خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع) ابنا- مهمان کسی است که بر دیگری وارد شود و از او با طعام و دیگر وسایل پذیرایی کنند. وقتی سخن از مهمانی به میان می آید، اطعام و پذیرایی از سویی و تکریم و احترام مهمان توسط میزبان از سویی دیگر جزو لاینفک آن دانسته می‌شود.
ضرورت احترام و محبت به مهمان
بی گمان مهمترین گام در مهمان نوازی احترام مهمان است؛ زیرا ضیافت غذا و خوراک، اگرچه متوجه جسم است، ولی پیش از آن که جسم مهمان از غذای مادی و سفره رنگین بهره برد، روان و روح مهمان است که از برخورد و تکریم میزبان بهره مند می‌شود.
از این رو بر حفظ حرمت مهمان باتوجه به جایگاه و شخصیت اجتماعی او تاکید شده و از میزبان خواسته شده تا از هرگونه بی حرمتی نسبت به مهمان پرهیز کند.(1)
تحیت و سلام مهمانان به میزبان از آداب مهمانی است؛ زیرا نخستین ابزار ارتباطی میان دو شخص به ویژه ناشناس، سلام و تحیت است. از این رو فرشتگان به عنوان مهمانان ناشناس حضرت ابراهیم (ع) پیش از هر کلامی، سلام و تحیت می فرستند و بر ایشان وارد می شوند.(2)
سخاوت در مهمان نوازی امری پسندیده است، لذا حضرت ابراهیم (ع) برای شماری اندک از مهمانان ناخوانده خود، گوساله ای فربه را می کشد و گوشت آن را بریان و کباب می کند و به خدمت مهمانان می آورد.(3)
از دیگر آداب میزبانی آن است که میزبان در تهیه و آماده کردن غذای مناسب برای مهمانان، درنگ نکند و برای تهیه آن شتاب ورزد. همچنین میزبان در پذیرایی از مهمانان خود همانند خادمی از مهمانان پذیرایی نماید تا این گونه تکریم خود را نسبت به مهمان به اتمام رساند و حق ضیافت و مهمانی را ادا کند.(4)
از جمله آداب پذیرایی و مهمانی آن است که غذا را در دسترس مهمان گذارد تا مهمان به سادگی بتواند از آن بخورد.(5) پس از دسترس قرار دادن طعام و خوراکی، میزبان از مهمان تقاضا کند تا از غذا تناول نماید.
شایسته است که اطرافیان میزبان به هر شکلی شده در تکریم مهمان بکوشند و شرایطی را فراهم نیاورند که مهمان آزرده خاطر شود. به این معنا که در مهمان نوازی میزبان، نباید خللی وارد کرد و شرایط بی حرمتی مهمان را فراهم آورد.(6)
از نظر قرآن هر گونه تعرض به مهمانان میزبان به معنای عملی ناپسند و به دور از رشد و تقواست و تعرض و اهانت به مهمان در حکم تعرض و اهانت به میزبان می باشد.(7) از این رو بر میزبان است تا به هر شکلی شده به دفاع از حرمت خود و مهمانان بپردازد و اجازه ندهد تا کسی متعرض مهمان شود.
بنابراین، دفاع از مهمانان از وظایف میزبان است و میزبان برای این کار می‌تواند از هر وسیله و ابزاری استفاده کند و حتی پیشنهادهایی را ارایه دهد تا مهمانان مورد تعرض و اهانت قرار نگیرند.
وظایف مهمان
از آداب مهمانی این است که مهمان، از غذا و طعام فراهم آمده بخورد و به گونه ای رفتار نمایند که ترس و هراسی بر دل میزبان نیفکند و کاری نکند که موجب ناراحتی میزبان شود.در صورتی که میزبان به هر دلیلی از مهمانان ناخوانده خود نگرانی دارد، بر مهمان است که نگرانی میزبان را برطرف کند.
همچنین بر مهمان مدعو است تا در زمان دعوت شده در خانه میزبان حاضر شود و پیش از موعد نرود تا در انتظار غذا بماند و میزبان را به حرج افکند و موجب اذیت و آزار او شود.
بر مهمان است که پس از غذا خوردن، و پایان پذیرایی و مهمان نوازی از خانه خارج شود و میزبان را با بقای بیهوده خود نیازارد.(8) مهمان ناخوانده می بایست قبول کند که میزبان او را نپذیرد.
خداوند گزارش می کند که مردم شهر ناصره از مهمان نوازی و پذیرایی حضرت موسی (ع) و خضر (ع) خودداری کردند و آنان نیز بی آن که گلایه ای داشته باشند، از آن جا بیرون رفتند.(9) بنابراین، از اختیارات مشروع و قانونی و عرفی میزبان آن است که مهمان ناخوانده را نپذیرد.
بر مهمانان مدعو لازم است تا در مهمانی شرکت کنند و خلف وعده ننمایند.
آن چه بیان شد تنها گوشه ای از مسایل و مطالب مربوط به مهمانی و میزبانی است؛ چرا که مهمانی آثار و برکات زیادی در روحیه فردی و اجتماعی دارد و برای آن کارکردهای بسیاری است که بیان همه آن ها در این مجال شدنی نیست. از این رو به همین مقدار بسنده می شود.
پی نوشت ها و منابع :
1- هود، آیه 78؛ حجر، آیات 68 و 69، و نیز ذاریات، آیات 24 تا 26
2- هود، آیه 69؛ حجر، آیات 51 و 52؛ و نیز ذاریات، آیات 24 و 25
3- ذاریات، آیات 24 و 26 و نیز هود، آیه 69
4- یوسف، آیه 31
5- ذاریات، آیات 24 تا 27
6- هود، آیه 78 و نیز حجر، آیات 68 و 69 و قمر، آیه 37
7- هود، آیات 77 و 78؛ و نیز حجر، آیات 68 و 69
8- احزاب، آیه 53
9- کهف، آیه 77 و نیز مجمع البیان، ج 5 و 6، ص751
نظر شما