خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)-ابنا: در قرآن کریم، تأثیر «عملگرایی فردی» (اجرای اعمال صالح و پرهیز از اعمال ناشایست) بر سعادت انسان، یک اصل بنیادین و محوری است. سعادت در نگاه قرآنی نه تنها محدود به زندگی اخروی نیست، بلکه شامل زندگی دنیوی نیز میشود؛ یعنی آرامش، رضایت، و رشد معنوی در دنیا، و درجات عالی بهشتی در آخرت.
قرآن با تأکید بر مسئولیت فردی، روشن میکند که هر کس نتیجه اعمال خود را میبیند. در ادامه، به مهمترین ابعاد این تأثیرگذاری از دیدگاه قرآن کریم میپردازیم:
مسئولیت فردی و عدم دخالت اعمال دیگران:
"کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَةٌ" (1): هر کس در گرو دستاورد خویش است. این آیه به روشنی بیان میکند که سعادت یا شقاوت هر فرد، وابسته به اعمالی است که خودش انجام داده است.
"وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَیٰ" (2): هیچکس بار گناه دیگری را به دوش نمیکشد. این اصل، بر استقلال عمل فردی و تأثیر مستقیم آن بر سرنوشت او تأکید دارد. هر فرد مسئول انتخابها و اعمال خویش است و نتایج آن را نیز خود مشاهده میکند.
رابطه مستقیم عمل صالح و سعادت:
"قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ هُمْ فِی صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ..."(3): به تحقیق، مؤمنان رستگار شدند؛ همان کسانی که در نمازشان خاشعند... و در ادامه به ویژگیهای عملی دیگر مؤمنان اشاره میکند. قرآن کریم رستگاری (فلاح) و سعادت را مستقیماً به انجام اعمال صالح (مانند نماز، زکات، امانتداری، و دوری از لغو) پیوند میزند.
"مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَیْهَا"(4): هر کس کار شایستهای انجام دهد، به سود خود اوست؛ و هر کس بدی کند، به زیان خود اوست. این آیه، صریحاً منفعت و ضرر اعمال را به خود عامل بازمیگرداند.
پاداش اخروی اعمال (بهشت):
"وَبَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ"(5): به کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام دادهاند، بشارت ده که باغهایی (بهشت) برای آنهاست که نهرها از زیر درختانش جاری است. بهشت و نعمتهای بیکران آن، پاداش نهایی اعمال صالح و سعادت اخروی است که عملگرایی فردی منجر به آن میشود.
در آیات بیشماری، ورود به بهشت و درجات آن، منوط به ایمان و عمل صالح شمرده شده است.
تأثیر عمل بر پاکی نفس و رشد معنوی:
"قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاهَا وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا"(6): به راستی رستگار شد کسی که نفس خود را پاک گردانید و نومید شد کسی که آن را آلوده ساخت. عمل صالح (زکات نفس) به پاکی روح و رشد معنوی منجر میشود که خود از جنبههای سعادت است.
اعمال صالح، صفات نیکو را در انسان تقویت میکنند و او را به خدا نزدیکتر میسازند که این قرب الهی، اوج سعادت معنوی است.
آرامش و زندگی طیبه در دنیا:
"مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَیٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً" (7): هر کس از مرد یا زن که کار شایسته انجام دهد و مؤمن باشد، به او زندگی پاکیزه و دلنشینی خواهیم بخشید. این آیه، سعادت دنیوی را نیز نتیجه عمل صالح میداند. منظور از "حیات طیبه"، زندگی همراه با آرامش، قناعت، برکت و رضایت درونی است، حتی اگر در ظاهر با مشکلاتی همراه باشد.
تفاوت در پاداش بر اساس تفاوت اعمال:
"وَلِکُلٍّ دَرَجَاتٌ مِمَّا عَمِلُوا" (8): برای هر کدام (از افراد) درجاتی است به سبب آنچه عمل کردهاند. این آیه نشان میدهد که سعادت اخروی و پاداشها، متناسب با کیفیت و کمیت اعمال فردی متفاوت است. هرچه اعمال صالحتر و خالصانهتر باشد، سعادت و درجات بالاتر خواهد بود.
قرآن کریم، سعادت انسان را نه یک موهبت بدون تلاش، بلکه نتیجه مستقیم و اجتنابناپذیر «عملگرایی فردی» در چارچوب ایمان و تقوا میداند. هر فرد، با انتخابها و اعمال روزانه خود، مسیر سعادت (در دنیا و آخرت) یا شقاوت را برای خویش رقم میزند. این دیدگاه، انسان را به تحرک، مسئولیتپذیری و تلاش برای انجام کارهای خیر و پرهیز از بدیها تشویق میکند، زیرا میداند که هر عمل او، بذری است که ثمره آن را در زندگی خود درو خواهد کرد.
پینوشت:
1.مدثر/آیه 38
2.انعام/آیه 164
3. مؤمنون: 1-11
4. فصلت/آیه46
5.بقره/آیه25
6. شمس/آیه 9-10
7.نحل/آیه 97
8.انعام/آیه 132
نظر شما