خبرگزاری بین المللی اهل بیت علیهم السلام_ابنا: در این مقاله تلاش می‌کنیم تفکرات سطحی و اشتباه و نسبتا رایج را در مورد ظهور و منجی را بیان کنیم و از برخی از آنها رفع شبهه کنیم.
ابتدا منظور از «نگاه عامیانه» را بیان می‌کنیم.
نگاه عامیانه یعنی نگاهی سطحی به مفاهیم و مسائل عمیق داشتن، و به اندک آگاهی درباره هرچیزی اکتفا کردن.
در نگاه عامیانه با همان اندک اطلاعات گاهی برای تکمیل اطلاعات خیال پردازی هم رخ میدهد و درنهایت تبدیل به یک تفکر می‌شود و در تمام وجود ریشه میدواند.
افرادی که به مسائل مهم نگاه عامیانه دارند، بی‌چون و چرا و بدون دلیل هر مطلبی را قبول می‌کنند.
وقتی از نگاه عامیانه صحبت می‌کنیم گمان نکنید این نوع نگاه مختص عوام مردم است و خواص از آن دور هستند، خیر.
اتفاقا گاها نگاه عامیانه میان تحصیل کردگان و با فرهنگ‌ها و... هم جریان دارد و بیشتر است.
آثار سؤ این نوع نگاه می‌تواند یک جامعه را به انحراف بکشاند و حتی اگر موجب تحریف و انحراف نشود موجب بی‌زار شدن افراد دیگر از دین و مسائل مهم مذهبی می‌شوند.
آسیب نگاه عامیانه به منجی
خطرات نگاه عامیانه آنگاه بیشتر نگران کننده می‌شود که به موضوع حیاتی همچون«منجی» سرایت کند.
نگاه عامیانه به موضوع منجی بخاطر ابهامات و ندانسته‌های فراوانی که در مورد آن وجود دارد رخ میدهد.
از آن جهت که تمام ادیان به نوعی به منجی اعتقاد دارند، این نگاه عامیانه به منجی در همه ادیان وجود دارد.
تصور اینکه کسی سوار بر اسب سفیدی خواهد آمد و با معجزه و کارهای خارق‌العاده تحول در جهان و زندگی مردم ایجاد کند یک نوع نگاه عامیانه است.
این نوع نگاه عامیانه است که «ما منتظر منجی باشیم، اما مقدماتی را برای آن لازم ندانیم» یا اینکه «چگونگی تداوم حاکمیت منجی و رموز بقای آن را ندانیم».
این نوع نگاه عامیانه تکلیف ما را برای یاری او و مقدمه سازی برای قیام او معلوم نمی‌کند.
اگر بخواهیم بدون تعارف صحبت کنیم، نگاه عامیانه موجب تاخیر فرج می‌شود.
نداشتن درایت لازم نسبت به منجی موجب اشتباهات فراوانی در عملکرد امروزین آنها به عنوان منتظر می‌شود.
کسی که توان حل مشکلات خود را ندارد و فرد درد کشیده‌ای است، برای فرار از این ناتوانی خود دل به منجی می‌بندد و مانند غریقی به هر احتمالی برای نجات چنگ می‌زند.
مقدمه نجات از وضع موجود، دوری از عوام زندگی
با استناد به آیه ۱۱ سوره رعد« إِنَّ الله لا یُغَیِّرُ بقوم...»
تا ما انسان‌ها وضع موجود را تغییر ندهیم، قطعا معجزه‌ای رخ نخواهد داد.
تغییر اول باید از سوی ما باشد، اگر ما خواهان تغییر بودیم آنگاه خدا هم پیش می‌آید.
برخی از تفکرات و نگاه‌های عامیانه در مورد منجی
الف) قیامی خارج از سنن الهی
همه ما بارها این جمله را شنیده‌ایم
« از تو حرکت از خدا برکت»
این در واقع یک سنت است، سنت الهی هم تغییر ناپذیر است.
پس نباید تصور کنیم حضور و ظهور منجی چیزی خارج از سنت الهی است.
نتیجه این نوع تفکر عامیانه سلب اختیار از بشریت است.
آن موقع مردم هرگونه که میخواهند عمل می‌کنند و به امید اینکه منجی می‌آید تا شرایط را اصلاح کند مقدمات منجی را کنار می‌گذارند.
در این نوع نگاه انسان‌های بی‌لیاقت هم شایسته نجات و سعادت می‌شوند و سنت غربال« جدایی خوبان از بدان» هم زیر سوال می‌رود و همه یکدست می‌شوند.
ب) حکومتی متکی به شمشیر
نگاه عامیانه دیگر این است که فکر کنیم منجی با شمشیر و کشت و کشتار همه کار حکومت را پیش می‌برد.
بله امام زمان(عج) در دوران حکومتش دست به شمشیر می‌برد ولی در مواقع ضروری.
نتایج این سخن این است که مردم از این منجی بترسند، و بجای اینکه امید به یک نجات دهنده داشته باشند، ترس از یک فردی دارند که ممکن است روزی شمشیرش گردن آنها را هم بزند.
تصویر یک حاکم ستمگر و خشمگین و بی‌تدبیر که همه چی را می‌خواهد با زور پیش ببرد در ذهن‌ها ایجاد می‌کند.
ج)نجات از ظلم و دیگر هیچ
یکی از ویژگی‌های ظهور و اتفاقی که پس از ظهور رخ میدهد، عدالت فراگیری است که همه آن را در سرتاسر جهان درک خواهند کرد.
در روایات هم داریم« حضرت زمانی ظهور می‌کنند که زمین پر از ظلم و جور شده باشد»(۱)
اما تفکر عامیانه و تصور عامیانه در مورد این مطلب هم بی‌خطر نیست.
نتیجه این تفکر انفعال مردم است در مقابل ظلم‌هایی که رخ میدهد، آنها صرفا ظهور را در این می‌بینند که جهان باید پر از ظلم و جور شود، و تصور می‌کنند اگر در مقابل ظالم مقاومت کنند دیگر ظهور رخ نمیدهد.
اثر سؤ دیگری که دارد این است که ممکن از مردم از ظلم و جور خسته شده باشند ولی همان مردم تحمل عدالت را هم ندارند.
کما اینکه در زمان امیرالمومنین(ع) هم شاهد چنین مردمی بودیم.
مردم آن زمان از ظلم و جور حاکمین وقت به ستوه آمده بودند، ولی وقتی امیرالمومنین بر آنها میخواست با عدالت حکومت کنند، تحمل آن عدالت علوی را نداشتند و او را به شهادت رساندند.
داشتن درک درست از ظلم و عدالت نیاز است تا تفکر عامیانه در این زمینه هم اصلاح شود.
در واقع مردم باید خواهان عدالت واقعی باشند تا ظهور منجی رخ دهد.
د)نعمت،بی‌دلیل فراوان می‌شود
نگاه عامیانه دیگری که در زمینه مهدویت وجود دارد مربوط به این حقیقت است که پس از ظهور، نعمت فراوان می‌شود، مریض‌ها شفا می‌یابند، بی‌خانه‌ها خانه‌دار می‌شوند و خلاصه همه امور سامان می‌یابند.
ما همه اینها را قبول داریم و مطابق با روایات هم هست.
اما نتیجه تفکر عامیانه به این دست از روایات این می‌شود که امام زمان فقط برای حل مشکلات شخصی ما بیاید.
تصور می‌کنید بعد از ظهور در دوران حکومت آن حضرت دیگر مشکلی نخواهد بود، در حالی که این تفکر اشتباه است.
دنیا دار بلا و مشکلات است، بله درست است بسیاری از مشکلات اقتصادی و معشیتی مردم حل می‌شود ولی این گونه هم نیست که دنیا جایش را با بهشت عوض کند و دار السلام شود.
وکلام آخر:
نگاه عامیانه به منجی، با ساده‌سازی مفاهیم عمیق و گاهی خیال‌پردازی، می‌تواند آثار مخربی داشته باشد. تصور یک منجی که بدون تلاش و آمادگی ما، با معجزه و شمشیر، همه چیز را درست می‌کند، نه تنها با سنت‌های الهی مغایرت دارد، بلکه موجب سلب مسئولیت از افراد جامعه، انفعال در برابر ظلم، و در نهایت تاخیر در تحقق ظهور می‌شود. اصلاح این نگاه عامیانه مستلزم درک صحیح از نقش انسان در تغییر سرنوشت خود، آمادگی برای پذیرش عدالت واقعی، و تلاش برای ایجاد جامعه‌ای شایسته ظهور است. به عبارت دیگر، انتظار برای منجی باید با عمل و تلاش برای ساختن دنیایی بهتر همراه باشد.
پی‌نوشت:
۱_کنزالعمال، حدیث ۳۸۶۹۱ و میزان الحکمه، حدیث ۱۲۷۶
نظر شما