خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)_ابنا:حضرت معصومه (س)، دختر موسی بن جعفر (ع) و خواهر علی بن موسی الرضا (ع)، از جایگاه و مقام بسیار والایی در میان ائمه و شیعیان برخوردارند. مقام ایشان را میتوان از جهات مختلفی بررسی کرد:
۱. نام و القاب:
معصومه: این لقب به معنای پاک و بیگناه، گویای عصمت و طهارت نفس ایشان است. امام رضا (ع) نیز ایشان را "معصومه" خواندهاند.
کریمه اهل بیت: این لقب به دلیل کرامات و الطافی که از ایشان صادر میشود، به ایشان اطلاق شده است. زائران بسیاری از حرم ایشان حوائج خود را گرفتهاند.
فاطمه صغری: این لقب نیز به جهت شباهت ایشان به جده بزرگوارشان، حضرت فاطمه زهرا (س)، در فضائل و کمالات به کار رفته است.
۲. نسب و تربیت خانوادگی:
حضرت معصومه (س) در دامان امام هفتم شیعیان، موسی بن جعفر (ع)، و در کنار برادر گرانقدرشان، امام رضا (ع)، رشد کردند. محیط خانه امام کاظم (ع) سراسر علم، تقوا، عبادت و فضیلت بود. ایشان از چنین سرچشمههای زلال دانش و معنویت سیراب شدند. این تربیت خانوادگی نقش بسزایی در شکلگیری شخصیت والای ایشان داشت.
۳. علم و معرفت:
با وجود اینکه روایات مستقیمی درباره تدریس یا کرسی درس ایشان به طور گسترده موجود نیست، اما از شواهد و قرائن میتوان به مقام علمی بالای ایشان پی برد. یکی از این شواهد، ماجرایی است که در مورد پاسخگویی ایشان به سوالات فقهی گروهی از شیعیان رخ داده است. وقتی شیعیان برای یافتن امام کاظم (ع) به مدینه آمدند و ایشان در سفر بودند، سوالات خود را به حضرت معصومه (س) دادند و ایشان به زیبایی پاسخ دادند. این نشان میدهد که ایشان از دانش فقهی و کلامی عمیقی برخوردار بودهاند.
۴. هجرت و هدف از آن:
هجرت حضرت معصومه (س) از مدینه به سوی ایران (خراسان) تنها به قصد دیدار برادرشان، امام رضا (ع)، نبود. این هجرت یک حرکت سیاسی و فرهنگی مهم بود. در آن دوران، امام رضا (ع) تحت فشار مأمون عباسی به مرو منتقل شده بودند و شیعیان در سرتاسر سرزمینهای اسلامی دچار نگرانی و پریشانی بودند. حضرت معصومه (س) با این هجرت، به نوعی پرچم ولایت و امامت را برافراشتند و به شیعیان امید و دلگرمی دادند. مسیر حرکت ایشان نیز خود به کانون تبلیغ و ترویج معارف اهل بیت تبدیل شد.
۵. شفاعت و مقام عنداللهی:
مهمترین نکته در مقام حضرت معصومه (س) مسئله شفاعت است. عَنْ سَعْدٍ عَنْ عَلیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضا علیه السلام، قالَ: یا سَعْدُ عِنْدَکُمْ لَنا قَبْرٌ، قُلْتُ: جُعْلِتُ فِداکَ قَبْرُ فاطِمَةَ بِنْتِ مُوسی علیه السلام؟ قالَ: نَعَمْ، مَنْ زارَها عارِفا بِحَقِّها فَلَهُ الجَنَّةُ، فَاِذا أَتَیْتَ الْقَبْرَ فَقُمْ عِنْدَ رَأسِها مُستَقْبِلَ الْقِبْلَةِ، وَکَبِّرْ أَرْبَعا وَثَلاثینَ تَکْبیرَةً، وَسَبِّحْ ثَلاثا وَثَلاْثَینَ تَسْبیحَةً، وَ احْمَدِاللّه َ ثَلاثا وَثَلاثینَ تَحْمیدَةً ثُمَّ قُلْ: (1)
سعد از حضرت علی بن موسی الرضا علیهم السلام نقل می کند که امام رضا (ع)فرمود: ای سعد! ما پیش شما (مردم قم) قبری داریم، گفتم: فدای شما شوم، منظور شما قبر فاطمه معصومه دختر امام هفتم علیهماالسلام است؟ فرمود: بله، کسی که با شناخت حق او، او را زیارت کند بهشت برای اوست، بعد فرمود: وقتی برای زیارت آمدی در بالاسرش رو به قبله بایست، ۳۴ بار اللّه اکبر، ۳۳ بار سبحان اللّه و ۳۳ بار الحمدللّه بگو و بعد بگو: این روایت نشاندهنده جایگاه ویژه ایشان در شفاعت است. همچنین روایاتی که زیارت ایشان را همسنگ زیارت امام رضا (ع) دانستهاند، این مقام را تأیید میکند. شفاعت ایشان شامل شفاعت دنیوی (در رفع مشکلات و حوائج) و اخروی (در آمرزش گناهان و ورود به بهشت) میشود.
۶. حرم مطهر و نقش آن در حیات شیعه:
حرم حضرت معصومه (س) در قم، نه تنها یک مکان زیارتی، بلکه یک کانون عظیم علمی، فرهنگی و مذهبی است. حوزه علمیه قم که یکی از بزرگترین حوزههای علمیه جهان تشیع است، در جوار این حرم شریف شکل گرفته و توسعه یافته است. این حرم، محلی برای کسب فیض، تهذیب نفس، و کسب معرفت برای شیعیان و محبان اهل بیت از سراسر جهان است.
7.جایگاه در نزد ائمه:
امامان معصوم (ع) نیز از مقام والای حضرت معصومه (س) سخن گفتهاند. امام رضا (ع) در مورد ایشان فرمودهاند: "مَنْ زَارَ الْمَعصومَهَ بِقُمْ کَمَنْ زَارَنی." (کسی که معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است). این حدیث نشاندهنده نزدیکی و ارتباط معنوی عمیق ایشان با امام رضا (ع) است.
قالَ الصّادِقُ علیه السلام: اِنَّ لِلّهِ حَرَما وَ هُوَ مَکَّةُ، وَ لِرَسُولِهِ حَرَما وَ هُوَ الْمَدینَةُ، وَ لاَِمیرِ الْمُؤمِنینَ حَرَما وَ هُوَ الکُوفَةُ، وَ لَنا حَرَما وَ هُوَ قُم، وَ سَتُدْفَنُ فیها امْرَأةٌ مِنْ وُلْدی تُسَّمی فاطِمةُ، مَنْ زارَها وَ جَبَتْ لَهُ الجَنَّةُ (قَالَ علیه السلامذلِکَ وَ لَمْ تُحْمَلْ بِمُوسی أُمَّهُ).(2)
امام صادق علیه السلام فرمود: خدا دارای حرمی است که آن مکّه است، و پیامبرش هم حرمی دارد که مدینه است، و امیرالمؤمنین هم حرمی دارد که کوفه است، و ما هم دارای حرمی هستیم که قم است، و بزودی بانویی از فرزند من آنجا دفن می شود که نامش فاطمه است، هرکسی او را زیارت کند بهشت بر او واجب می شود. (راوی گفت: امام صادق علیه السلامهنگامی این جمله را فرمود که هنوز مادر امام موسی بن جعفر به او حامله نشده بود).
8.قم، حرم اهل بیت:
وجود حرم مطهر حضرت معصومه (س) در قم، این شهر را به یکی از مهمترین مراکز علمی و دینی جهان تشیع تبدیل کرده است. این حرم، محل رجوع شیعیان از سراسر جهان است و بسیاری از حوزویان و طلاب در جوار حرم ایشان به کسب علم میپردازند.
در مجموع، مقام حضرت معصومه (س) نتیجه عصمت ذاتی، فضائل اکتسابی، نسب پاک، تربیت عالی، علم سرشار، و نقش ایشان در ترویج معارف اهل بیت و شفاعت از محبان است. این مجموعه عوامل، ایشان را به یکی از بانوان بزرگ اسلام و الگویی برای زنان و مردان مؤمن تبدیل کرده است.
پینوشت:
1.سفینة البحار: 2/377؛ بحارالانوار: 102/266.
2.بحارالانوار: 60/216
نظر شما