اخلاق بدی که صاحبش را به اسراف می کشاند

خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع) ابنا-  اسراف، به ویژه زمانی که به کفران نعمت بیانجامد، نکوهشی مضاعف دارد؛ زیرا نه تنها تباهی منابع را در پی دارد، بلکه نشان از ناسپاسی در برابر بخشش الهی است. عجب، تکبر و شهوت و ... نیز از جمله رذایل اخلاقی هستند که فرد را از مسیر اعتدال خارج کرده و مانع از رشد معنوی و ارتباط صحیح با خالق و مخلوق می‌شوند.

الف. کفران نعمت:خداوند پس از اینکه در آیاتی که اشاره به اسراف و تبذیر می کند و بخصوص در آیه ای که مسرفان را برادران شیاطین می خواند، ناسپاسی شیطان را گوشزد می کند.« إِنَّ الْمُبَذِّرینَ کانُوا إِخْوانَ الشَّیاطینِ وَ کانَ الشَّیْطانُ لِرَبِّهِ کَفُوراً ؛چرا که تبذیرکنندگان، برادران شیاطینند و شیطان در برابر پروردگارش، بسیار ناسپاس بود.» واژه "کفوراً" در این آیه به دلیل نعمت هایی فراوانی است که خداوند به شیطان داده بود ازجمله قوه و قدرت و ابزار که همه را در جهت اغواء بندگان خدا و انحراف آنها از مسیر عبودیت و فریب آنها و دعوت آنها به نافرمانی خدا و خطاکاری و کفران نعمت بکار گرفت.(1)

خدای متعال، هم به انبیا و اولیا و شهدا و صالحین نعمت داده است- «فأولئک مع الّذین انعم الله علیهم من النّبیّین و الصّدیقین و الشّهداء و الصّالحین»(2) هم به بنی اسرائیل نعمت داده است؛ «اذکروا نعمتی الّتی انعمت علیکم»(3) در سوره‏ی بقره سه مرتبه این تعبیر تکرار شده است. خدا به بنی اسرائیل هم نعمت داد، منتها آن‏ها نعمت را کفران کردند. خدای متعال در سوره‏ی سبأ می‏فرماید: «ذلک جزیناهم بما کفروا و هل نجازی الّا الکفور». خداوند کفران‏کنندگان نعمت را تنبیه و مجازات می‏کند. پس باید نعمت را نگه داشت. انبیا و شهدا و صالحین و صدیقین کسانی هستند که نعمت خدا را نگه داشتند. نعمت خدا را باید نگه دارید، پرورش داد، کامل کرد و نقایص‏اش را برطرف ساخت- که این نقایص هم باز از عمل ما ناشی می‏شود- این کار بزرگی است که بر عهده‏ی جوانها و بخصوص جوانان دانشجوست، که امیدهای آینده‏اند. مدیران و تصمیم‏گیران و تصمیم‏سازان کشور در آینده آنها هستند؛ هم در رساندن کشور را به اوج قله‏ی افتخار و ترقی- همان‏طور که آرزوی نظام جمهوری اسلامی است- هم می‏توانند خدای نکرده نعمتِ به دست آمده را از دست بدهند. لذا با نگریستن به افق دور دست می توانند چالش ها را بیابند.(4) پیروزی هایی که ملت ایران به دست آورده است در سایه توکل و استقامت و مجاهدت ملت مسلمانی است که شکر نعمت جمهوری اسلامی را در کشور می‌دانند و کسانی تصور نکنند که با امتیاز دادن به بیگانگان به اهداف نظام اسلامی خواهند ر رسید بلکه سخت در اشتباهند.(5)  در روایات نیز بین کفران نعمت و نزول عذاب رابطه مستقیم دانسته شده است و علاوه بر اینکه نعمت از دست شان گرفته می شود به عقوبت ناسپاسی هم گرفتار می شوند. (6) بنابر این کفران نعمت و داشتن روحیه ناسپاسی را مهمترین عامل در ایجاد تزلزل در مقابل هجوم دشمن و ایجاد روزنه ی نفوذ برای بیگانگان ومانعی در مقاومت اسلامی می توان شمرد.

ب. عجب وتکبر، خود کامگی، استعمارو سلطه جویی:با توجه به آیات «فَما آمَنَ لِمُوسی‏ إِلاَّ ذُرِّیَّةٌ مِنْ قَوْمِهِ عَلی‏ خَوْفٍ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ مَلاَئِهِمْ أَنْ یَفْتِنَهُمْ وَ إِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ فِی الْأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفینَ ؛ (در آغاز،) هیچ کس به موسی ایمان نیاورد، مگر گروهی از فرزندان قوم او (آن هم) با ترس از فرعون و اطرافیانش، مبادا آنها را شکنجه کنند زیرا فرعون، برتری‏جویی در زمین داشت و از اسرافکاران بود.» (7) و«مِنْ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ کانَ عالِیاً مِنَ الْمُسْرِفین‏؛از فرعون که مردی متکبر و از اسرافکاران بود!»(8) و«قالَتْ إِنَّ الْمُلُوکَ إِذا دَخَلُوا قَرْیَةً أَفْسَدُوها وَ جَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِها أَذِلَّةً وَ کَذلِکَ یَفْعَلُون‏؛ گفت: پادشاهان هنگامی که وارد منطقه آبادی شوند آن را به فساد و تباهی می‏کشند، و عزیزان آنجا را ذلیل می‏کنند (آری) کار آنان همین گونه است. »(9) فرعون به عنوان مظهر تکبر و خودکامگی و استعمار و سلطه جویی مطرح شده که یکی از عوامل و ریشه اسراف در جامعه است و یک نوع جانشینی بین فساد اجتماعی و اسراف برقرار می شود و در جامعه ای که اینگونه شیطان بر ملت ها سایه افکنده بسیاری از افعال از حد تجاوز کرده و از حد اعتدال که خواست الهی است خارج می شود. اینجاست که نعمت جمهوری اسلامی به رهبری فردی که خواست الهی را در جامعه می خواهد پیاده کند، مشخص می شود.

امروز نیز مسئله برای ابرقدرت‏ها، سیطره‏ بر عالم است. امروز قدرتهای بزرگ جهان، چه به خاطر انرژی- نفت و گاز- چه به خاطر بازارها، چه به خاطر فروش محصولاتشان و چه به خاطر پشتوانه‏ی سیاسی و اقتدار نظامی‏شان، ناچارند دامنه‏ی سیطره‏ و نفوذ خود را در دنیا توسعه دهند. اگر ملتها پامال می‏شوند و منافع ملی‏شان نابود می‏گردد، برای آن‏ها هیچ اهمیتی ندارد. آن‏ها فقط به منافع خود- که در بسیاری از موارد، نامشروع هم هست می‏اندیشند. البته هر ملتی- از جمله، ملتهای قدرتهای بزرگ- حق دارند به منافع خود بیندیشند؛ آن منافعی که به خاطر پامال کردن منافع ملتهای دیگر، نامشروع نباشد؛ ولی آن‏ها این حدّ و مرز را قائل نیستند. پرچمی که‏ برمی‏دارند، پرچم حقوق بشر و آزادی و دمکراسی است. بر روی پرچمهای خود، عناوین فریبنده را نقش می‏کنند؛ اما آن‏ها، هم به مردم دنیا دروغ می‏گویند، هم به مردم خود دروغ می‏گویند. هدف آن‏ها سیطره بر دنیاست.(10) بنابر این مقاومت کردن در برابر چنین سلطه طلبانی نیاز به عزم و اراده ملّی دارد . جمهوری اسلامی همان گروه مقاوم است. خیلی‏ها فرصت‏طلبی کردند؛ خیلی‏ها خیانت کردند و از پیش با دشمن ساختند، نظام ها ی  بسیاری خودشان را کنار کشیدند و به بستر عافیت رفتند، به خیال اینکه زندگی کنند؛ خیلی‏ها فریب خوردند و شعارها و حرفها و تبلیغات را پذیرفتند. یک گروه هم ایستاده و می‌داند این سیطره‏ به زیان اوست؛ می‌داند این سیطره‏، او و منطقه را مصیبت‏زده و بدبخت خواهد کرد؛ می‌داند اگر این سیطره‏ کامل شود، صد سال- شاید هم بیشتر- مجموعه‏ی بشریِ عظیمی که در این منطقه زندگی می‏کند، از کاروان علم و تمدن و معرفت و خوشبختی دور خواهد ماند؛ می‌داند که این سرآغاز و دهلیز یک استعمارِ تعریف نشده است.(11)

بنابراین امروز امت اسلام برای حیات، سربلندی و نجات خود و برای برافراشتن پرچم اسلام، به وحدت احتیاج دارد. کدام منطق است که در مقابل این مسائل بتواند مقاومت‏ کند، تا اختلاف ایجاد شود؟ وحدت بر همه‏ی ضرورتها و اولویتها ترجیح دارد و از آن‏ها اولی‏تر و مقدم‏تر است. به دلیل حساس بودن این برهه زمانی اگر دشمنان بتوانند با اعمال قدرت این منطقه را تصرف کنند، دنیای اسلام بازهم مثل دوران استعمار، صد سال دیگر عقب خواهد افتاد و صد سال دیگر فاصله‏ی امت اسلامی با دنیای مدرن و صنعتی بیشتر خواهد شد. امروز همه بخصوص دولتها، نخبگان، زبدگان، رجال فرهنگی و دینی مسئولند؛ همه‏ در مقابل وحدت دنیای اسلام مسئولند، امام بزرگوار (رضوان الله تعالی علیه) از مهم‏ترین حرفهایی که از قبل از پیروزی انقلاب تا آخرین دوران زمان زندگی خود بر زبان داشت و تأکید می‏کرد، وحدت امت اسلامی، اتحاد مسلمانها و بزرگ نکردنِ بهانه‏های کوچک بود.(12) پس اتحاد مسلمانان بزرگترین عاملی است که در مقاومت اسلامی در انهدام حیله استعمار می تواند مؤثر باشد.

پی‌نوشت:

1.(طباطبایی، 1417ق،ج13: 82)

2.(نساء(4):69)

3.(بقره(2):40)

4.(بیانات آیه الله خامنه ای(حفظه الله)در دیدار دانشجویان و اساتید دانشگاه‏های استان کرمان‏، 19/2/1384)

5.(پیام به مناسبت روز ملی مبارزه با استکبار جهانی، 13/8/1369)

6. (کلینی، 1369ش،ج1 :315)

7.(یونس(10):83)

8(الدخان (44):31)

9.(النمل(27):34)

10.(بیانات آیه الله خامنه ای (حفظه الله)در دیدار با پرسنل نیروی هوایی، 18/11/1380)

11.(بیانات آیه الله خامنه ای(حفظه الله) در دیدار پرسنل صدا و سیما، 11/9/1383)

12.(بیانات آیه الله خامنه ای(حفظه الله)در دیدار معلمان و کارگران، 12/2/1383)