خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)_ابنا: در دنیایی که هر روز آمارهای تکاندهندهای از خشونت و بیعدالتی علیه زنان و یتیمان منتشر میشود، ندای جاودانه پیامبر اسلام (ص) بیش از چهارده قرن پیش، راهکاری جامع و انسانی را مطرح کرده است: «اتَّقُوا اللَّهَ فِی الضَّعِیفَیْنِ النِّسَاءِ وَ الْیَتِیمِ»(1)در مورد (ظلم به) دو گروه ضعیف از خدا بترسید : زنان و یتیمان. این حدیث کوتاه، اما پرمغز، نه تنها یک توصیه اخلاقی، بلکه یک منشور حقوقی و اجتماعی برای تمام اعصار است که بر مسئولیت ما در قبال آسیبپذیرترین اقشار جامعه تأکید میکند.
تبیین حدیث شریف:
حدیث شریف پیامبر (ص) به عنوان محوریترین پیام مقاله و بیان اهمیت آن: در این میان، ندای آسمانی پیامبر اسلام (ص) بیش از چهارده قرن پیش، راهکاری جامع و انسانی را مطرح کرده است: این حدیث کوتاه، اما پرمغز، نه تنها یک توصیه اخلاقی، بلکه یک منشور حقوقی و اجتماعی برای تمام اعصار است.
بخش 1: تشریح حدیث و ابعاد آن از منظر اسلام :
بیان کامل عبارت "اتَّقُوا اللَّهَ" و اهمیت تقوا در عدالت اجتماعی: عبارت «اتَّقُوا اللَّهَ» در این حدیث، تنها به معنای ترس از مجازات الهی نیست، بلکه به معنای یک حس مسئولیتپذیری عمیق در برابر خداوند و بندگان اوست. تقوا، سپر محکمی است در برابر ظلم و ستم، و انگیزهای قوی برای رعایت عدالت، حتی در پنهانترین زوایای زندگی.
معنای «ضعیفین» و چرایی تأکید بر این دو گروه: پیامبر اکرم (ص) با هوشمندی بینظیر، دو گروه را به عنوان «ضعیفین» معرفی میکند؛ کسانی که در ساختارهای اجتماعی و اقتصادی، غالباً از قدرت چانهزنی و دفاع کمتری برخوردارند.
جایگاه زنان در اسلام و مقابله پیامبر (ص) با سنتهای غلط دوران جاهلیت: پیش از اسلام، زن در بسیاری از جوامع، از جمله در میان اعراب جاهلی، از جایگاه انسانی خود محروم بود. اما اسلام با پیامبر خود، انقلابی عظیم در نگرش به زن ایجاد کرد. پیامبر (ص) با تأکید بر احترام، حقوق مالی، حق مالکیت و کرامت انسانی زن، سنگبنای جامعهای عادلانه را نهاد.
اهمیت یتیمنوازی و مسئولیت جامعه در قبال یتیمان: یتیمان، کودکان بیدفاعی هستند که سایه پدر را بر سر خود از دست دادهاند. اسلام، مسئولیت نگهداری، آموزش، و حمایت عاطفی و مالی از یتیمان را نه تنها بر عهده خانواده، بلکه بر دوش تمام جامعه قرار داده است.
وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئًا وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَبِذِی الْقُرْبَی وَالْیَتَامَی وَالْمَسَاکِینِ وَالْجَارِ ذِی الْقُرْبَی وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنبِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَمَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ مَن کَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا(2)
و خدا را بپرستید! و هیچ چیز را شریک او قرار ندهید! و به پدر و مادر، نیکی کنید؛ همچنین به خویشاوندان و یتیمان و مستمندان، و همسایه نزدیک، و همسایه دور، و دوست و همنشین، و در راه ماندگان، و بردگانی که مالک آنها هستید؛ زیرا خداوند، کسانی را که متکبر و فخرفروشند، دوست نمیدارد.
این آیه شریفه، در کنار حدیث پیامبر (ص)، تصویری جامع از مسئولیتهای اجتماعی ما ارائه میدهد و به وضوح بر احسان به یتیمان و سایر گروههای آسیبپذیر تأکید میکند. اگرچه مستقیماً به زنان اشاره ندارد، اما مفهوم گسترده احسان و نیکی در آن، قطعاً زنان را نیز شامل میشود."
بخش 2: چالشها و واقعیتهای امروز :
با وجود تمام پیشرفتهای حقوق بشری و ادعاهای برابری جنسیتی، متأسفانه خشونت علیه زنان، تبعیض در محیط کار، دستمزدهای نابرابر، و محدودیتهای اجتماعی، همچنان واقعیت تلخ زندگی میلیونها زن در سراسر جهان است.(ذکر آمار کلی یا اشاره به مناطق خاص)
در بسیاری از جوامع، زن هنوز به عنوان ابزاری برای تبلیغات یا تابع مرد نگریسته میشود، و این نگاه، با آموزههای پیامبر (ص) در تضاد آشکار است.
آمار کودکان کار، کودکان خیابانی، و یتیمانی که در مناطق جنگزده یا فقیر جهان، بدون دسترسی به آموزش و بهداشت اولیه زندگی میکنند، قلب هر انسانی را به درد میآورد. این کودکان، قربانیان بیگناه بیعدالتیهای اجتماعی و اقتصادی هستند.
فقدان سرپرست، نه تنها آسیبهای مادی، بلکه ضربههای روحی و عاطفی عمیقی را بر یتیمان وارد میکند که آینده آنها را تحت تأثیر قرار میدهد.
بخش 3: راهحلها و مسئولیتها: مسیر رهایی
مسئولیت فردی: هر یک از ما، در دایره کوچک زندگی خود، میتوانیم به این ندای الهی پاسخ دهیم. احترام به مادر، همسر، و خواهر، مشارکت در کمک به یتیمان آشنا، و حمایت از موسسات خیریه، قدمهای اولیه و اساسی در این راه است.
مسئولیت اجتماعی و دولتی: دولتها و نهادهای قانونگذار، موظفند با وضع قوانین حمایتی و اجرای صحیح آنها، حقوق زنان و یتیمان را تضمین کنند. ایجاد فرصتهای برابر، مبارزه با تبعیض، و تأمین نیازهای اساسی این دو گروه، وظیفهای انکارناپذیر است.
نقش نهادهای مدنی و رسانهها: سازمانهای مردمنهاد و خیریهها، بازوهای اجرایی مهمی در این مسیر هستند. همچنین، رسانهها با فرهنگسازی، آگاهیبخشی و برجستهسازی مشکلات، میتوانند نقش حیاتی در تغییر نگرش جامعه ایفا کنند.
نگاه اسلام به عدالت و حمایت از ضعیفان: اسلام، حمایت از ضعیفان را نه تنها یک عمل خیریه، بلکه یک حق برای ضعیف و یک وظیفه برای قدرتمند میداند. پاداش الهی و برکت در زندگی، نتیجه عمل به این دستورات الهی است.
این حدیث، با تمام سادگیاش، یادآور این حقیقت تلخ است که تا زمانی که حقوق زنان و یتیمان به طور کامل تأمین نشود، نمیتوانیم ادعای پیشرفت و تمدن حقیقی داشته باشیم.
تأکید مجدد بر پیام جاودانه حدیث پیامبر (ص) و لزوم بازنگری در ارزشهای انسانی: در دنیای امروز که فناوری با سرعت سرسامآوری پیش میرود، گاه ارزشهای بنیادی انسانی به فراموشی سپرده میشوند. این حدیث، دعوتی است به بازگشت به انسانیت و یادآوری مسئولیت مشترک ما در قبال ضعیفترین حلقههای جامعه.
دعوت به عمل و تغییر نگرش: تقوای الهی در قبال ضعیفین، نه تنها یک تکلیف دینی، بلکه رمز سعادت و آرامش فردی و اجتماعی است. بیایید با تغییر نگاه و عمل خود، به این ندای جاودانه پیامبر (ص) لبیک بگوییم و دنیایی عادلانهتر برای همه بسازیم.
یک جمله پایانی قوی و تأثیرگذار: فردایی بهتر، در گرو احسان امروز ما به زنان و یتیمان است.
پی نوشت:
1.عدة الداعی ص 63
2.آیه 36 سوره نساء
بانو فیروزه دلداری( پژوهشگر، مشاوره خانواده، فعال سانه و رمجازی)
نظر شما