خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)_ابنا: یکی از سنتهای حسنه و سیره عملی پیامبر اکرم (ص) که در روایات متعدد به آن اشاره شده، تمایل ایشان به رو به قبله نشستن در اکثر اوقات است. حدیث شریف از امام صادق (ع) به این نکته مهم اشاره دارد: "أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَکْثَرَ مَا یَجْلِسُ تُجَاهَ الْقِبْلَةِ."(1) (امام صادق (ع) فرمودند: پیامبر اکرم (ص)بیشتر به سوی قبله مینشستند.) این حدیث، بیش از یک توصیه ساده آدابدانی، حامل نکات عمیق تربیتی، معنوی و حتی علمی است که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
اهمیت قبله در اسلام:
قبله، جهتی است که مسلمانان در هنگام نماز به سوی آن میایستند و نمادی از وحدت و یکپارچگی امت اسلامی است. کعبه، به عنوان خانه خدا، مرکز ثقل معنوی مسلمانان و قبلهای برای عبودیت و بندگی است. رو به قبله بودن، صرفاً یک جهتگیری جغرافیایی نیست، بلکه ارتباطی عمیق با بندگی، تمرکز و حضور قلب دارد. قرآن کریم نیز در آیات متعدد به اهمیت قبله و جهتگیری به سوی آن اشاره فرموده است. از جمله:
وَلِکُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّیهَا فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرَاتِ أَیْنَ مَا تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعًا إِنَّ اللَّهَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ (2)
"و برای هر قومی قبلهای است که او روی خود را به سوی آن برمیگرداند؛ پس در کارهای نیک بر یکدیگر پیشی گیرید. هر جا باشید خداوند همه شما را گرد میآورد؛ زیرا خداوند بر هر کاری تواناست."
این آیه شریفه به خوبی نشان میدهد که قبله، نه تنها یک جهت فیزیکی، بلکه نمادی برای وحدت و رقابت در انجام اعمال خیر است.
آثار و برکات رو به قبله نشستن:
افزایش حضور قلب و تمرکز: نشستن رو به قبله، به ویژه در هنگام انجام کارهای مهم، مطالعه، تفکر و یا حتی معاشرت، میتواند به افزایش حضور قلب و تمرکز کمک شایانی کند. انسان با توجه به جهت قبله، گویی خود را در محضر خداوند متعال میبیند و این امر باعث میشود که افکار پراکنده کمتر به سراغ او بیایند.
ایجاد آرامش روحی: جهت قبله، به عنوان جهتی مقدس و متبرک، دارای تأثیرات مثبتی بر روح و روان انسان است. نشستن رو به قبله میتواند به ایجاد آرامش روحی، کاهش اضطراب و افزایش احساس امنیت و طمأنینه کمک کند.
رعایت ادب و احترام: رو به قبله نشستن، نوعی ادب و احترام به ذات باریتعالی و نماد بندگی است. این عمل نشاندهنده توجه و تعظیم نسبت به خداوند متعال است و به انسان کمک میکند تا در هر لحظه از زندگی خود، یاد خدا را زنده نگه دارد.
"الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَی جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَٰذَا بَاطِلًا سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ" (3)
آنها که در هر حالت، ایستاده و نشسته و خفته خدا را یاد کنند و دائم در خلقت آسمان و زمین بیندیشند و گویند: پروردگارا، تو این دستگاه با عظمت را بیهوده نیافریدهای، پاک و منزهی، ما را به لطف خود از عذاب دوزخ نگاهدار.
این آیه به "اولی الالباب" (صاحبان خرد) اشاره میکند که در همه حالات (ایستاده، نشسته و خوابیده) به یاد خدا هستند و در آفرینش آسمانها و زمین تفکر میکنند. رو به قبله نشستن، به عنوان یک عمل نمادین از توجه و یاد خدا، میتواند مصداقی از این یادآوری دائمی باشد که به تمرکز فکری و معنوی کمک میکند.
فواید علمی (محتمل): برخی تحقیقات و نظریات، به تأثیرات مثبت جهتگیری بدن انسان نسبت به میدانهای مغناطیسی زمین اشاره دارند. اگرچه این نظریات هنوز به طور کامل اثبات نشدهاند، اما این احتمال وجود دارد که جهتگیری به سمت قبله که دارای یک جهتگیری خاص جغرافیایی است، در تعادل انرژی بدن و بهبود عملکرد ذهنی و جسمی مؤثر باشد.
الگوبرداری از سیره پیامبر (ص): مهمترین اثر رو به قبله نشستن، الگوبرداری از سیره عملی پیامبر اکرم (ص) است. ایشان به عنوان اسوه حسنه، با انجام این عمل، به ما میآموزند که چگونه در تمام شئون زندگی خود، به یاد خدا باشیم و آداب بندگی را رعایت کنیم.
سنت رو به قبله نشستن پیامبر اکرم (ص)، یک سنت پربار و آموزنده است که ابعاد مختلفی از جمله معنوی، تربیتی و حتی علمی را در بر میگیرد. با رعایت این سنت حسنه، میتوانیم به افزایش حضور قلب، آرامش روحی، رعایت ادب بندگی و الگوبرداری از بهترین خلق خدا نائل شویم. شایسته است که مسلمانان با تأسی از سیره پیامبر اعظم (ص)، به این سنت زیبا توجه بیشتری داشته باشند و آن را در زندگی روزمره خود عملی سازند.
پی نوشت:
1.کافی ج 2 ص 661 ح 4
2.البقرة/آیه148
3.آل عمران/آیه 191
بانوف. دلداری(پژوهشگر، مشاورخانواده، فعال رسانه و فضای مجازی)
نظر شما