خبرگزاری بین المللی اهل بیت علیهم السلام- ابنا؛ دوران کودکی در دختران بخصوص از سنین 3 سالگی بهترین موقعیت برای تمرین "حیا" این گوهر ارزشمندی در دختران و زنان است و اسلام نیز تاکید زیادی برآن نموده است.
برای ایجاد حیا در دختران از سنین کودکی باید نکاتی را رعایت نمود:
1. الگوسازی قرآنی و نبوی (اهمیت اساسی):
والدین، به ویژه مادر، باید خود بهترین الگوی حیا در پوشش، رفتار و گفتار باشند. معرفی الگوهای الهی مانند حضرت زهرا (س).
«لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا»(1)
به تحقیق برای شما در [روش و کردار] رسول خدا سرمشقی نیکو است، برای کسی که به خدا و روز قیامت امید دارد و خدا را بسیار یاد میکند.
این آیه اگرچه درباره پیامبر (ص) است، اما اصل "الگوسازی" را تأکید میکند. والدین به عنوان نمایندگان تربیت دینی، باید خود مظهر ارزشهایی باشند که به فرزندانشان میآموزند. حضرت فاطمه (س) نیز بهترین اسوه برای دختران و بانوان مؤمن است که رفتار ایشان برگرفته از مکتب نبوی است.
2. آموزش حریمهای شخصی و ارتباط با خدا (فطری و توحیدی):
آموزش حریم بدن به عنوان امانت الهی و احساس حضور همیشگی خداوند.
«وَهُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنتُمْ ۖ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ»(2)
و او هر جا که باشید با شماست، و خدا به آنچه میکنید بیناست.
این آیه بر حضور دائمی و نظارت خداوند بر اعمال انسان تأکید دارد. آموزش این مفهوم از کودکی، حس حیا از خداوند را در کودک ایجاد میکند که در خلوت و آشکار از گناه و انجام کارهای ناشایست پرهیز کند.
3. ترغیب و تشویق به پوشش محترمانه (از سنین پایین):
انتخاب لباسهای جذاب اما پوشیده، و ترغیب کودک به پوشش از طریق بازی و تشویق (جشن تکلیف).
«یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِّأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ۚ ذَٰلِکَ أَدْنَیٰ أَن یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ ۗ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا »(3)
ای پیامبر، به همسرانت و دخترانت و زنان مؤمنان بگو که روسریهای بلند خود را بر خود فرو افکنند. این [پوشش] به اینکه شناخته شوند [به عنوان زنان عفیف] و آزار نبینند، نزدیکتر است. و خداوند همواره آمرزنده و مهربان است.
این آیه به صراحت به حجاب و پوشش زنان مؤمن دستور میدهد. اگرچه مخاطب آن زنان بالغ هستند، اما میتوان از آن برای نهادینه کردن ارزش پوشش در ذهن کودک (در سنین قبل از تکلیف) استفاده کرد؛ اینکه پوشش مایه کرامت و مصونیت است. (البته بدون اجبار در سنین پایین).
4. پرورش حیا در گفتار و رفتار (عفت کلام و رفتار):
کنترل محیط صوتی و گفتار خانواده، آموزش عفت کلام و متانت در رفتار.
«فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلًا مَّعْرُوفًا»(4)
پس در گفتار خود نرمی نکنید که مبادا کسی که در دلش بیماری است، طمع ورزد؛ و سخنی شایسته و معروف بگویید.
این آیه مستقیماً به زنان مؤمن (همسران پیامبر) دستور میدهد که در سخن گفتن نرمی و عشوه به کار نبرند تا موجب طمع بیماردلان نشوند. این آیه اساس عفت کلام را شکل میدهد که باید از کودکی در دختران نهادینه شود.
5. نظارت هوشمندانه بر محتوا و محیط (حفاظت از فطرت):
کنترل محتوای رسانهها، انتخاب دوستان و محیطهای سالم.
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ»(5)
ای کسانی که ایمان آوردهاید، خود و خانواده خود را از آتشی [که شعلهور است] حفظ کنید که هیزم آن انسانها و سنگها هستند.
این آیه وظیفه حفظ خانواده از آسیبها (از جمله آسیبهای فرهنگی و فکری که منجر به گناه و دوری از خدا میشود) را بر عهده والدین میگذارد. نظارت بر محتوا و محیط زندگی کودک بخشی از این حفاظت است.
6. توضیح فلسفه حیا با زبان کودکانه (اقناع درونی):
تبیین حیا به عنوان مایه کرامت و حفظ گوهر وجودی، و رضایت خداوند.
امیرالمومنین علی (ع):
الْحَیَاءُ مِفْتَاحُ کُلِّ الْخَیْرِ. (6)
ترجمه: حیا کلید همه خوبیهاست.
این حدیث نشان میدهد که حیا یک ویژگی بنیادی و مثبت است که سرچشمه تمام نیکیهاست. میتوان این مفهوم را با زبان ساده به کودک منتقل کرد که حیا باعث میشود او کارهای خوب انجام دهد و از بدیها دوری کند و همین او را نزد خدا محبوب میکند.
این آیات و احادیث میتوانند به والدین کمک کنند تا با تکیه بر اصول و مبانی اسلامی، تربیت حیا را در فرزندان خود به شیوهای عمیق و مؤثر انجام دهند.
پینوشت:
1. احزاب؛ آیه 21
2. حدید، آیه 4
3.احزاب، آیه 59
4.احزاب، آیه 32
5.غررالحکم؛ ح340
نظر شما