نقش دین در شناخت هدف واقعی زندگی

خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع) ابنا- شناخت و انتخاب هدف، یکی از اساسی ترین موضوعات زندگی انسان است. اگر انسان هیچ شناختی از هدف خود در زندگی نداشته باشد، آن را پوچ و بی معنا خواهد یافت. همه فعالیت های آگاهانه و ناآگاهانه انسان زمانی مفهوم خواهد داشت که هدف نهایی اش در زندگی روشن باشد.

سعادت و یا شقاوت انسان در گرو (شناخت هدف) و انتخاب آن است. چه بسا افرادی هستند که سال ها در این دنیا زندگی می کنند و به علت سرگرم شدن به کارهای روزمره و به خصوص غرق شدن در ظواهر زندگی و لذت های مادی و آرامش دروغین، هرگز به اساسی ترین مسئله زندگی یعنی (شناخت و انتخاب هدف) نمی اندیشند.

این عده به تعبیر قرآن کسانی هستند که به حیات دنیا راضی شده و به آن آرام گرفته اند.(1) اما در مقابل، وارستگانی هستند که با بعد متعالی حیات آشنا شده اند. اینان توانسته اند در سایه تحصیل کمال، دریچه ای از عالم بالا به روی خود بگشایند و با عظمت های معنوی زندگی آشنا شوند.

انواع هدف و راه های شناخت اهداف عالی در زندگی

اگر به طور سطحی به محور بحث بنگریم، اولین چیزی که به ذهنمان خطور می کند این است که یکسری از اهداف، کوتاه مدت هستند و یکسری میان مدت و اهدافی دیگر که بلند مدت هستند؛ اما در یک نگاه عمقی و گسترده تر، با استفاده از تعالیم اسلام درمی یابیم که: در دین مبین اسلام دو نوع هدف وجود دارد:(2)

1. هدف های مقدماتی؛ 2. هدف های نهایی و برتر.

هدف های مقدماتی، هدف هایی هستند که در ابعاد فردی و اجتماعی، زمینه ساز دست یابی انسان به هدف نهایی و برتراند. اهداف مقدماتی را می توان به اهداف مقدماتی عالی، اهداف مقدماتی متوسط و اهداف مقدماتی دانی تقسیم کرد.

ملاک شناخت این مراتب و امتیاز آن ها از یکدیگر، وجود انسان است، زیرا انسان ترکیبی از جسم و روح می باشد. بنابراین آن چه فقط با بعد روحی و معنوی انسان ارتباط داشته و در جهت پرورش و اصلاح روح و حفظ حیات معنوی باشد، از اهداف عالی در زندگی انسان محسوب می شود.

آن چه صرفاً در ارتباط با جنبه مادی و در جهت مصالح جسم و تقویت حیات مادی انسان باشد، از اهداف دانی در زندگی انسان به شمار می رود، و اهدافی که به هر دو بعد جسم و روح مربوط شود، از اهداف متوسط می باشد.

اما اهداف نهایی و برتر از نظر دین مبین اسلام، وصول به مقام قرب الهی و رضوان خدا است. می دانیم که وجود انسان مطلقاً نیازمند خدای متعال است. آن چه انسان دارد، رشحه ای از فیض بی کران الهی است: خدا است که شما را بیافرید، آن گاه روزی بخشید؛ پس شما را می میراند و دوباره زنده می کند.

بنابراین، مبدأ خلقت و هستی انسان، خدا است و بازگشت همه نیز به سوی او خواهد بود.(3) قرآن بر این حقیقت تصریح دارد؛ آن جا که می فرماید: ای انسان تو با رنج و تلاش به سوی پروردگارت سیر می کنی و سرانجام او را ملاقات خواهی کرد.(4)

در دین مبین اسلام، دستورالعمل هایی است که اگر به آن عمل شود، مسلمان با جانی پاک و وارسته از پلیدی ها، خدا را ملاقات خواهد کرد و به خشنودی و رضوان خدا و مقام قرب الهی نایل خواهد آمد. در مسیر این هدف، هر عملی را که انسان برای خشنودی خدا انجام می دهد، قرب معنوی او به خدا بیشتر می شود و هر خلاف و عصیانی که از او سر می زند، از رحمت و رضوان الهی دور می گردد.

نقش دین در شناخت هدف واقعی

دین در شناخت هدف واقعی ما نقش بسزایی دارد. جامعه ای که به خدا و معاد عقیده مند است، زندگی را وسیله ای برای دست یابی به هدف واقعی می داند. چنین جامعه ای به خود اجازه نمی دهد که هم چون جوامع مادی و عاری از اعتقاد که هدف و آرمانشان مشخص نیست، فقط برای جنبه های مادی تلاش کند و از ترقی معنوی غافل بماند.

زندگی هرگونه باشد، نتیجه هدفی است که انسان برای رسیدن به آن طی می کند و در واقع نشأتی از چگونگی تفکر او است. اگر هدف و اعتقاد و ایمان به گونه ای صحیح و بر مبنایی درست استوار باشد، نتیجه آن عزت و عظمت است.

چهارده قرن پیش در بیابان (بدر) مسلمانان که شمار آن ها از 313 نفر تجاوز نمی کرد و از نظر ابزار جنگی و دفاعی تجهیزات کافی نداشتند، با ارتش مجهز و نیرومند (قریش) روبرو شدند. شانس پیروزی در طرف اسلام از نظر محاسبه یک کارشناس نظامی بسیار ناچیز بود.

هرگز تصور نمی شد که این گروه ناچیز سازمان یک ارتش نیرومندی را درهم کوبند؛ ولی برخلاف پندارها، یک اقلیت مجهز با نیروی ایمان به هدف در ظرف چند ساعت بر یک ارتش مجهز پیروز گردید.

چرا بعضی افراد در زندگی هدف ندارند؟

کسی که در زندگی خود هدفی نداشته باشد، زندگی اش پوچ و بی معنا است. افراد بی هدف معتقدند جهان و انسان براساس طرح و نقشه قبلی به وجود نیامده تا هدف و مقصدی از پیش تعیین شده داشته باشد و برای رسیدن به آن هدف خلق شده باشد.

همه چیز در جهان به صورت کور و تصادفی و بدون هدف به وجود آمده است. معتقدان به این اعتقاد، زندگی را فاقد معنا می دانند و به همین دلیل هیچ هدفی نیز ندارند. اما در دیدگاه معتقدان به خدا، نه تنها انسان بلکه آفرینش همه چیز برای رسیدن به هدف مشخصی است و لذا هرچیز در ارتباط با نظام هستی، معنادار و هدفمند است.

کاری که انسان باید انجام دهد این است که با کمک گرفتن از فرستادگان ویژه خدا، آن هدف را کشف کند و برای رسیدن به آن بکوشد. این هدف نهایی، همانا رسیدن به سعادت جاودانی در جوار رحمت الهی است.

پی نوشت ها و منابع:

1ـ یونس(10) آیه 7.

2ـ برگرفته از: محمد فاضل جمالی، تعلیم و تربیت از دیدگاه قرآن.

3ـ بقره(2) آیه 156.

4 ـ انشقاق(84) آیه6.