خبرگزاری مجمع جهانی اهل‌البیت (ع) ابنا- فرزندآوری در اسلام
قرآن، فرزندآوری را از کارکردهای ازدواج معرفی کرده[۱] و داشتن فرزندان نیکو را زینت زندگی[۲] و زمینه‌ساز رشد و تعالی والدین دانسته است.[۳] از صفات بندگان شایستۀ خدا طلب فرزندان صالح است.[۴] قرآن همچنین به میل سرشتی انسان برای داشتن فرزند، در داستان عزیز مصر اشاره کرده و بیان می‌کند که عزیز مصر هنگامی‌که چشمش به یوسف افتاد، او را به فرزندی گرفت.[۵] همچنین فرزندخواهی زکریا و دعای او برای بهره‌مندی از نعمت فرزند، در حالی که خود پیر بود و همسرش هم نازا، در قرآن بیان شده است.[۶] در روایات نیز با تأکید بر اهمیت فرزندآوری، فرزندان نیکو بهترین میراث بندگان صالح[۷] و سبب سعادت[۸] آن‌ها معرفی شده‌اند. همچنین فراوانی فرزند موجب فخر امت و مایۀ مباهات پیامبر اسلام دانسته شده است.[۹] سفارش به ازدواج با دختران فرزندآور[۱۰] و باکره که امکان بارداری بیش‌تری دارند[۱۱] نشانه دیگری بر اهمیت فرزندآوری از منظر آموزه‌های اسلامی است.
دعا برای طلب فرزند
در آموزه‌های دینی اذکار و دعاهایی برای طلب فرزند وجود دارد. مثلا سفارش شده است که خواستاران فرزند، دعای زیر را بارها تکرار کنند:
«رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْداً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْوارِثِینَ وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا یَرِثُنِی فِی حَیَاتِی وَ یَسْتَغْفِرُ لِی بَعْدَ مَوْتِی وَ اجْعَلْهُ لِی خَلْقاً سَوِیّاً وَ لَا تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ نَصِیباً اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ إِنَّکَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ»
ذیل این دعا آمده است که دعاکننده هر چه از مال و فرزند و خیر دنیا و آخرت از خداوند طلب کند، خداوند او را بهره‌مند می‌سازد.[۱۲]
آداب انعقاد نطفه
در آموزه‌های اسلامی، آداب و سفارش‌های ویژه‌ای برای فرزندآوری بیان شده است؛
پیش از آمیزش
در متون روایی برای فرزندآوری هم به استغفار[۱۳] و دعا[۱۴] سفارش شده و هم درباره خوراک مرد و زن، نکاتی بیان شده است؛ مانند اینکه اگر پدر گلابی بخورد، کودکش زیبا خواهد شد[۱۵] و یا اینکه اگر پدر و مادر سویق بخورند، فرزندشان قوی می‌شود.[۱۶] همچنین خوردن کاسنی[۱۷] و انار توسط پدر بسیار سفارش شده است.[۱۸]
حین آمیزش
شرایط مکانی و زمان و حالات زن و مرد حین آمیزش در شکل‌گیری وضعیت جسمی و روحی فرزند بسیار مؤثر است. برخی روایت‌ها که از پیشوایان مذهبی شیعه نقل شده است از مجامعت در مقابل نور خورشید، بین اذان و اقامه، شبی که قصد سفر دارند،[۱۹] اول، وسط و آخر ماه،[۲۰] در مقابل قبله[۲۱] و از مجامعت با فکر زن دیگر[۲۲] نهی کرده‌اند. درباره نزدیکی زن و شوهری که موی خود را حنا گرفته‌اند[۲۳] و همچنین نزدیکی در مقابل کودک[۲۴] و یا نگاه کردن مرد به عورت زن در زمان آمیزش[۲۵] نیز به پیامدهایی در انعقاد نطفه فرزند اشاره شده است. افکار زن و مرد نیز در چگونگی شکل‌گیری نطفه مؤثر است؛ بدین خاطر، آموزه‌های اسلامی به یاد خدا حین آمیزش، سفارش کرده‌اند.[۲۶]
پس از آمیزش
جنین در طول زندگی درون‌رحمی، به‌ویژه در دو دورۀ تخمکی و رویانی، به‌شدت آسیب‌پذیر است.[۲۷] مراقبت‌های گوناگون والدین در این دوران، تأثیر فراوانی در شخصیت فرزند دارد. از برخی پژوهش‌های پزشکی چنین پیدا است که جنین پیش از تولد دارای احساسات و تمایلات جنسی است.[۲۸] این یافته، به‌ویژه در چندین سونوگرافی از جنین‌های مذکر بیست‌وشش هفته‌ای، ثبت شده است.[۲۹] از این‌رو به مادران توصیه می‌شود که از تأثیر عوامل محیطی در شکل‌گیری شخصیت جنسی کودک غافل نشوند. همچنین توجه به تغذیه مفید و کافی و تأمین پروتئین‌ها و ویتامین‌ها از دیگر توصیه‌ها در این دوران است.[۳۰] پیامبر خدا، خوردن خرما را در آخرین ماه بارداری توصیه کرده و آن را موجب بردباری و پرهیزگاری کودک دانسته و خوردن بِه را سبب زیبایی و شجاعت کودک معرفی کرده است.[۳۱]
پی‌نوشت:
سورۀ نحل، آیۀ 72.
سورۀ کهف، آیۀ 46.
سوره شعراء، آیۀ 133.
سورۀ فرقان، آیۀ 74.
سورۀ یوسف، آیۀ 21.
سورۀ آل‌عمران، آیۀ 38.
حر عاملی، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة علیهم السلام، 1414ق، ج7، ص304.
طبرسی، مکارم الأخلاق، 1370ش، ص222.
فیض کاشانی، الوافی، 1406ق، ج23، ص1292.
مجلسی، بحار الأنوار الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار، 1403ق، ج100، ص220.
ابن‌بابویه، التوحید، 1398ق، ص395.
ابن‌بابویه، من لایحضره الفقیه، 1413ق، ج3، ص 474.
کفعمی، المصباح (جنة الأمان الواقیة)، 1405ق، ص58.
مجلسی، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، 1404ق، ج21، ص15.
↑ کلینی، الکافی، 1429ق، ج11، ص377.
↑ مجلسی، بحار الأنوار الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار، 1403ق، ج101، ص79.
↑ کلینی، الکافی، 1429ق، ج12، ص575.
↑ مجلسی، بحار الأنوار الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار، 1403ق، ج63، ص164.
↑ ابن‌بابویه، من لایحضره الفقیه، 1413ق، ج3، ص553.
↑ فیض کاشانی، الوافی، 1406، ج2، ص718.
↑ کلینی، الکافی، 1429ق، ج11، ص292.
↑ ابن‌بابویه، علل الشرائع، 1385ش، ج2، ص515.
↑ حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعة، 1409ق، ج20، ص125.
↑ حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعة، 1409ق، ج20، ص134.
↑ مجلسی، بحار الأنوار الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار، 1403ق، ج100، ص281.
↑ ابن‌بابویه، من لایحضره الفقیه، 1413ق، ج3، ص405.
↑ و.سادلر، رویان‌شناسی پزشکی، 1398ش، ص510.
↑ چمبرلین، روان‌شناسی جنین، 1378ش، ص69-70.
↑ متقی‌فر، درآمدی بر نظام اخلاق جنسی در اسلام، 1389ش، ص95–96.
↑ دیماتئو، ام. رابین، روان‌شناسی سلامت، ترجمه محمد کاویانی و همکاران، 1388ش، ج1، ص371.
↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدُرر أخبار الأئمة الأطهار، 1403ق، ج104، ص77-89.
نظر شما