود. اما قوانین شهرداری چندان به آن عنایت نداشت و دست کم از این حق دفاع نمی کرد و مدتی طول کشید تا با جابه جایی بعضی دکه ها مشکل بر طرف شد.
* رئیس شورای شهر تهران: هنوز طرحی تصویب نشده است
اما بر خلاف این اخبار، رئیس شورای اسلامی شهر تهران تصویب این طرح را تکذیب کرد و گفت: هم‌اکنون هیچ‌گونه طرح مشخصی برای ایجاد زیست شبانه در تهران وجود ندارد.
مهندس «محسن هاشمی رفسنجانی» اظهار داشت: بهمن‌ماه اکثریت اعضای شورا با مصوبه‌ای شهرداری را موظف به ارائه لایحه‌ای در این باره ظرف سه ماه کردند و با وجود گذشت یک ماه از پایان مهلت مذکور تاکنون لایحه‌ای به شورا در این باره واصل نشده است.
او در عین حال، برخی مقتضیات "زیست شبانه" را مغایر با فرهنگی ما خواند و گفت: در بسیاری از شهرهای کشورهای توسعه‌یافته، در تعطیلات برخی مراکز تفریحی در شب فعالیت دارند و برنامه مشخصی برای زندگی شبانه شهروندان جهت تفریح در شب در این مراکز وجود دارد، طبیعی است ما نمی‌توانیم مشابه این برنامه را با توجه به شرایط فرهنگی جامعه ایران داشته باشیم و باید برنامه زیست شبانه مطابق با شرایط خودمان ارائه کنیم.
هاشمی تقلیل دادن موضوع زیست شبانه به ایجاد چند راسته جهت فروش اجناس و غذا، نادیده گرفتن ابعاد مختلف این پدیده عنوان کرد و گفت: اگر ما می‌خواهیم زیست شبانه در شهر داشته باشیم، نباید فقط مخصوص دارندگان وسایل نقلیه شخصی باشد بلکه باید سایر شهروندان هم بتوانند با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی از آن استفاده کنند، موضوع دیگر ایجاد نظارت بر سلامت و بهداشت محصولاتی است که در راسته‌ها به مردم فروخته می‌شود، مسأله بعدی تأمین امنیت شهروندان و جلوگیری از بروز بیشتر ناهنجاری‌هایی نظیر سرقت، مزاحمت برای بانوان، فروش مواد مخدر و سایر آسیبهای اجتماعی است و مورد آخر اقتصاد زیست شبانه است
وی ادامه داد: ما تصور می‌کنیم که در زیست شبانه برای عده‌ای از اقشار فرودست امکان تأمین معیشت از طریق دستفروشی و دکه‌داری را فراهم می‌کنیم اما اگر طراحی درستی صورت نگیرد برای همین موضوع، هم رانت جهت عده‌ای خاص ایجاد شده، هم بهای کالا برای مردم افزایش می‌یابد و هم امکان فعالیت افراد نیازمند کاهش می‌یابد که در ایجاد دکه‌های غذا این موضوع مشاهده شد.
رئیس شورای شهر تهران اظهار داشت: برای قضاوت در موضوعات، لزوما ساده‌سازی موضوع، ما را به نتیجه درست نمی‌رساند. اینکه شهر در شب نیاز به وجود فروشگاه‌ها و مراکز خرید شبانه‌روزی دارد، صحیح است و هم‌اکنون نیز برخی فروشگاه‌های زنجیرهای شعب شبانه‌روزی خود را دایر کرده‌اند که می‌تواند گسترش یابد اما این با زیست شبانه شهر متفاوت است.
هاشمی افزود: وقتی از زیست شبانه شهر سخن می‌گوییم، مدیریت شهری باید درباره همه ابعاد و نیازهای یک شهروند در حیات شبانه فکر و برنامه داشته باشد، موضوعی که حتی فراتر از اختیارات شهرداری است و باید متولیان فرهنگی، انتظامی، بهداشتی و اقتصادی جامعه نیز در آن نقش داشته باشند تا بتوان مجموعه‌ای از خدمات کامل با پاسخگویی و نظارت درست را به شهروندان ارائه کرد. این موضوع در تهران هم منحصر نیست و چه بسا شهرهای گرمسیری کشور نیاز بیشتری به طراحی زیست شبانه داشته باشند.
همچنین مصاحبه دیگری از مهندس محسن هاشمی رفسنجانی منتشر شده بود که وی آن را شتاب زده و تحریف و تقطیع شده خوانده است. نکات مهم سخنان او در مصاحبه اول این بود که: مخالف حضور فرزندانم در زیست شبانه هستم. در صورتی که فرزندان، جداگانه برنامه‌هایی برای زیست شبانه داشته باشند نگران می‌شوم. همچنین اگر پدر یک خانواده به تنهایی در زیست شبانه شرکت کند، قطعاً نگرانی‌هایی برای مادر آن خانواده ایجاد می‌کند. خودم نیز شبها ساعت 10 می‌خوابم و 5 صبح بیدار می‌شوم؛ بنابراین تمایلی به این طرح ندارم. اما به نظرم اگر این فعالیت در چارچوب خانواده باشد، مشکل‌زا نیست.
................................
پایان پیام/ 101