خبرگزاری اهلبیت(ع) ـ ابنا: در بخش اول این نوشتار، سلسله نسب سادات خامنهای و معرفی برخی از شخصیتهای علمی و انقلابی این خاندان بررسی شد. در این نوشته، تاریخ مبارزات خاندان خامنهای در دوران معاصر بررسی میشود.
ریشههای حضور علمای شیعه در مشروطه و نقش آیتالله سیدحسین خامنهای
ماجرای مشروطه و نقش علمای شیعی در استقرار مجلس شورای ملی، همچنین نقش روشنفکران غربزده در انحراف این حرکت ملی و اسلامی، اگرچه از وقایع درسآموز تاریخ است، اما نشانگر نقش مؤثر علمای شیعی در احقاق حقوق ملی و عمومی بود. بدون شک برجستهترین شخصیت در این ماجرا، شیخ فضلالله نوری است، اما نباید از اقداماتی که علمای مختلف در شهرهای مختلف کشور برای استقرار مشروطه انجام دادند نیز غافل شد.
یکی از مناطق بسیار مؤثر در قیام مشروطه، استان آذربایجان و شهر تبریز بود. از میان شخصیتهای شناختهشدهای که نقش مؤثری در قیام مشروطه بهویژه در آذربایجان و تبریز داشتند، میتوان به «آیتالله سیدحسین خامنهای»، پدرِ بزرگِ سیدعلی خامنهای اشاره کرد. او که متولد خامنه و تحصیلکرده در نجف بود، پس از بازگشت به تبریز، امام جماعت مسجد جامع تبریز را برعهده گرفت و به هدایت مردم پرداخت.
وی از علمای طرفدار مشروطه بود که همواره مردم را به پاسداری از آن قیام توصیه میکرد. ایشان یک سال بعد از صدور فرمان مشروطیت، در سن حدود ۷۵ سالگی، در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۲۸۶ شمسی درگذشت.
آیتالله سیدمحمد خامنهای (سید محمد پیغمبری) و پیوندهای فقهی و سیاسی
فرزند بزرگتر ایشان، آیتالله سید محمد خامنهای، که عموی مقام معظم رهبری هستند نیز نقش مؤثری در این قیام در منطقه آذربایجان داشتند. وی که سالها در نجف تحصیل کرده بود، در ماجرای قتل فرزند سید ابوالحسن اصفهانی در نجف، شجاعانه به مقابله با قاتل پرداخته و زخمی شده بود، در اواخر عمر به تبریز بازگشت. او که هم دارای اخلاق نیکو و چهره جذابی بود، همچنین مورد اعتماد و حامل پیامهای سید ابوالحسن اصفهانی بود، در نجف با نام «سید محمد پیغمبری» به معنای امین در دریافت و ابلاغ پیامها معروف شد.
نقش سید محمد پیغمبری در مبارزات ضد انگلیسی و ضد وهابی سیدابوالحسن اصفهانی در کشور عراق، همچنین تأثیر ایشان در تحولات سیاسی منطقه آذربایجان در کشور ایران نیز از نکات قابل توجه در خاندان خامنهای است. برای شناخت بهتر شخصیت علمی و فقهی ایشان میتوان به جلد پنجم کتاب معروف «نقباء البشر فی القرن الرابع عشر» تألیف آقا بزرگ تهرانی مراجعه کرد. فرزندان و نوادگان سیدمحمد خامنهای هماکنون به «خاندان پیغمبریزاده» در تبریز معروف هستند و بهعنوان عموزادگان مقام معظم رهبری شناخته میشوند.
پیوندهای خانوادگی با شیخ محمد خیابانی و نقش خاندان در مبارزات
شیخ محمد خیابانی نیز، شوهر خواهر آیتالله سیدمحمد خامنهای است که بهعنوان یکی از آزادیخواهان مشهور کشور شناخته میشود. همکاری این دو در قیام شیخ محمد خیابانی نیز نمونهای دیگر از اقدامات این افراد منسوب به این خاندان در «مبارزه و مقاومت» است. شیخ محمد خیابانی، شوهر عمه آیتالله سیدعلی خامنهای است و میرزا اسماعیل نوبری که شخصیت دوم در قیام خیابانی شناخته میشود نیز از دیگر منسوبان این خانواده است.
مقام معظم رهبری، در سخنان خود در اول خرداد ۱۳۶۴ در این باره میگویند: «آقای شیخ محمد خیابانی شوهر عمهی ماست… پدرم شاهد قضایای مشروطه بوده؛ ایشان در مشروطه بوده؛ با باقرخان هممحلهاند. باقرخان مال محلهی «خیابان» است - که محمد خیابانی هم مال همان محلهاند - پدر ما هم مال همان محلهاند… خیابان یک محلهای است در تبریز؛ محلهای است که الان هم به یک شکل محله و اینها نیست؛ تنها خیابانی بوده که آن زمانها در تبریز وجود داشته و در قسمتی از این خیابان کوچهای است به نام «قرباغلار کوچهسی»؛ الان هم هست «کوچهی قرباغیها»، که منزل شیخ محمد خیابانی و همچنین منزل پدربزرگ ما، مرحوم حاج سیدحسین خامنهای که پیشنماز مسجد جامع بوده است.»
در بخشهای دیگر این نوشته، مبارزات این خاندان در دوران پهلوی اول و دوم بررسی میشود.
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
-----------------
پایان پیام
نظر شما