رازگشایی از شبی که دروازه‌های آرزو گشوده می‌شود

خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) - ابنا: در تقویم معنوی شیعه، برخی شب‌ها چنان از نورانیت و فضیلت انباشته شده‌اند که نام‌هایشان خود، حکایت از گشایشی الهی دارد. «شب آرزوها» یکی از این مواهب خاص پروردگار است. این شب که مصادف با اولین شب جمعه ماه رجب است، به عنوان شبی پر از بخشش، مرحمت و برآورده شدن حاجات مشروع مؤمنان، در روایات معرفی شده است. اما حقیقت شب آرزوها فراتر از یک وعده ساده برای استجابت دعاست. این شب، در واقع کارگاهی تربیتی است که مؤمن را با برنامه‌ای عملی از عبادت و راز و نیاز، برای دستیابی به والاترین «رغیبه» یا خواسته، که همان قرب به خداست، آماده می‌کند. فهم عمق این شب، بدون توجه به آموزه‌های اهل‌بیت(ع) درباره اعمال و فلسفه آن، ممکن نیست.

اعمال ویژه این شب، که در منابع معتبر شیعی مانند «مفاتیح الجنان» به نقل از پیامبر اکرم(ص) آمده است، ترکیبی حساب شده از روزه، نماز، دعا و ذکر است.(1) اما قلب تپنده این برنامه، نماز شب آرزوها است. این نماز که بین نماز مغرب و عشا اقامه می‌شود، با کیفیتی خاص و با تکرار سوره‌های «حمد» و «قدر» و ذکرهایی ویژه، طراحی شده است. این نماز تنها یک تکلیف عبادی نیست، بلکه نماد خلوص نیّت و اظهار عبودیت محض در آستانه یک شب پربرکت است. روایت است که پیامبر(ص) فضیلت این نماز را چندان بزرگ دانسته‌اند که فرمودند: هیچ مؤمنی آن را به جا نمی‌آورد مگر اینکه خداوند دعای او در آن شب را مستجاب می‌کند.(2) این تأکید، نشان از پیوند ناگسستنی بین عمل صالح خالصانه و گشایش درهای اجابت است.

اما پرسش مهم اینجاست که «رغائب» یا آرزوهای این شب، دقیقاً چه هستند؟ آیا هر خواسته دنیوی می‌تواند مصداق آن باشد؟ با تأمل در روایات، روشن می‌شود که فضیلت این شب، بیشتر معطوف به تطهیر روح، تکفیر گناهان و تقرّب به درگاه الهی است. امام صادق(ع) در تفسیری عمیق، اشاره به ارزش طلب مغفرت و رحمت در چنین شب‌هایی دارند.(3) بنابراین، نخستین و بزرگ‌ترین «رغیبه» یا خواسته‌ای که یک مؤمن باید در این شب دنبال کند، آمرزش گناهان و جلب رضایت پروردگار است. وقتی این آرزو محقق شد، زمینه برای برآورده شدن حاجات حقیقی دیگر—که همسو با سعادت دنیا و آخرت انسان باشد—نیز فراهم می‌آید. این شب، فرصتی است برای اولویت‌بندی دوباره آرزوها و هم‌راستا کردن خواسته‌های دل با خواست الهی.

در نگاهی کلی، شب آرزوها را می‌توان سرآغاز یک مسیر یکساله دانست. این شب در آستانه ماه رجب قرار دارد و مؤمن را از همان ابتدای این فصل معنوی، به یک بازنگری درونی و طلب از سر اخلاص دعوت می‌کند. کسی که این شب را دریابد و با معرفت به اعمالش بپردازد، خود را برای بهره‌برداری از کل برکات ماه‌های رجب، شعبان و رمضان آماده کرده است. در حقیقت، خداوند با قرار دادن چنین شبی در ابتدای این سه ماه، نشانه رحمت و دعوت مهربانانه‌اش را به بندگان نشان می‌دهد و مسیری هموار برای بازگشت و قرب حقیقی ترسیم می‌کند. پس شب آرزوها، شبی برای تمنّای آرزوهای کوچک دنیوی نیست، بلکه شبی است برای آرزوی بزرگِ «خدا شدن» به معنای واقعی کلمه.

پاورقی:

1. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، اعمال شب اول جمعه ماه رجب (شب آرزوها).
2. سید ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، جلد 2، باب 3، فصل 2، ذکر اعمال ماه رجب.
3. علامه مجلسی، بحار الأنوار، جلد 98، باب 18، روایاتی در فضیلت ماه رجب و اعمال آن.
4. محمد بن حسن حر عاملی، وسائل الشیعه، جلد 8، ابواب الصلاة المندوبة، باب 12.
5. شیخ صدوق، الأمالی، المجلس الرابع و الأربعون، حدیث 8.