خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ابنا: سینما بهعنوان یکی از قدرتمندترین رسانههای عصر حاضر، میتواند ابزاری برای تقویت اخلاق و ترویج ارزشهای انسانی باشد. اما همین ابزار، اگر از مسیر صحیح منحرف شود، قادر است آسیبهای جبرانناپذیری بر باورها و ارزشهای اخلاقی جامعه وارد کند. در این نوشتار، به بررسی رابطه سینما و اخلاق از منظر دینی و فرهنگی پرداخته و نقش این هنر را در تقویت یا تخریب ارزشهای انسانی تحلیل خواهیم کرد.
سینما؛ بستر ترویج اخلاق یا رواج بیاخلاقی؟
سینما بهعنوان یک رسانه جمعی، توانایی بالایی در تأثیرگذاری بر ذهن و رفتار افراد دارد. این هنر میتواند بستری برای ترویج فضائل اخلاقی همچون صداقت، عدالت، ایثار و محبت باشد. بهعنوان مثال، فیلمهایی که بر اساس زندگی پیامبران یا اولیای الهی ساخته شدهاند، میتوانند الگویی مناسب برای جامعه فراهم کنند. فیلمهایی مانند محمد رسولالله یا مختارنامه نمونههایی از این دست هستند که توانستهاند پیامهای اخلاقی عمیقی را به مخاطبان منتقل کنند.
از سوی دیگر، برخی آثار سینمایی با محتوای نامناسب، نهتنها کمکی به ارتقای اخلاقیات نمیکنند، بلکه به رواج بیاخلاقی و انحطاط فرهنگی دامن میزنند. نمایش صحنههای خشونتآمیز، بیبندوباری و ترویج سبک زندگی غربی، از جمله آسیبهایی است که برخی فیلمها به جامعه وارد میکنند. چنین آثاری میتوانند باورهای دینی و ارزشهای اخلاقی را در جامعه تضعیف کرده و نسل جوان را به سمت بیهویتی سوق دهند(1).
در این میان، نقش فیلمسازان و سیاستگذاران فرهنگی بسیار حائز اهمیت است. آنان باید با استفاده از ظرفیتهای سینما، به تولید آثاری بپردازند که نهتنها سرگرمکننده باشند، بلکه پیامهای اخلاقی و انسانی را نیز به مخاطبان منتقل کنند(2).
نگاه دین به سینما؛ فرصتی برای تبلیغ ارزشها
اسلام بهعنوان دینی کامل و جامع، همواره بر اهمیت اخلاق تأکید داشته است. پیامبر اکرم(ص) هدف بعثت خود را «تکمیل مکارم اخلاق» معرفی کردهاند(3). بر همین اساس، هر ابزاری که بتواند در راستای ترویج اخلاق و ارزشهای دینی گام بردارد، مورد تأیید اسلام است. سینما نیز از این قاعده مستثنی نیست.
ائمه اطهار(ع) همواره بر استفاده صحیح از ابزارهای موجود برای تبلیغ دین تأکید داشتهاند. اگرچه در زمان آنان ابزارهایی مانند سینما وجود نداشته است، اما میتوان از بیانات آنان در خصوص بهرهگیری از ابزارهای مختلف برای رساندن پیام حق استفاده کرد. بهعنوان مثال، امام علی(ع) بارها به اصحاب خود توصیه میکردند که از فرصتها برای تبلیغ حق استفاده کنند(4).
سینما میتواند بستری مناسب برای معرفی چهره واقعی اسلام به جهانیان باشد. فیلمهایی که زندگی پیامبران، ائمه(ع) و شخصیتهای بزرگ اسلامی را به تصویر میکشند، میتوانند الگویی مناسب برای مسلمانان و حتی غیرمسلمانان باشند. این آثار نهتنها باعث تقویت ایمان در میان مسلمانان میشوند، بلکه میتوانند تصویری مثبت از اسلام را به جهانیان ارائه دهند(5).
چالشها و راهکارها؛ چگونه سینمایی اخلاقمدار داشته باشیم؟
یکی از مهمترین چالشهایی که سینمای امروز با آن مواجه است، تأثیرپذیری از فرهنگ غربی و فاصله گرفتن از ارزشهای دینی و اخلاقی است. بسیاری از فیلمهای تولیدشده در جهان، با محوریت منافع تجاری ساخته میشوند و کمتر به جنبههای اخلاقی توجه دارند. این مسئله باعث شده است که سینما در بسیاری از موارد به ابزاری برای تخریب ارزشهای انسانی تبدیل شود(6).
برای مقابله با این چالشها، لازم است سیاستگذاران فرهنگی برنامههایی جامع و هدفمند تدوین کنند. حمایت از فیلمسازانی که در راستای تولید آثار اخلاقمدار فعالیت میکنند، یکی از راهکارهای مؤثر در این زمینه است. همچنین آموزش فیلمسازان و هنرمندان درباره اهمیت اخلاق در هنر، میتواند نقش مهمی در ارتقای کیفیت آثار سینمایی ایفا کند(7).
علاوه بر این، مخاطبان نیز باید با هوشیاری بیشتری به انتخاب فیلمها بپردازند. آگاهیبخشی به جامعه درباره تأثیرات مثبت و منفی سینما بر اخلاقیات، میتواند گامی مؤثر در جهت تقویت فرهنگ عمومی باشد. همانگونه که امام صادق(ع) فرمودهاند: «الناس علی دین ملوکهم»؛ مردم بر آیین رهبران خود هستند(8). بنابراین، رهبران فرهنگی جامعه باید با ارائه الگوهای مناسب، مسیر صحیح را به مخاطبان نشان دهند.
پاورقیها
1. مطهری، مرتضی (ره)، جامعه و تاریخ، ص 45.
2. جوادی آملی، عبدالله (ره)، فلسفه هنر اسلامی، ص 78.
3. کلینی، محمد بن یعقوب (ره)، الکافی، ج 1، ص 16.
4. نهج البلاغه، خطبه 31.
5. شریعتی، علی (ره)، هنر متعهد، ص 102.
6. قرائتی، محسن (ره)، درسهایی از قرآن، ج 2، ص 56.
7. طباطبایی، محمدحسین (ره)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 5، ص 223.
8. کلینی، محمد بن یعقوب (ره)، الکافی، ج 2، ص 152.
نظر شما