به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ در بخش اول این نوشته اهمیت بررسی برخی از کتابهای مفقود شده و تلاش برای احیاء آنها با استفاده از مطالب نقل شده از آن در سایر کتابها بیان و تاکید شد که تقریبا تدوین فهرست کاملی از کتابهای مفقود شده در طول تاریخ، موضوعی محال است؛ اما در برخی از موارد، بررسی برخی از منابع می توان، بخش هایی از این کتابهای مفقودی را آشکار کند.
در میان کتابهایی که در مورد حضرت زهرا (س) نگاشته شده ولی اصل کتاب هم اکنون در دسترس نبوده فقط برخی از نشانه ها از وجود آن در منابع تاریخی و حدیثی یافت می شود، کتابهای فاطمی محدث برجسته ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق است.
برخی محققان معتقدند «ابن بابویه» در کنار کتابهایی مانند «علل الشرایع » یا «من لایحضره الفقیه» که بخشی از آن به حضرت زهرا (س) اختصاص یافته است و هم اکنون نسخه های کامل آن در دسترس ماست، چهار کتاب مستقل در موضوع حضرت زهرا (س) تدوین کرده که این کتابها در طول تاریخ مفقود شده است. حتی نام برخی از کتابها نیز در کتابهای فهرست نویسان مشهور مانند نجاشی یا طوسی نقل نشده، اما مدارک و استناداتی از وجود این کتابها را می توان در منابع روایی و تاریخی یافت.
یکی از کتابهای مفقود شده شیخ صدوق درباره حضرت زهرا (س) کتاب «مولد فاطمه (ع) و فضائلها» است که مولف در کتاب دیگر خود، «عیون اخبار الرضا(ع) » از آن نقل کرده است و همین موضوعی یکی از دلایل وجود این کتاب است. نجاشی در کتاب الفهرست و ابن شهر آشوب در معالم العلماء نیز این کتاب را از آثار ابن بابویه معرفی کرده اند. علی بن عیسی اربلی نیز در جلد دوم کتاب «کشف الغمه فی معرفه اللائمه »، نام کامل یا معرفی موضوعات این کتاب اینگونه بیان کرده است: «مولد فاطمه (ع)، فضائلها،تزویجها، ظُلامتها، وفاتها، محشرها؛ مولد فاطمه (ع) فضائل، ازدواج، سختی ها، وفات و محشور شدن وی» کرده است.
در میان منابع نیز بخش های از این کتاب، در «مناقب ابن شهر آشوب» همچنین کتاب «کشف الغمه» اربلی نقل شده است که این موضوع بیانگر وجود این کتاب و در دسترس بودن آن تا بیش از ۳۰۰ سال بعد از فوت مولف آن است. علامه مجلسی در بحارالانوار نیز به واسطه کتاب «کشف الغمه» بخش هایی از این کتاب را نقل کرده است.
با تلاش های صورت گرفته توسط برخی از محققان معاصر،بخش هایی از این کتاب مفقود شده تاریخی احیاء شده شده است. این گردآوری حاوی حدود ۵۰ روایت در مورد حضرت زهرا (س) است که به نقل از «کشف الغمه» و «مناقب»نقل شده است. این تلاش علمی در قالب یک مقاله به همت استاد برجسته «محمد هادی یوسفی غروی» در جلد نوزدهم مجموعه میراث حدیث شیعه منتشر شده است.
آنچه که نقل این احادیث را برجسته می کند نقل برخی از روایات در فضائل و زندگی حضرت زهرا (س) که تنها در کتاب «مولد فاطمه س» نقل شده و به واسطه کتابهای «ابن شهر آشوب» و «اربلی» به دست ما رسیده است. روشن است اگر این تلاش علمی صورت نمی گرفت، برخی از «فضائل فاطمی»، مفقود می شد و برخی از ویژگیهای برجسته ایشان ناشناخته می ماند.
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
--
پایان پیام
نظر شما