اندیشه‌های شیعی در کتاب‌های آسمانی/ بخش دوم؛ دوازده امام(ع) از نسل اسماعیل

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ در سِفر (به معنای کتاب) «پیدایش» تورات، همچنین در «سِفر اول تواریخ ایام» خداوند حضرت ابراهیم(ع) را به دوازده «رِبّی» از نسل حضرت اسماعیل(ع) بشارت داده و به توصیف آنان می‌پردازد. بررسی معنای لغوی «رِبّی» در منابع تورات و انجیل که تطبیق آن با منابع روایی اسلامی و شیعی می‌تواند بخشی از ابعاد این آیات تورات را روشن کند.

در آیه ۲۰ از فصل ۱۷ سِفر پیدایش این عبارت آمده است: «خداوند به ابراهیم می‌گوید نسل اسماعیل را به واسطه مئود مئود، برکت و کثرت و عظمت می‌بخشد». نسبت میان کلمه ترجمه شده «عظمت» در فارسی با عبارت کتاب اصلی تورات و شباهت آن با کلماتی مانند «نسیئیم» در زبان عبری، «روربنین» در زبان سریانی و  «ربربین» در نسخه آرامی، نشانگر آن است که این کلمه را باید به شکل «پیشوا» و «امیر» ترجمه کرد که همگی آنان با لغت «رب» و «ربی» ریشه یکسان دارند. پس ترجمه دقیق‌تر عبارت نقل شده از «سفر پیدایش» را اعطای برکت، کثرت و «ربی بودن» معنا کرد که تفاوت معنایی آن با کلمه «عظمت» مشخص است. این ویژگی به‌گونه ای است که حتی امروزه نیز این واژه با تلفظ «ناسی NASI» به‌معنای «رئیس‌جمهور» به کار برده می‌شود. 

این واژه در انجیل، با حدود ۱۷ بار تکرار، فقط در مورد حضرت عیسی(ع) استفاده شده است. در آیات قرآن نیز سه بار در سوره های آل‌عمران آیه ۷۹ و در سوره مائده آیات ۴۴ و ۶۳، کلمه «ربانیون» آمده است که در همگی آن‌ها بر معنای «پیشوایی» و «امیر» بودن تاکید شده است.

در روایات نیز امام علی(ع) به‌عنوان «رَبّانی» معرفی شده، به‌عنوان نمونه در کتاب «مناقب ابن شهرآشوب» در روایتی از پیامبر نقل شده که فرموده‌اند: «علی، رَبّانیِ این امت است». مضمون این روایت همچنین در کتاب «سلیم بن قیس» و در سخنی از ابوذر غفاری در بحارالانوار جلد ۱۷ نقل شده است.

در سِفر «پیدایش» تورات فصل ۲۵ آیات ۱۵، همچنین در «سِفر اول تواریخ ایام» آیات ۲۹ تا ۳۱، نام این فرزندان حضرت اسماعیل(ع) این‌گونه بیان شده است: «و این است نام پسران اسماعیل، موافق اسم‌های ایشان به حسب پیدایش ایشان، نخست زادۀ اسماعیل، «نَبایوت» و «قیدار» و «اَدَبئیل» و «مِبسام» و «مشماع» و «دومه» و «مسا» و «حدار» و «تیما» و «یطُور» و «نافِیش» و «قِدْمَه».

بر اساس آیات تورات، حضرت اسماعیل(ع) دوازده فرزند داشته است که تنها نام چهار تن از آن‌ها شامل «قیدار»، «نبایوت»، «یطور» و «نافیش» در بخش‌های مختلف تورات  آمده و هیچ اطلاعی از بقیه فرزندان جناب اسماعیل(ع) در دسترس نیست. همچنین در هیچ کدام از منابع مرتبط با ادیان یهودیت و مسیحیت، برای فرزندان و حتی نوادگان جناب اسماعیل(ع)، نام «دوازده پیشوا»، خواه از نسل «مئود مئود به معنای محمد» یا حتی شخص دیگری که به شکل توالی و ترتیب زمانی، دارای صفات «ربانی» و «پیشوایی» باشند، نیامده است.   

در بخش بعدی این نوشته، اوصاف و ویژگی هر کدام از فرزندان حضرت اسماعیل(ع) و نسبت آن صفت با ویژگی دوازده امام(ع) در تفکر شیعی بررسی می‌شود.

سید علی اصغر حسینی/ ابنا

....................

پایان پیام