تاثیر وراثت در ازدواج های فامیلی

خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا: در حدود یک قرن پیش «مندل» پس از هشت سال تحقیق، اصولی را در مسأله «توارث» کشف کرد که در این جا به زبان ساده برای خوانندگان محترم شرح داده خواهد شد.
اگر دو موش را که یکی سفید و دیگری خاکستری است انتخاب نموده و آنها را با یکدیگر آمیزش دهیم، بچه آنها بدون استثنا خاکستری خواهد شد و از جفت گیری این دسته با یکدیگر عدّه ای موش خاکستری رنگ و بعضی سفید به وجود می آیند. رنگ سفید و یا خاکستری را اصطلاحاً یک صفت می نامند. چنان که ذکر شد موش های نسل اوّل همگی خاکستری رنگ هستند یعنی یکی از دو صفتی که در والدین وجود داشت کاملا ظاهر و دیگری مخفی مانده است. اصطلاحاً صفتی که ظاهر شده (رنگ خاکستری) «بارز» و یا «غالب» و صفتی را که مخفی مانده است (رنگ سفید) «نهفته» و یا «مغلوب» می نامند.

عامل مولّد صفت (رنگ خاکستری و یا سفیدی) در مثال یاد شده «ژن» نامیده می شود که به وسیله سلول های تناسلی از والدین به فرزندان منتقل می گردد.
هرگاه سلول های تناسلی ایجاد کننده حیوانی از حیث ژن های مولّد آن صفت یکسان باشند آن حیوان را از حیث صفت، خالص «هموزیگوت» می نامند. مسلّم است که چنین موجودی خود سلول های تناسلی مشابهی از نظر ایجاد همین صفت، به وجود خواهد آورد و در نتیجه، آمیزش دو فرد خالص همیشه منجر به ایجاد فرزندانی خواهد شد که از نظر صفت موردنظر، کاملا شبیه به والدین خود هستند.

هرگاه سلول های تناسلی ایجاد کننده حیوانی از حیث ژن های مولّد آن صفت، یکسان نباشند آن حیوان را از نظر صفت ناخالص «هتروزیگوت» گویند. در مثال مذکور موش های خاکستری رنگ که در نسل اوّل پیدا شدند موجودات ناخالص هستند زیرا هر کدام دارای یک ژن مولّد به رنگ خاکستری و یک ژن مولّد به رنگ سفید می باشند؛ شکّی نیست که سلول های تناسلی این افراد نیز یکسان نبوده بلکه ۵۰ درصد آنها حاوی ژن مولّد رنگ خاکستری و ۵۰ درصد حاوی ژن مولّد رنگ سفید می باشند. بدیهی است که نتیجه آمیزش دو فرد ناخالص همیشه منجر به ایجاد فرزندانی که از نظر صفت مورد نظر شبیه والدین خود باشند نمی گردد. در مثال مذکور موش های نسل دوّم بعضی سفید و عدّه ای خاکستری هستند.

با مقدّمه ای که جهت آشنایی خوانندگان گرامی با مقدّمات علم وراثت ذکر شد، اینک بطور اجمال به اصل مطلب که برای ازدواج دو نفر همخون از نظر پزشکی است، می پردازیم:
امروزه ثابت شده که هرگاه در خانواده ای یک بیماری ارثی موجود باشد، ازدواج دو همخون در این خانواده خالی از مخاطره نخواهد بود. زیرا احتمال تظاهر آن بیماری ارثی در فرزندان ناشی از ازدواج همخون، به مراتب بیشتر از ازدواج غیر همخون خواهد بود (در ذیل توضیح بیشتری در این باره داده خواهد شد).

اگر دو فرد مبتلا به یک بیماری ارثی غالب، ازدواج کنند، تمامی فرزندان دارای ژن های غیر طبیعی بوده و به عبارت دیگر «هموزیگوت» خواهند بود. فرزندان مبتلا معمولا بیماری شان شدیدتر از هرکدام از والدین خواهد بود و شدّت بیماری بقدری است که در بعضی موارد هموزیگوت، قبل از تولّد و یا مدّت کوتاهی بعد از آن ممکن است منجر به مرگ گردد.
حال اگر یکی از والدین، ژن مولّد این بیماری ارثی را نداشته باشد تمامی فرزندان مبتلا نشده و بیماری آنها از پدر و یا مادر شدیدتر نخواهد بود.

در مورد یک بیماری ارثی مغلوب، اگر والدین هر دو «هتروزیگوت» باشند یک چهارم فرزندان به بیماری مبتلا خواهند شد در حالی که اگر یکی از والدین «ژن» بیماری زا را نداشته باشد، هیچ کدام از فرزندان به بیماری مبتلا نخواهد شود. البتّه در شقّ دوّم گرچه نیمی از فرزندان «هتروزیگوت» خواهند بود ولی چون بیماری ارثی مغلوب است در «هتروزیگوتها» بیماری نمی تواند تظاهر نماید.

با در نظر گرفتن مراتب بالا توصیه می شود که حتّی الامکان، افراد از ازدواج همخون بپرهیزند؛ ولی باید توجّه داشت که اگر دو همسر دارای هیچ گونه بیماری ارثی نباشند ازدواج مزبور کمترین خطری نخواهد داشت. بنابر این آنچه بعضی گمان کرده اند که ازدواج های فامیلی همیشه مضرّ است، کاملا بی اساس می باشد؛ بلکه تنها هنگامی مضرّ است که دارای یک نوع بیماری ارثی باشند. منتها برای رعایت احتیاط در موارد مشکوک، خودداری از ازدواج کردن بهتر است و شاید به همین دلیل در پاره ای از روایات اسلامی ازدواج پسر عمو و دختر عمو جز در موارد استثنایی، نهی شده و ترک آن بهتر معرّفی گردیده است. (۱)، (۲)

پی نوشت ها: