خبرگزاری بین المللی اهل بیت-ابنا: آمادهسازی پسران برای انجام فرائض دینی در سن تکلیف، یک فرآیند مهم و چندوجهی است که نیازمند توجه به ابعاد مختلف تربیتی، روانی و عملی است. در این فرآیند، استفاده هوشمندانه و متناسب از آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) میتواند نقش بسیار مؤثر و عمیقی ایفا کند. در ادامه به برخی از روشهای مؤثر در این زمینه اشاره میشود:
1. آموزش مفاهیم دینی با محوریت آیات و روایات:
داستانگویی قرآنی و روایی:
برای تبیین اهمیت نماز، میتوان به آیات مربوط به اقامه نماز مانند: ("اتْلُ مَا أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ ۖ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَیٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ ۗ")(1) اشاره کرد و توضیح داد که نماز چگونه انسان را از بدیها باز میدارد.برای بیان مفهوم مسئولیتپذیری در سن تکلیف، میتوان از داستانهای پیامبران (مانند حضرت یوسف) یا امامان معصوم (ع) در دوران نوجوانیشان استفاده کرد که چگونه در سنین پایین مسئولیتهایی را بر عهده گرفتند. همچنین، روایاتی که بر اهمیت "بلوغ فکری و دینی" تاکید دارند، میتوانند مورد استفاده قرار گیرند.
در مورد روزه، میتوان به آیه ("یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ")(2)اشاره کرد و با زبانی ساده توضیح داد که هدف از روزه چیست؟ (تقوا و خودسازی). همچنین برای درک اهمیت رعایت حلال و حرام و کسب روزی حلال، میتوان از آیات و روایات مرتبط با رزق حلال و مبارک استفاده کرد. برای تشویق به راستگویی و امانتداری که از پایههای انجام صحیح فرائض است، میتوان از احادیثی مانند:
پیامبر خدا (ص) میفرماید:"علَیکُم بِالصِّدقِ ؛ فإنَّ الصِّدقَ یَهدِی إلی البِرِّ ، و إنَّ البِرَّ یَهدِی إلی الجَنَّةِ ، و ما یَزالُ الرَّجُلُ یَصدُقُ و یَتَحَرّی الصِّدقَ حتّی یُکتَبَ عندَ اللّه ِ صِدِّیقا" .(3)
بر شما باد راستی ؛ زیرا که راستی به بِرّ و نیکی رهنمون می شود و بِرّ و نیکی به بهشت . آدمی چندان راست می گوید و راستی می جوید ، تا آن که نزد خداوند از صدّیقان قلمداد می شود . یا ازروایات مربوط به امانتداری پیامبر اکرم (ص) بهره برد. برای تبیین فضیلت قرائت قرآن و تدبر در آن، از روایاتی که به ثواب تلاوت قرآن اشاره دارند، استفاده شود.
2. الگوسازی و تشویق با تکیه بر سیره معصومین (ع):
معرفی سیره عملی معصومین (ع):
بیان داستانهایی از دوران نوجوانی امامان معصوم (ع) که چگونه به عبادت و تکلیف خود اهتمام میورزیدند. اینها میتوانند الگوهای عملی برای پسران باشند.
چگونه پیامبر اکرم (ص) و ائمه (ع) به نماز اول وقت و اهمیت آن تاکید داشتند و این تاکید را با عمل خود نشان میدادند.
تشویق با استناد به وعدههای الهی و پاداشهای اخروی:
ذکر آیات و روایاتی که به پاداشهای معنوی و اخروی عمل به واجبات و ترک محرمات اشاره دارند. مثلاً آیه ("مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَیٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً ۖ")(4) که به زندگی پاکیزه در دنیا و آخرت برای مومنان اشاره دارد.
روایاتی که به "بهشت" و نعمتهای آن به عنوان پاداش اعمال صالح اشاره میکنند، میتوانند انگیزه بخش باشند.
3. آشنایی با احکام شرعی همراه با دلیل قرآنی و روایی (در حد فهم):
بیان فلسفه و حکمت وضو و نماز:
در کنار آموزش وضو و نماز، میتوان به صورت خیلی ساده به فلسفه وضو (پاکیزگی روح و جسم) و حکمت نماز (ارتباط با خدا و آرامش قلب) اشاره کرد. در این زمینه، روایاتی که به فلسفه احکام میپردازند، بسیار کمککننده هستند.در مورد اهمیت رعایت حجاب (البته برای پسران بیشتر شامل عفاف در نگاه و پوشش مناسب است)، میتوان به آیات مربوط به حیا و عفت اشاره کرد.
استفاده از رسالههای تصویری و صوتی حاوی آیات و روایات:
برخی کتب و نرمافزارهای آموزشی احکام، آیات و روایات مرتبط با هر حکم را نیز ذکر میکنند که میتواند در فهم عمیقتر کمک کند.
4. توجه به ابعاد روانی و عاطفی با زبانی دلنشین:
آیات و روایات مربوط به محبت و رحمت الهی:
برای ایجاد حس اطمینان و نزدیکی به خدا، میتوان از آیاتی که به رحمت و غفران الهی اشاره دارند، استفاده کرد و به پسران یادآوری کرد که خداوند مهربان است و آنها را دوست دارد و روایاتی که به توبه و بازگشت به سوی خدا تاکید میکنند، میتوانند حس آرامش و امیدواری را در آنها ایجاد کنند.
تشویق به دعا و مناجات:
معرفی دعاهای کوتاه و مفاهیم آنها (مانند دعای فرج یا دعای عهد) و تشویق به ارتباط قلبی با خداوند، با استناد به آیات و روایات مربوط به اهمیت دعا و استجابت آن.
5. ایجاد خاطرات شیرین از انجام فرائض با رنگ و بوی دینی:
جشن تکلیف با محوریت سوگند قرآنی:
در جشن تکلیف، میتوان با استفاده از آیات مرتبط با پیمان با خداوند، یک سوگندنامهی زیبا و با معنی برای آنها تنظیم کرد.
سفر زیارتی با توضیح فضایل اماکن مقدس:
در سفرهای زیارتی، فضائل هر مکان مقدس و امام معصوم (ع) را با استفاده از روایات مربوطه برای آنها توضیح داد تا سفر معنای عمیقتری پیدا کند.
نکات مهم در استفاده از آیات و روایات:
سادهسازی مفاهیم: آیات و روایات باید با زبانی ساده و متناسب با سن و درک آنها بیان شوند. از ورود به تفاسیر پیچیده و تخصصی پرهیز شود.
ارتباط با زندگی روزمره: سعی شود آیات و روایات به گونهای مطرح شوند که پسران بتوانند ارتباط آنها را با زندگی روزمره و چالشهای خود درک کنند.
تدریجی بودن: استفاده از آیات و روایات باید تدریجی باشد و به مرور زمان و با رشد فهم آنها عمیقتر شود.
عدم اجبار و تحمیل: هرگز نباید از آیات و روایات برای ایجاد ترس یا اجبار در انجام فرائض استفاده کرد؛ هدف باید ایجاد عشق و علاقه به دین باشد.
معلم و مربی خوب: در صورت امکان، از افرادی که توانایی بیان دلنشین و تأثیرگذار آیات و روایات را دارند (مانند روحانیون یا معلمان دین) کمک گرفته شود.
با رعایت این روشها و با بهرهگیری مؤثر از گنجینهی غنی قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع)، میتوان پسران را به نحو احسن برای انجام فرائض دینی در سن تکلیف آماده کرد و آنها را به سمت یک زندگی معنوی، مسئولانه و با بینش دینی عمیقتر هدایت نمود.
پینوشت:
1. عنکبوت/ آیه 45
2. سوره بقره/آیه183
3.کنز العمّال : 6861
4. نحل/آیه97
نظر شما