خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا: هدف از این مقاله، تحلیل مفهوم اخلاص و نیت الهی بهعنوان محور اخلاق فردی و اجتماعی در تربیت اسلامی است.
۱. نیت در قرآن؛ روح عمل انسان
قرآن کریم میفرماید:
قُلْ إِنَّ صَلَاتِی وَنُسُکِی وَمَحْیَایَ وَمَمَاتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ.
«بگو نماز من، عبادت من، زندگی و مرگ من، همه برای خدا پروردگار جهانیان است.» (۱)
در این بیان قرآنی، همه ابعاد زندگی انسان باید به سوی خدا جهت یابد. نیت، جهتدهنده عمل است؛ اگر جهت الهی باشد، عمل ماندگار میشود.
۲. اخلاص در روایات اهلبیت(ع)
امام صادق(ع) فرمودند:
الْعَمَلُ لَا یُقْبَلُ إِلَّا بِالنِّیَّةِ، وَالنِّیَّةُ لَا تُقْبَلُ إِلَّا بِالْعَمَلِ.
«عمل جز با نیت پذیرفته نمیشود، و نیت جز با عمل تحقق نمییابد.» (۲)
این سخن، پیوند میان نیت و عمل را روشن میسازد. ایمان حقیقی، هنگامی معنا مییابد که نیت انسان خالص و هدف او رضای خدا باشد.
۳. ریا؛ آفت بزرگ عمل صالح
قرآن درباره ریاکاران هشدار میدهد:
فَوَیْلٌ لِّلْمُصَلِّینَ الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ الَّذِینَ هُمْ یُرَاءُونَ.
«وای بر نمازگزارانی که از نماز خود غافلاند، آنان که ریا میکنند.» (۳)
عمل بدون اخلاص، پوستهای بیجان است. امام علی(ع) فرمودند:
کَمْ مِنْ عَمَلٍ مُتَقَبَّلٍ قَدْ أَحْبَطَهُ الْعُجْبُ وَالرِّیَاءُ.
«چه بسیار اعمال پذیرفتهای که خودپسندی و ریا آنها را نابود ساخته است.» (۴)
۴. اخلاص در زندگی روزمره
اخلاص تنها در عبادت نیست؛ در کار، خانواده، علم و حتی سخن گفتن نیز باید نیت الهی باشد. در روایت آمده است:
نِیَّةُ الْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ.
«نیت مؤمن، بهتر از عمل اوست.» (۵)
وقتی نیت انسان پاک باشد، حتی کار کوچک او ارزش عبادت مییابد. چنانکه در مثل ایرانی گفتهاند: «کار نیکو کردن از پر کردن است»؛ اما در نگاه دینی، «کار نیکو کردن از نیت نیکو کردن است.»
نتیجهگیری
اخلاص و نیت الهی، قلب سبک زندگی مؤمنانهاند. انسان مخلص، همه کارهایش را بهعنوان عبادت میبیند؛ در نتیجه، آرامش، صداقت و برکت در زندگی او جاری میشود. جامعهای که بر اخلاص بنا شود، از نفاق و ریا مصون خواهد بود.
منابع
۱.قرآن کریم، سوره انعام، آیه ۱۶۲
۲.اصول کافی، ج ۲، ص ۸۴
۳.قرآن کریم، سوره ماعون، آیات ۴-۶
۴.نهجالبلاغه، حکمت ۱۱۲
۵.بحارالأنوار، ج ۶۷، ص ۲۰۸
نظر شما