پیامدهای "قدرتی"و "هویتی" اربعین

خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)-ابنا: پیامدهای قدرتی و هویتی اربعین بسیار گسترده و عمیق هستند و می‌توان آنها را از ابعاد مختلفی بررسی کرد:

الف. پیامدهای قدرتی:
قدرت نرم و دیپلماسی عمومی:
افزایش نفوذ فرهنگی و معنوی شیعه: اربعین یک پدیده منحصر به فرد در جهان است که عظمت و گستردگی شیعه را به نمایش می‌گذارد. این تجمع میلیونی، فارغ از مسائل سیاسی و نظامی، توانایی بسیج و سازماندهی عظیمی را نشان می‌دهد که می‌تواند نفوذ فرهنگی و معنوی تشیع را در سطح جهان افزایش دهد.

خلق برند هویت‌ساز برای عراق و تشیع: عراق به عنوان میزبان این رویداد عظیم، جایگاه ویژه‌ای در جهان اسلام پیدا می‌کند. اربعین به مثابه یک "برند" برای عراق و تشیع عمل می‌کند که می‌تواند تصویری قدرتمند از این کشور و مذهب را در اذهان عمومی جهان ترسیم کند.

خنثی‌سازی تبلیغات منفی: در فضایی که رسانه‌های غربی و برخی رژیم‌های منطقه تلاش می‌کنند از شیعه تصویری افراطی یا فرقه‌ای ارائه دهند، اربعین با نمایش همبستگی، صلح، ایثار و مهمان‌نوازی، این تبلیغات منفی را خنثی کرده و چهره‌ای انسانی و متحد از شیعه به نمایش می‌گذارد.

بسیج پذیری و قدرت سازماندهی:
توانایی بسیج میلیونی: نفس حضور ده‌ها میلیون نفر در یک نقطه، بدون برنامه‌ریزی‌های متمرکز دولتی (عمدتاً با اتکا به ظرفیت‌های مردمی)، نشان‌دهنده قدرت بسیج‌گری فوق‌العاده‌ای است. این توانایی، پیام روشنی به دشمنان داخلی و خارجی می‌دهد که در صورت لزوم، می‌توان چنین جمعیت عظیمی را در مسیرهای دیگر نیز سازماندهی کرد.

تمرین مدیریت بحران‌های بزرگ: هر ساله، میلیون‌ها نفر در اربعین شرکت می‌کنند و نیازهای اساسی آن‌ها (غذا، اسکان، بهداشت، امنیت) تأمین می‌شود. این خود به مثابه یک "مانور" بزرگ برای مدیریت بحران‌ها و رویدادهای عظیم است که می‌تواند توانمندی‌های لجستیکی و مدیریتی دولت‌ها و گروه‌های مردمی درگیر را بهبود بخشد.

قدرت بازدارندگی و تهدید بالقوه برای دشمنان:
نمایش اتحاد و انسجام: اتحاد و همبستگی بی‌نظیر زائران از ملیت‌ها و مذاهب گوناگون، پیام واضحی به دشمنان می‌دهد که هرگونه تفرقه افکنی و ایجاد شکاف در صفوف مسلمانان، با چنین واکنش‌های عظیمی روبرو خواهد شد. این اتحاد، قدرت بازدارندگی ایجاد می‌کند.

تهدید امنیتی برای گروه‌های تروریستی: اربعین نماد مقاومت در برابر جریان‌های تکفیری و تروریستی است. گروه‌های تروریستی مانند داعش بارها تلاش کرده‌اند این اجتماع را هدف قرار دهند، اما حضور میلیونی مردم و مقاومت آن‌ها، خود یک عامل بازدارنده و شکست برای این گروه‌ها محسوب می‌شود.

اقتصاد زیارت و پیامدهای مالی:
گردش مالی عظیم (هرچند عموماً غیر رسمی): هرچند بخش عمده‌ای از خدمات اربعین رایگان و مردمی است، اما هزینه‌های حمل و نقل، خرید سوغات، و خدمات جانبی، گردش مالی عظیمی را ایجاد می‌کند که می‌تواند به اقتصاد منطقه و کشور عراق کمک کند.

توسعه زیرساخت‌ها: برای میزبانی این حجم از زائران، نیاز به توسعه زیرساخت‌ها (جاده‌ها، هتل‌ها، خدمات بهداشتی و درمانی) احساس می‌شود که در بلندمدت به نفع اقتصاد منطقه خواهد بود.

ب. پیامدهای هویتی:
تقویت هویت شیعی و حس تعلق:
بازتعریف هویت جمعی: اربعین فرصتی برای بازتعریف هویت شیعی بر اساس اصول ایثار، مقاومت، ولایت‌پذیری و محبت اهل بیت (ع) است. حضور در این جمع عظیم، حس تعلق به یک جامعه بزرگ و هدفمند را تقویت می‌کند.

احیای هویت مذهبی در نسل‌های جدید: در دنیای مدرن که ارزش‌های مادی و فردگرایی در حال گسترش است، اربعین به نسل‌های جوان فرصتی می‌دهد تا هویت مذهبی خود را تجربه و درک کنند و ریشه‌های اعتقادی خود را تقویت بخشند.

ایجاد هویت فراملی و جهانی:
پل ارتباطی میان ملت‌ها: اربعین صرفاً یک رویداد ملی یا مذهبی نیست، بلکه با حضور زائران از بیش از 80 کشور جهان، به یک پدیده فراملی و بین‌المللی تبدیل شده است. این رویداد، هویت مشترکی میان مسلمانان و حتی غیرمسلمانان علاقه‌مند به آزادگی ایجاد می‌کند.

مظهر وحدت اسلامی: علیرغم تفاوت‌های مذهبی (حضور اهل سنت و حتی مسیحیان)، اربعین نمادی از وحدت و انسجام اسلامی است. این امر نشان می‌دهد که امام حسین (ع) و اهداف قیام ایشان، فراتر از مرزهای مذهبی، مورد احترام و الهام‌بخش هستند.

هویت مقاومت و ظلم‌ستیزی:
احیای پیام عاشورا: اربعین به عنوان ادامه نهضت عاشورا، هویت مقاومت در برابر ظلم و ستم را به شدت تقویت می‌کند. زائران با حضور در این راهپیمایی، اعلام می‌کنند که هرگز زیر بار ظلم نخواهند رفت و از ارزش‌های حق و عدالت دفاع خواهند کرد.

نماد مبارزه با استکبار جهانی: در شرایط کنونی جهان، اربعین به نمادی از مبارزه با قدرت‌های استکباری و حامیان ظلم تبدیل شده است. این حرکت نشان می‌دهد که ملت‌های مسلمان، بیدار و آگاه هستند و در برابر نقشه‌های تفرقه‌افکنانه دشمنان ایستادگی خواهند کرد.

هویت خدمتی و ایثارگری:
فرهنگ خدمت‌رسانی حسینی: یکی از برجسته‌ترین جنبه‌های هویتی اربعین، فرهنگ بی‌نظیر خدمت‌رسانی و ایثارگری موکب‌داران عراقی و سایر خادمان است. این فرهنگ، هویت "خادم حسین" را در دل‌ها زنده می‌کند و الگویی از گذشت و فداکاری را به نمایش می‌گذارد.

تحول فردی و بازسازی هویت: بسیاری از زائران پس از بازگشت از اربعین، تغییرات عمیقی در شخصیت و سبک زندگی خود تجربه می‌کنند. این سفر معنوی، فرصتی برای بازسازی هویت فردی بر پایه ارزش‌های دینی و اخلاقی است.

در مجموع، اربعین نه تنها یک رویداد مذهبی، بلکه یک پدیده ژئوپلیتیکی قدرتمند است که توانایی‌های بالقوه و بالفعل ملت‌های مسلمان را به نمایش می‌گذارد. این رویداد همزمان با تقویت هویت‌های فردی و جمعی، پیامی قدرتمند از انسجام، مقاومت و امید به جهان مخابره می‌کند.