به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ در میان منابع اسلامی و شیعی، آثار مختلفی را میتوان یافت که درباره سیره و زندگی حضرت زهرا(س) نگارش یافته است. علاوه بر آثار مستقل در این موضوع، تقریبا در همه کتابهایی که در موضوع سیر زندگی ائمه معصومین(ع) نگارش یافته است، بدون شک صفحاتی در مورد حضرت زهرا(س) میتوان یافت.
اگرچه قدیمیترین اثر که بخشی از مطالب آن به حضرت زهرا(س) اختصاص یافته، کتاب معروف «سلیم بن قیس» است؛ اما قدیمیترین کتاب مستقل و کاملی که در موضوع زندگی حضرت زهرا(س) تدوین شده و هماکنون در دسترس است، کتاب «تزویج فاطمه علیهاالسلام» تالیف «عبدالرزاق صنعانی» متوفی سال ۲۱۱ قمری است که همزمان با دوران امامت امام رضا(ع) تدوین شده است.
هماکنون نیز فهرستهای مختلفی در قالب کتابشناسی حضرت زهرا(س) تدوین شده که در آن میتوان به فهرست هزاران عنوان کتاب به ۳۷ زبان دنیا دست یافت که در میان نویسندگان این آثار، علاوه بر عالمان شیعه و اهلسنت، نام حدود ۲۵ نفر از دانشمندان مسیحی نیز دیده میشود.
بدون شک در طول تاریخ، کتابهای مختلفی درباره حضرت زهرا(س) توسط عالمان و شخصیتهای برجسته، تدوین شده که به دلایلی از بین رفته و هماکنون هیچ نشانهای از آنها در دست نیست؛ اما در این میان گزارشهایی از برخی کتابهای تدوین شده در موضوع زندگی و زمانه حضرت زهرا(س) در آثار علما وجود دارد که نشانگر وجود برخی از آثار است که هماکنون این کتابها از بین رفتهاند و فقط بر اساس این گزارشهای تاریخی و حدیثی، میتوان وجود این کتابها را اثبات کرد.
بدون شک جمعآوری این مطالب از لابلای برخی از کتابها، علاوه بر شناساندن ابعادی جدید از تاریخ اسلام، ناگفتههایی از زندگی بانوی اول خلقت را روشن ساخته و ابزاری برای رفع برخی از ابهامات خواهد بود.
اگرچه امکان ارائه لیست کاملی از کتابهای مفقود شده فاطمی در تاریخ اسلام ممکن نیست، اما اگر بخواهیم به برخی از این کتابها اشاره کنیم میتوان به کتاب «تزویج فاطمه» تالیف «ابن ابی الدنیا»، کتاب « فدک» نوشته «ابواسحاق ابراهیم بن محمد ثقفی»، همچنین کتاب «أخبار فاطمة و نشأتها و مولدها» تدوین «ابو عبداللّه غَلاّبی متوفی ۲۹۸ قمری اشاره کرد.
کتاب «من روی عن فاطمه من اولادها» تدوین «ابن عقده» که به نظر میرسد کتابی رجالی با معرفی راویان احادیث نقل شده از حضرت زهرا(س) باشد، کتاب «فاطمه الزهراء و ولدها» تدوین محمد بن جریر طبری متوفی قرن چهارم قمری نیز یرخی از این کتابهای مفقود شده است.
از نمونههای موفق احیای کتابهای مفقوده در موضوع حضرت زهرا(س) میتوان به کتاب «السقیفه و فدک» تالیف: ابوبکر احمد بن عبدالعزیز جوهری بصری متوفی ۳۲۳ قمری اشاره کرد. اگرچه این کتاب حداقل تا زمان تدوین «شرح نهجالبلاغه ابن ابیالحدید» در سال ۶۴۴ قمری در دسترس بوده؛ اما در قرون بعدی، این کتاب از بین رفته است؛ اما گزارشهای مختلفی که از این کتاب در «شرح نهجالبلاغه ابن ابیالحدید» وجود داشته، به همت «محمد هادی امینی»، عالم برجسته شیعی و فرزند ارشد علامه امینی، جمعآوری، تنظیم و منتشر شده و بدین طریق بخشیهایی از این کتاب، احیاء و در دسترس علاقمندان قرار گرفته است.
در بخشهای بعدی این نوشته، کتابهایی که با موضوع حضرت زهرا(س) به همت «شیخ صدوق» تدوین؛ ولی در تاریخ مفقود شده است، معرفی میشود.
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
--
پایان پیام
نظر شما