خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) _ ابنا: در پاسخ به این سؤال که «آیا میتوان گفت اسلام، زنان را موجوداتی پستتر از مردان و سعادت را مخصوص مردان میداند»، باید گفت، اسلام زنان را موجوداتی پستتر از مردان قرار نداده (۱) و سعادت را نیز مخصوص مردان نمیداند (۲). معارف دین مجموعه به هم پیوسته و منسجمی است که باید با یکدیگر مورد توجه قرار گیرند. در مورد جهنمی بودنِ بیشتر زنان، سه حدیث با سندهای متفاوت وارد شده است؛ از جمله «خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص النِّسَاءَ فَقَالَ فَإِنَّ أَکْثَرَکُنَّ حَطَبُ جَهَنَّمَ؛ پیامبر اکرم (ص) در خطبهای به زنان فرمود: اکثر شما اهل جهنم هستید» (۳). به فرض اینکه سند احادیث خدشهای نداشته باشند، روایت به طور مطلق قابل پذیرش نیست؛ زیرا با توجه به دلیل عقلی، نص صریح آیات قرآن و سایر روایات، روشن میشود، جنسیت زن، موجب جهنمی شدن او نیست.
الف: مخالفت با عقل:
انسان نقشی در جنسیت خود ندارد و اختلاف جنسیتی مربوط به صفات خلقت است که خداوند به انسان عطا کرده است؛ ازاینرو، عقلاً محال است که خداوند عادل و حکیم، انسان را بهخاطر صفت ذاتی که اختیار انسان دخالتی در آن نداشته مؤاخذه و گرفتار عذاب کند (۴).
ب: مخالفت با آیات قرآن:
آیات فراوانی (۵) در پیوند با بعد معنوی زن نازل شدهاند و ملاک برتری را کرامت انسانی قرار دادهاند. «وَ مَن یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ مِن ذَکَرٍ أَوْ أُنثیَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُوْلَئکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَ لَا یُظْلَمُونَ نَقِیرًا؛ و هر کس- مرد یا زن- از عملهای شایسته (چیزی) به جا آورد در حالی که مؤمن باشد، چنین کسانی داخل بهشت میشوند و حتی به اندازه نقطه پشت هسته خرما مورد ستم واقع نمیشوند و از استحقاقشان کم نمیگردد» (نساء/ ۱۲۴). بنابراین ملاک بهشت و جهنم رفتن ایمان و عمل صالح است.
آیهای که زنانی را نمونه و الگوی همه انسانها معرفی میکند «وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ؛ و خداوند برای کسانی که ایمان آوردهاند زن فرعون را مثل زده» (۶) (تحریم/ ۱۱). بر این اساس زن و مرد، در طی مسیر سعادت و بهرهمندی از رحمت و مغفرت الهی یکسان هستند و هرگز جنسیت انسان علت جهنمی شدن او نیست.
ج. مخالفت با بسیاری از روایات:
_ روایاتی وجود دارد که محبت به زنان ستایش شده است. امامصادق (ع) فرمود: «دوست داشتن زنان از اخلاق پیامبران است» (۷). از آنجا که دوست داشتن جهنمیها از ساحت معصومین دور است؛ بنابراین، نمیتوان گفت زنان که محل تکون و ایجاد حیات هستند جهنمیاند (۸).
_ با توجه به علتی که در ادامه روایت مذکور آمده، صریحاً جهنمی بودن همه زنان رد میشود. پیامبر اکرم (ص) در بیان این علت فرمودهاند «إِنَّکُنَّ تُکْثِرْنَ اللَّعْنَ وَ تَکْفُرْنَ الْعَشِیرَةَ؛ شما بسیار لعن میکنید و نسبت به عشیره خود کافر (ناسپاس) هستید» (۹).
بر اساس دلیل عقلی و جمع بین روایات میتوان دریافت، ملاک ورود به جهنم، جنسیت نیست، بعلاوه به همه زنان اختصاص ندارد بلکه فقط مخصوص زنانی است که در انجام تکالیف الهی کوتاهی میکنند و وظایف همسری خویش را انجام نمیدهند؛ این کوتاهی موجب محرومیت از بهشت میشود (۱۰). چنانچه گاهی معلم یا مدیر مدرسه دخترانه خطاب به دانشآموزان یک کلاس اعلام میکند شما از اردو محروم شدید چراکه در انجام تکالیف خود کوتاهی کردید. این سخن مدیر، نه به معنی جریمه همه دانشآموزان مدرسه و نه به دلیل دختر بودن آنهاست.
پینوشت
۱- «إِنَّ أَکْرَمَکمُ عِندَ اللَّهِ أَتْقَئکُمْ؛ بیتردید گرامیترین شما نزد خدا پرهیزکارترین شماست» (حجرات/۱۳)
۲- «إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفَازًا؛ همانا برای پرهیزکاران رستگاری و جایگاه نجات است» (نبأ/۳۱).
۳- کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷ق) الکافی، ج۵، چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیة، ص۵۱۴.
۴- حسینی زیدی، ابوالقاسم، کبیری راد، محسن، یاربی، احسان (بهار و تابستان۱۳۹۷) روایات «جهنمی بودن اکثر زنان» در ترازوی نقد، آموزه های حدیثی، سال دوم، شماره۳، ص ۹۱.
۵- نحل/۹۷، آل عمران/ ۱۹۵، غافر/ ۴۰، احزاب/ ۳۵.
۶- «وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبّ ابْنِ لیِ عِندَکَ بَیْتًا فیِ الْجَنَّةِ وَ نجَّنیِ مِن فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نجَّنیِ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ وَ مَرْیمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتیِ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا وَ صَدَّقَتْ بِکلَمَاتِ رَبهِّا وَ کُتُبِهِ وَ کاَنَتْ مِنَ الْقَانِتِین؛ و خداوند برای کسانی که ایمان آوردهاند زن فرعون را مثل زده: آنگاه که گفت: پروردگارا، برای من در نزد خود (در قرب جلال و رحمت خود) در بهشت خانهای بساز و مرا از فرعون و عمل وی رهایی بخش و از گروه ظالمان (دربار و ملتش) نجات ده و نیز مریم دختر عمران را، زنی که دامان خود پاک نگاه داشت، پس در او از روح خویش (روحی که به اراده ما وجود مییابد) دمیدیم (تا عیسی در رحمش خلق شد)، و کلمات پروردگارش را (آنچه با انبیاء به عنوان وحی سخن گفته) و کتابهای (آسمانی و لوح محفوظ) او را تصدیق نموده و از اطاعت کنندگان خدا بود» (تحریم/ ۱۱ و ۱۲).
۷- «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِیَاءِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِمْ حُبُّ النِّسَاء» کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷ق) الکافی، ج ۵، چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة، ص ۳۲۰.
۸- امام صادق (ع) فرمود: «گمان نمیکنم که مرد پس از ایمان، خیری بیفزاید مگر اینکه محبّتش به زنان بیشتر میشود» امامعلی (ع) فرمود: «رسول خدا (ص) فرمودند: به ما اهل بیت هفت چیز داده شده که به احدی پیش از ما داده نشده و به کسی بعد از ما داده نمیشود؛ زیبایی، فصاحت، سخاوت، شجاعت، بردباری، دانش و دوست داشتن زنان». بروجردی، آقا حسین (۱۳۸۶ق) منابع فقه شیعه (ترجمه جامع أحادیث الشیعة)، ج۲۵، تهران: فرهنگ سبز، ص ۱۱۵-۱۱۳.
۹- کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷ق) الکافی، ج۵، چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیة، ص۵۱۴.
۱۰. توحیدی، مریم (بهار و تابستان۹۲) نگاهی به شخصیت حقیقی زن از منظر آیات و روایات (با تاکید بر بحث تعارض دلیلها)، مطالعات زن و خانواده پژوهشکده زنان دانشگاه الزهراء، دوره اول، شماره۱، صص۴۰-۷.
نظر شما