خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ ماه رمضان، ویژگی های مهمّی دارد که ریشه برکات بزرگ این ماه و پایه نعمت های بی شمار آن هستند. شُکوه، عظمت و برکات مادّی و معنوی ای که از این ماه، نصیب اهل ایمان می شود، از نگاه احادیث اسلامی، قابل توصیف نیستند و اگر مسلمانان شناخت درستی از برکات این ماه بافضیلت داشتند و مواهب و دستاوردهای بزرگ آن را می دانستند، آرزو می کردند که سراسر سال، رمضان باشد. حدیث پیامبر خدا در این مورد، چنین است: لَو یَعلَمُ العِبادُ ما فی رَمَضانَ، لَتَمَنَّت أن یَکُونَ رَمَضانُ سَنَةً؛ اگر بندگان بدانند که در رمضان، چه [نعمت ها و آثاری] هست، آرزو می کنند که رمضان، یک سال باشد. از میان ویژگی های فراوانی که این ماه دارد به اختصار به چند نمونه ـ به خاطر اهمّیتی که دارند ـ اشاره می کنیم:
۱.آغاز سال
از ویژگی های مهمّ ماه رمضان، که در روایات اهل بیت علیهم السلام بر آن تأکید شده، این است که این ماه، آغاز سال است دانسته اند؛ وقتی مفهوم «آغاز سال» را در پرتو فرهنگ اسلامی بررسی می کنیم، چنین می یابیم که این پدیده، به اعتبارهای گوناگونی وابسته است. برخی از متون دینی تأکید دارند که ماه رمضان، آغاز سال است؛ برخی از آنها «شب قدر» را آغاز سال و برخی نیز «عید فطر» را اوّل سال، تعیین کرده اند. همچنان که آغاز فروردین، شروع سال طبیعی است (چون در این هنگام، زمین، جامه نو می پوشد و درختان، سبز می شوند)، ماه رمضان هم آغاز سال انسانیّت از نگاه اسلام است؛ چرا که در این ماه عزیز، حیات معنویِ اهل سیر و سلوک، تجدید می شود و آنان که در مسیر حرکت به سوی کمال مطلق اند، جانشان شکوفا شده، آماده دیدار خداوند می شوند. از این رو، می توان گفت که «فروردین»، آغاز تجدید حیات مادّی برای گیاهان در دنیای طبیعت و «ماه رمضان»، آغاز تجدید حیات معنویِ انسان در عالم انسانیّت است.
۲.میهمانی الهی
دومین ویژگی برجسته ای که در فضای این ماه بافضیلت جلوه گر است، وجود زمینه ها و ظرفیت هایی است که برای میهمانی خدای سبحان فراهم آمده اند، آن گونه که پیامبر خدا در توصیف این ویژگی فرمود: ماهی است که در آن به میهمانی خدا دعوت گشته اید و از اهل کرامت خدا قرار داده شده اید نفس های شما در آن، ستایش و خوابیدن شما، عبادت است. عمل شما در آن ماه پذیرفته و دعای شما برآورده است. در حقیقت، این ویژگی، ریشه ویژگی اوّل، بلکه سرچشمه همه ویژگی ها و برکات این ماه مبارک است.
۳.غفران الهی
واژه «استغفار»، مصدر است از مادّه «غفر». اصل این مادّه، به معنای «پوشاندن» و «پوشیده داشتن» است؛ لیکن گاه توسّعا در معانی نزدیک و متناسب با آن نیز به کار می رود. بنا بر این، «استغفار» به معنای درخواست پوشش است. «غفر اللّه ذنوبه»، یعنی: خداوند، گناهانش را پوشاند و او را رسوای عام نکرد ... آری عفو و غفران از صفات خداوند عزیز است، و آنها را در دلهای بندگان مخصوص و انتخاب شده خود قرار می‌دهد، تا مانند حق تعالی با بندگان و افراد مردم با بخشش و گذشت رفتار کرده، و با صفات و اخلاق الهی متخلق گردند. خداوند متعال از همین نظر است که می‌فرماید: عفو کنند و اغماض نمایند، و آیا دوست نمی‌دارید که خداوند جهان نیز از شما عفو فرموده و گناههای شما را ببخشد، و خداوند متعال آمرزنده و مهربان است به بندگان خود.
یکی از برکات ماه مبارک رمضان غفران الهی است که شامل حال بندگان می شود امام باقر علیه السّلام فرمود: هنگامی که ماه رمضان میرسید و نزدیک می شد رسول خدا صلّی اللَّه علیه و اله و سلّم سه روز که از ماه شعبان باقی بود بلال را میفرمود مردم را خبر کند و همه در مسجد حاضر می شدند پس به منبر میرفت و حمد و ثنای الهی بجا می‌آورد و سپس میفرمود: أیّها النّاس همانا این ماه رسید و آن سیّد و سالار ماههای دیگر است، شبی در آن است که بهتر از هزار ماه است، در این ماه درهای دوزخ بسته می‌شود، و درهای بهشت گشوده میگردد، پس هر کس این ماه را درک کند و گناهانش آمرزیده نشود پس خداوند او را از رحمت خود دور نماید و هر کس پدر و مادر خویش را دریابد و آمرزیده نشود پس خدا او را از غفران و آمرزش خویش دور سازد، و هر کس نام من نزد او برده شود و بر من درود نفرستد و آمرزیده نشود پس خدای عزّ و جلّ او را از رحمت خود دور کند.
۴. آزادی از آتش دوزخ
ماه رمضان را ماه آزادسازی نامیده اند؛ چون خداوند در هر روز و شب، ششصد آزادشده دارد و نیز در آخر ماه، به اندازه آنچه در [روزها و شب های] گذشته آزاد کرده است. حسن بن محبوب، از ابو ایّوب، از ابو الورد از امام ابو جعفر علیه السّلام روایت کرده است که فرمود: و این ماهی است که اوّل آن رحمت، و وسطش مغفرت، و پایانش اجابت دعا و آزادی از آتش دوزخ است.
پی‌نوشت:
1. (روضة الواعظین/ترجمه مهدوی دامغانی؛ ص۵۵۱)
2. (مصباح الشریعة/ترجمه مصطفوی؛ متن؛ ص۲۵۱)
3. (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال/ ترجمه غفاری، ص: ۱۵۱)
4. (ترجمه من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص: ۴۱۷)
نظر شما