خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع) ابنا - سیزده بدر یکی از جشن‌های سنتی ایرانی است که به عنوان روز طبیعت شناخته می‌شود، اما در طول تاریخ خرافاتی نیز پیرامون آن شکل گرفته است. برخی از این خرافات شامل موارد زیر است:
1. نحوست عدد ۱۳ – یکی از رایج‌ترین باورهای نادرست این است که عدد ۱۳ نحس است و در این روز باید از اتفاقات بد دوری کرد. این باور هیچ پایه علمی یا منطقی ندارد و در بسیاری از فرهنگ‌ها عدد ۱۳ هیچ معنای منفی‌ای ندارد.
2. ترک خانه برای رفع بدیمنی – برخی اعتقاد دارند که باید حتماً خانه را ترک کنند تا از نحوست این روز در امان باشند. در حالی که این روز، در اصل بهانه‌ای برای لذت بردن از طبیعت بوده است.
3. گره زدن سبزه برای بخت‌گشایی – این رسم، که برخی آن را راهی برای پیدا کردن همسر می‌دانند، فاقد پایه علمی یا مذهبی است. در واقع، گره زدن سبزه می‌تواند بیشتر نماد امید به آینده باشد تا یک سنت الزامی.
4. دروغ سیزده – برخی با الهام از «دروغ اول آوریل»، این روز را فرصتی برای شوخی‌های فریبنده می‌دانند، در حالی که چنین رسمی در تاریخ ایرانی جایگاه مشخصی نداشته است.
در این میان مورد چهارمی را در این مقاله مورد بررسی قرار میدهیم:
در نگاه دینی و اخلاقی، دروغ به‌طور کلی ناپسند و مذموم است و راستگویی یکی از ارزش‌های مهم انسانی و اسلامی شمرده می‌شود. اما در برخی موارد استثنایی، مانند اصلاح میان مردم، حفظ جان افراد یا مقابله با ظلم، برخی فقها اجازه داده‌اند که سخنی به ظاهر خلاف واقع بیان شود، مشروط به اینکه نتیجه آن خیر و اصلاح باشد.
در مورد «دروغ سیزده بدر»، اگر منظور شوخی‌ها و لطیفه‌هایی است که به عنوان یک رسم فرهنگی مطرح می‌شوند، باید توجه داشت که دروغ—even به‌صورت طنز—می‌تواند اعتماد و صداقت را خدشه‌دار کند. همچنین، اگر این نوع شوخی باعث فریب جدی یا آسیب به دیگران شود، از دیدگاه اخلاقی قابل قبول نیست. در این موارد، بهتر است طنز و شوخی در قالب‌هایی باشد که به صداقت و احترام به دیگران لطمه نزند.
موضوع صداقت و حقیقت در اخلاق و فقه اسلامی بسیار گسترده است. دروغ معمولاً مذموم شمرده می‌شود، زیرا اعتماد را از بین می‌برد و می‌تواند پیامدهای منفی بر روابط اجتماعی داشته باشد. اما برخی موارد استثنایی در فقه اسلامی مطرح شده است که به‌عنوان «دروغ مجاز» شناخته می‌شود:
1. اصلاح میان مردم: اگر شخصی برای ایجاد صلح بین دو نفر سخنی خلاف واقع بگوید تا کدورت‌ها برطرف شوند، برخی از علما این را مجاز شمرده‌اند.
2. حفظ جان و مال: در مواردی که فردی در خطر است و با گفتن سخنی غیرواقعی می‌تواند از آسیب نجات یابد، این امر مجاز شمرده می‌شود.
3. مقابله با ظلم: اگر دروغ گفتن باعث جلوگیری از ظلم آشکار شود، برخی فقها آن را در شرایط خاص روا دانسته‌اند.
با این حال، برخی متفکران اخلاقی معتقدند که حتی در چنین مواردی باید از اصطلاحاتی استفاده شود که مفهوم حقیقت را حفظ کند، مانند سخن گفتن به‌صورت کنایه یا تغییر نحوه بیان.
در مورد دروغ سیزده بدر که بیشتر به‌عنوان شوخی و تفریح مطرح می‌شود، از دیدگاه اخلاقی می‌توان گفت که اگر شوخی باعث آسیب، سوء تفاهم یا فریب شود، بهتر است از آن اجتناب کرد. طنز و شوخی نباید اعتماد را خدشه‌دار کند یا موجب ناراحتی افراد شود.
نظر شما