زن، رهایی، رسالت: تبیین منظومه فکری امام خمینی (ره) در باب آزادی زنان

خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع) ابنا- خداوند انسان را آزاد آفریده و به او قدرت تفکر داده است تا با اندیشه خویش، راه سود و زیان را بازشناسد و آن چه را که به سود خود می بیند، انتخاب کند.

اما گاهی اتفاق می افتد که انسان آزادی خویش را چنان از دست می دهد که گویی از ابتدا همانند یک ماشین بی اراده آفریده شده است.

آزادی در اسلام مفهومی اصیل و عمیق دارد و با آزادی هایی که امروز به صورت شعار و ادعا و هوس درآمده به کلی متفاوت است.

آزادی اسلامی، حقیقتی زیربنایی و فطری و طبیعی و معنوی است و تا چنان آزادی اصیل تحقق نیابد، آزادی های روبنایی و ظاهری توخالی، نه تنها آزادی نیست بلکه بردگی و بندگی و بیچارگی است.

ما امروز می توانیم آزادی ساختگی و ادعایی را به صورت دکوراسیون های رنگ روغنی در میدان ها و پارک های عمومی و پارلمان ها و حزب های سیاسی و… در غرب ببینیم ولی اسلام قبل از هرچیز روح و اندیشه انسان را به صورت یک قانون زیربنایی آزاد می سازد.

و برای آن که انسان در مسیر نامتناهی تکامل پیش رود، موانعی را که در برابر پرواز آزاد او قرار می گیرد، درهم می کوبد.

شهید مطهری آزادی را یکی از لوازم حیات و تکامل و نیازمندی های موجود زنده می داند و می گوید:

بشر دوران قدیم، آزادی را محترم نمی شمرد، آزادی را پایمال می کرد… چون نادان بود، آزادی دیگران را سلب می کرد و همین که بشر دانا شد دیگر کافی است که آزادی دیگران را محترم بشمارد.

ارمغان اسلام برای زنان

در طول تاریخ به زنان همیشه ظلم و ستم شده است، اما با ظهور اسلام، پایه های استقلال و آزادی زن در اجتماع بنا نهاده شد و افقی نو به سوی شکوفایی استعدادها و نقش آفرینی زنان در اجتماع گشوده شد.

اسلام برای زن آزادی را به ارمغان آورد. امام خمینی (ره) نقش زنان را در صحنه های مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی گوشزد کرده و آزادی زنان را براساس پایه و اصولی لازم می داند.

ایشان معتقدند که بیش ترین آزادی را اسلام به زن ها داده است و از این لحاظ قابل مقایسه با هیچ مکتبی نیست.

ما به هر ترتیب که ممکن است باید این اندیشه را که اسلام مخالف پیش رفت و تعالی زن است از ذهن مردم مغرب زمین بیرون آوریم… زنان مسلمان توانسته اند ثابت کنند که پیش رفت اندیشه و فکر با عفت و پاک دامنی و تقوا سازگار است و تنها به این وسیله است که می توانیم به جهان ثابت کنیم که اسلام ارج گذار واقعی شخصیت بانوان است.

روشن است که زنان و مردان دارای تفاوت هایی هستند که موجب برخی محدودیت ها می شود و اسلام به روشنی این محدودیت ها را برشمرده است. امام خمینی (ره) محدود بودن برخی از آزادی های زنان را به مصلحت خود آنان می داند و می فرماید:

خداوند شما را با کرامت خلق کرده است، خداوند همان طوری که قوانینی برای محدودیت مردها در حدود این که فساد بر آن ها راه نیابد، دارد، در زن ها هم دارد؛ همه برای صلاح شما است.

در جایی دیگر در اهمیت و بزرگی زنان چنین می فرماید: قرآن کریم انسان ساز است و زن ها نیز انسان سازند… اگر زن های انسان ساز را از ملت ها بگیرند، ملت ها به شکست و انحطاط مبدل خواهند شد.

امام معتقد بود زنان باید به تحصیل علم بپردازند و استعدادهای خود را شکوفا کنند. زن نباید فقط خانه داری کند؛ باید در اجتماع هم نقش آفرینی کند. امام برای آزادی زنان احترام ویژه ای قائل بودند، اما با آزادی هایی که در غرب شایع است، مخالف بودند.

زنان و آزادی های وارداتی

امام خمینی (ره) معتقد بودند:

این ها آزادی را همان آزادی می دانند که از غرب دیکته شده برای ما، نه پیش خودشان، پیش خودشان اگر این طور بود، این ترقّیات مادی را نمی کردند… این ها آزادی های وارداتی است…. این بی انصاف ها این نحو آزادی را برای ما تبلیغ می کنند و تأکید می کنند؛ آزادی ای که مملکت ما را به تباهی می کشاند.

امروز زن در دنیای متمدن از پایگاه مادریش سقوط کرده و آزادی معنوی و فکریش به بند هوس ها گرفتار آمده است… و جوان های بلهوس، آزادی و رقاء روحی و فکریشان را قربانی شهوت می کنند.

امام خمینی (ره) با چنین آزادی هایی مخالف بودند، چرا که این نوع آزادی، یک آزادی کاذب است و تنها نام آن آزادی است؛ ولی در واقع نوعی بردگی است.

این نوع آزادی باعث انحطاط اخلاقی زن شده و او را از اهداف عالی خود منحرف می کند.

اسلام می خواهد زن به تمام حقوق مادی و معنوی خویش برسد و در عین حال در صحنه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و غیره هم نقش آفرینی کند و به گونه ای باشد که بتواند آزادانه به تحصیل و تعلیم و تربیت و آموزش بپردازد.

و موانع از سر راه رشد و تعالی او برداشته شود تا استعدادها نیروهای نهفته خود را شکوفا و جامعه را در رسیدن به سعادت و پیش رفت کمک کند.

سیمای زن بعد از انقلاب

آیت اللّه طالقانی در پاسخ سؤال برخی از خبرنگاران در مورد بیانیه امام خمینی (ره) درباره این که زن ها می توانند در اداره ها با حجاب اسلامی کار کنند، فرمودند: مسلماً نظر امام، هم به مصلحت زنان ما و خواهران ما و دختران ما است و هم مطابق موازین اصولی اسلام…

زن ها یک عضو فعال اجتماع ما هستند، به خصوص زن های ما در چنین مرحله ای از انقلاب که واقعاً من وقتی از زندان بیرون آمدم همه قشرها به خصوص زن های ما آن طور که به چشم من آمد، خیال می کردم این ها زن های دیگری غیر از زن های سه چهار سال قبل هستند، فرشته هایی پاک و پرمسئولیتی هستند که با همین روسری و چادرشان مشت ها را گره کردند.

اعتقاد امام بر این بود که آزادی زنان آن چیزی نیست که غربیان با تبلیغات سوء و گم راه کننده نشان می دهند. آن ها آزادی را در بی عفتی می بینند، آزادی را در بی حجابی می بینند در فحشا فرو رفتن دختران و پسران می بینند، که این اسارت است و آزادی نیست.

اگر خود ما به تحلیل بنشینیم و زن قبل از انقلاب را با زن کنونی مقایسه کنیم به روشنی می بینیم که پیش رفت های بسیاری داشته ایم و حتی در برخی موارد می توان گفت درصد این پیش رفت ها چه در زمینه های معنوی و سیاسی و چه در زمینه های اجتماعی و فرهنگی بسیار بالا بوده است.

و این نشانه بارز وجود آزادی زن در سال های اخیر بوده است چرا که پیش رفت و ترقی در سایه آزادی است و تا آزادی نباشد، استعدادها شکوفا نمی شود.

آری، امام آن بزرگ مرد تاریخ با نظرات بلند و هدف های باارزششان گامی بزرگ در راه آزادی حقیقی زنان برداشتند و زن را از تباهی و فرو رفتن در سیاه چال های اسارت رهانید و به او درس آزادی و آزادگی داد.

پی نوشت ها و منابع:

1ـ رضا اصفهانی، بردگی فکری.

2ـ فخرالدین حجازی، سه سخن، برترین های اسلام.

3ـ مجموعه گفتارهای شهید مطهری.

4ـ وصیت نامه سیاسی ـ الهی امام خمینی (ره).

5ـ مباحثی چند درباره گسترش اسلام.

7ـ صحیفه نور.