رهیافت شرق فرهنگی؛ مسیر نوین برای عدالت و کرامت جهانی

به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در افتتاحیه نخستین اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی، گفت: مایه افتخار است که امروز میزبان اندیشمندان و فرهیختگانی از کشورهای مختلف هستیم تا در پاسخ به ضرورت‌ها و شرایطی که امروز جامعه بین‌المللی در نقض فاحش حقوق بشر با آن مواجه است را با بهره گیری از ظرفیت فرهنگ و تمدن و ارزش‌های مشترک انسانی به بحث بگذاریم.

حجت‌الاسلام محمدمهدی ایمانی‌پور افزود: امروز موضوع حقوق بشر به یکی از چالش برانگیزترین مباحث علمی و اجتماعی تبدیل شده است. حقوق بشر در جهان امروز از چنان اهمیتی برخوردار شده بود که از آن به بنیان حیات و همزیستی بشر یاد می‌شد. اما مقررات و قواعدی که می‌توانست موجب ارتقاء شأن و کرامت انسانی شود و جهانی بهتر را برای بشریت به ارمغان آورد به ضد خود تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه متاسفانه جهانیان شاهد ناکارآمدی نظامات حقوق بشری در بازدارندگی از خشونتف نفرت و بی عدالتی به دلیل حاکم بودن نظام ارزشی فردگرایانه و نگرش‌های منفعت طلبانه است، ابراز کرد: استفاده ابزاری و استانداردهای دوگانه در اعمال حقوق بشر بر ناکارآمدی دستگاه‌ها و نهادهای حقوق بشری افزوده است. در دنیایی که نسل کشی مجاز شمرده می‌شود و کودکان بی گناه و معصوم غزه به دلیل گرسنگی و سوءتغذیه جان خود را از دست می‌دهند و نهادهای حقوق بشری در سکوت و بی عملی به سر می‌برند سخن گفتن از حقوق بشر، به یک طنز تلخ تبدیل شده است.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تاکید بر اینکه حقوق بشر از دیرباز و در همه مکاتب فکری و دینی قواعدی جهان شمول داشته و بنیان‌های آن فارغ از مرز بندی‌های جغرافیایی، دینی و فرهنگی بر ارزش‌های انسانی تکیه داشته است، ادامه داد: اما این امر، امروز تفسیری سوءگیرانه یافته و گویا مزایا و حقوق برخاسته از آن منحصر به انسان غربی شده است.

ایمانی‌پور افزود: تقدم تاریخی و تجربه‌های دیرینه شرق به ویژه مکاتب و تمدن‌های بزرگ مشرق زمین در حوزه حقوق بشر این تصور که موضوع حقوق بشر یک پدیده غربی و حاصل پایه گذاری‌های فکری در غرب بوده و تنها آنها می‌توانند مفسران حقوق بشر باشند را به چالش می‌کشد.

وی موضوع مهم دیگر را پرسش در مورد الزام آور بودن مفاد حقوق بشری دانست که براساس نظام فکری و فلسفی غرب پی ریزی شده است و گفت: آیا اصول و ارزش‌های حاکم بر حقوق بشر غربی به طور مطلق می‌تواند معیار سنجش حقوق بشر در جهان باشد یا خیر؟ آیا نسخه ارائه شده در مورد حقوق بشر بر اساس بنیان‌های فکری و تجربی غرب، جامع ارزش‌های مشترک آحاد بشر، به ویژه ارزش‌های دینی و فرهنگی جوامع شرقی است؟

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین، بیان کرد: امروز با وجود شکل گیری نظام جهانی حقوق بشر با ساز و کارهای نظارتی و اجرایی مشخص حاکم بر آن، شاهد تفسیر به رای دولت‌ها و بازیگران غربی هستیم. همانطور که گفته شد برخی دولت‌ها و جریان‌های فکری که مغرب زمین را منشاء اصلی شکل گیری و توسعه مفاهیم حقوق بشر معرفی می‌کنند به خود اجازه می‌دهند که مصادیق حقوق بشر را تعیین کنند. این دیدگاه واکنش‌هایی را از سوی سایر فرهنگ‌ها و جوامع برانگیخته است.

ایمانی‌پور افزود: در چنین شرایطی بررسی ظرفیت‌های رویکرد شرقی به حقوق بشر از منظر علمی و عملی اهمیت می‌یابد. هر روز پرسش‌های جدید در خصوص وضعیت حقوق بشر از منظر علمی و عملی اهمیت می‌یابد. هر روز پرسش‌های جدید در خصوص وضعیت حقوق بشر و مدعیان دروغین آن در سطح بین‌المللی شکل می‌گیرد. نظیر اینکه چرا حقوق بشر بیش از آنی که معطوف به ضرورت‌های مورد نیاز برای عدالت و صلح بین‌المللی باشد در خدمت نظام‌های غربی است که در آن تبعیض‌های آشکاری علیه سیاه پوستان، رنگین پوستان، زنان و کودکان وجود دارد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه ضعف‌ها و ناکارآمدی در این حوزه از یک سو و چندجانبه گرایی در حال گسترش در نظام بین‌الملل از سوی دیگر، کشورهای بسیاری به ویژه در حوزه شرق را بر آن داشته که به ائتلاف سازی، بر پایه ایده‌های مبتنی بر عدالت در نظام‌های اقتصادی، اجتماعی و حقوق بشری، به دنبال شکل دهی به نظام جدیدی در جهان باشند، ابراز کرد: ناکارآمدی های مربوط به حقوق بشر محصول لیبرال دموکراسی و نظامات فکری وابسته به آن است، لذا با توجه به اینکه جهان در حال گذر از یک پیچ تاریخی است، می توان به شکل گیری یک نظام حقوق جهان شمول امید بست. از این رو بحث در موضوع حقوق بشر در رهیافت شرقی که عمدتا ماهیتی فرهنگی و تمدنی دارد به بخشی جداناپذیر از تمدن آتی بشریت، تبدیل شده است.

ایمانی‌پور افزود: علاوه بر این ایده کانونی، بحث درباره حقوق بشر شرقی را می‌توان در تمایل ملت‌های شرقی برای راه اندازی ائتلاف‌های جدید همانند بریکس و شانگهای جست‌وجو کرد که بر هم زننده انحصار غربی در راهبری نظامات حقوق است.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، با تاکید بر اینکه ادیان بزرگ که خاستگاه آن در شرق بوده و همواره بر کرامت ذاتی انسان و عدالت و صلح تاکید داشته‌اند دارای یک ویژگی مشترک یعنی مسوولیت پذیری جمعی هستند، گفت: این ویژگی در اصول اسلام که بر کرامت انسانی و اخلاقی و مسوولیت فرد در اجتماع در نفس انسان‌ها جاری کرد. در این صورت، مفهوم عدالت جزو لاینفک هویت انسانی خواهد شد و همین نکته است که یکی از تمایزات برجسته شرق فرهنگی و غرب فرهنگی را شکل می‌دهد و می‌تواند مبنای یک ایده جدید در حقوق بشر با رهیافت شرقی محسوب شود.

وی همچنین، بیان کرد: بی تردید در این اجلاس که جمعی از اندیشمندان و نخبگان برجسته از کشورهایی با تجربه‌های تاریخی، تمدنی و فرهنگی متنوع گردهم آمده‌اند می‌توان ضمن آسیب شناسی نظام فعلی حقوق بشر، به بررسی نظاماتی پرداخت که بر ارزش‌های فطری بشری به عنوان جزء مهمی از هویت انسانی، انسان فرهنگی تکیه دارد.

ایمانی‌پور با بیان اینکه معقتدم که در شرق فرهنگی و در تجربه‌های تاریخی و تمدنی آن که بر اصولی همچون حقوق فردی و اجتماعی برابر، عدالت و کرامت ذاتی انسان ها و اهمیت احترام به دین و آزادی‌های مذهبی به عنوان اصول بنیادین تاکید دارد، می‌توان جهانی مبتنی بر تفاهم، صلح و آشتی طراح کرد، ادامه داد: جهانی که ملت‌ها در کنار تفاوت‌های موجود، با تکیه بر ارزش‌های مشترک انسانی می توانند به سمت برساختی جدید براساس فرآیندهای جهان شمول پیش بروند. تنها در این صورت است که می‌توان بر چالش ناکارآمدی سازمان‌های بین‌المللی در صیانت از حقوق بشر فائق آمد. امروز بررسی امکان تحقق یک رویکرد شرقی در حوزه حقوق بشر و ظرفیت‌های آن در راستای توسعه عدالت، صلح و همبستگی جهانی بیش از هر زمان دیگری ضروری است.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی افزود: پرواضح است که تحقق اهداف این اجلاس در فراهم سازی گفتمانی غالب برای دستیابی به اصول و قواعد حقوق بشر بر پایه وجوه فرهنگی و معرفتی شرق، مستلزم ایجاد شبکه تعاملی پایدار و مستمر میان اندیشمندان حوزه شرق فرهنگی است. زمینه سازی برای تدوین سند حقوق بشر شرقی مبتنی بر ارزش‌های برگرفته از تنوع فرهنگ‌ها و آموزه‌های دینی می‌تواند از اهداف این نشست محسوب شود.

وی ابراز امیدواری کرد که این اجلاس بتواند با بهره گیری از ارزش‌های اصیل و تجربه‌های تاریخی فرهنگی الگویی جامع تر برای حل چالش‌های امروز جامعه بشری ارائه کرده و گام مثبتی در اصلاح عملکردها و تغییر رویکرد در حقوق بشر و معیارهای آن در گستره جهانی بردارد.

ایمانی‌پور با قدردانی از مسوولان دانشگاه باقرالعلوم(ع) در برگزاری این اجلاس بین‌المللی، گفت: اطمینان می‌دهم سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی که رسالت مهم آن فراهم سازی فرصت‌های گفت‌وگو، همکاری و هم افزایی میان ظرفیت‌های علمی فرهنگی داخل و خارج کشور است در این مسیر همراه شما خواهد بود.

 حقوق بشر شرقی تلاشی برای بازاندیشی متناسب با ارزش های مشترک انسانی است

رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) در افتتاحیه نخستین اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی، برگزاری این رویداد را نویدبخش طلوع افقی تازه در افق اندیشه حقوق بشر دانست.

 حجت‌الاسلام سیداحسان رفیعی‌علوی در این اجلاس، گفت: در جهانی که گفتمان حقوق بشر طی دهه‌های اخیر، عمدتاً در چارچوب جریان یکجانبه گرایی غالب و در سایه تصرفات تفسیری خاصی از ماهیت انسان شکل گرفته است، ضرورت بازاندیشی ریشه‌ای در مبانی این گفتمان، بیش از هر زمان دیگری رخ نموده است.

وی افزود: اینجا، باید صراحتاً تأکید کنیم که مقصود از «شرق» در این رهیافت، صرفاً یک قلمرو جغرافیایی محدود نیست؛ بلکه شرق، جغرافیای فرهنگی عظیمی است به وسعت پنج قاره؛ پهنه‌ای که انسان فرهنگی در آن، زیستی معطوف به صلح، کرامت، تنوع و همزیستی شرافتمندانه را تجربه کرده است.

رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) با تاکید بر اینکه حقوق بشر شرقی، نه پروژه‌ای منطقه‌ای، بلکه تلاشی برای بازاندیشی حقوق بشر در مقیاس جهانشمول و متناسب با تنوعات تمدنی و ارزش‌های مشترک انسانی است، ابراز کرد: حقوق بشر مدرن، در مقام حدوث، بر مبنای تصویری لیبرال و سکولار از انسان بنیاد نهاده شد؛ تصویری که انسان را گسسته از پیوندهای سنتی، اجتماعی و مسئولیت‌های اخلاقی تصویر می کرد.

رفیعی‌علوی افزود: توسعه این گفتمان، نه به اتکای قدرت استدلالی خویش، بلکه به پشتوانه هژمونی قدرت های مسلط صورت گرفت و اینک، با دو بحران بنیادی مواجه است؛ نخست، بحران مشروعیت فرهنگی که در بسیاری از جوامع، حقوق بشر رایج دیگر بازتاب دهندهی واقعیات معنوی و تمدنی آنان نیست و دوم، بحران کارآمدی عملی که در آن حقوق بشر رایج، در قبال فجایع گسترده انسانی، جنگ‌ها، مهاجرت‌های اجباری و خشونت های ساختاری، نتوانسته پاسخی شایسته و کارآمد عرضه کند.

وی با بیان اینکه رهیافت شرق فرهنگی، با پایبندی به اصول کرامت ذاتی انسان، عدالت فراگیر، همبستگی اجتماعی و مسئولیت پذیری اخلاقی، چشم اندازی نوین در عرصه بازآفرینی حقوق بشر جهانی ارائه می دهد، ادامه داد: این رهیافت بر چهار رکن بنیادین استوار است: اول؛ اصالت فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در تعریف هویت انسانی و حقوق او، دوم؛ پیوند وثیق میان حقوق و مسئولیت‌های اجتماعی، اخلاقی و تمدنی، سوم؛ بازتعریف کنشگران حقوق بشر، با گشودن میدان برای جوامع دینی، فرهنگی و تمدنی و چهارم؛ نهادسازی حقوقی برای کنشگری مؤثر ادیان، فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در توسعه حقوق بشر جهانی، و فراهم آوری امکان حمایت معنوی آنها از گفتمان حقوق بشر.

رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به اینکه بی گمان راهی که پیش روی ماست، راهی است دشوار، پرپیچ و خم و البته امیدبخش، ابراز کرد: تحقق آرمان‌های حقوق بشر بر مبنای عدالت و کرامت انسانی، مستلزم ایجاد همبستگی پایدار و سازنده میان تمدن‌ها و ادیان، نقش آفرینی نخبگان فکری و علمی، و بازخوانی ریشه‌ای نقاط تنش و اختلاف در روابط میان فرهنگ ها بر پایه انسان فرهنگی و عدالت تمدنی است.

رفیعی‌علوی همچنین، گفت: ما نیازمند برپایی هرمنوتیکی عملی برای چندجانبه گرایی فرهنگی هستیم؛ هرمنوتیکی که بر اصول عدالت، کرامت ذاتی انسان و همزیستی محترمانه تمدن‌ها استوار شود. این مسیر اگرچه دشوار است، اما نمی توان و نباید از گفت وگو، تعامل خالق و گشودگی در برابر دیگر فرهنگ ها هراس داشت.

وی اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی را فراتر از یک نشست علمی دانست و گفت: این رویداد، آغاز یک کنشگری راهبردی در سطح حقوق بین‌الملل بشری است. مدلی که با تولید استدلال‌های عمیق، نظام‌مند و بومی در حقوق بشر بر پایه رهیافت شرق فرهنگی، به دنبال آن است که به تدریج، اصول و ارزش‌های این رهیافت را در ساحت قواعد آمره بین‌المللی و عرف های نوظهور بین المللی تثبیت کند.

رئیس دانشگاه باقرالعلوم در ادامه بیان کرد: رسالت جمع حاضر، نه صرفاً در نقد گذشته، بلکه در ساختن آینده ای نو برای حقوق بشر جهانی است؛ آینده‌ای که در آن، کرامت، عدالت، تنوع و معنویت انسانی، در کانون نظم حقوقی بین‌الملل قرار گیرد. اینجا و اکنون، ما با یک فرصت تاریخی رو به رو هستیم؛ فرصتی که اگر با خردورزی، تدبیر، صبر و عزم راسخ همراه شود، خواهد توانست افق‌های تازه ای بر پهنه تاریخ بگشاید.

اسماعیلی: شرق فرهنگی ظرفیت ایجاد طرحی نو در زمینه حقوق بشر را دارد

معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهوری در افتتاحیه نخستین اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی گفت: انسان امروز مظلوم‌تر از همیشه تاریخ است. حقوق بشر امروز بیش از همیشه لگدمال سلطه گران و زورگویان عالم است.

 محسن اسماعیلی افزود: همانطور که می‌دانید نهاد حقوق بشر به طور رسمی بعد از دو جنگ جهانی و تلفات مادی و انسانی فراوان که به دنبال داشت، متولد شد، به این امید که گفتمانی مشترک بین ملل مختلف به وجود آورد و از بروز جنگ‌های مجدد جلوگیری کند. به همین دلیل این نهاد مورد اقبال و استقبال عمومی قرار گرفت. تقریبا همه کشورها آن را پذیرفتند و با سرعتی که در تدوین اسناد بین المللی مرسوم نیست آن را امضا کردند.

معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهوری ادامه داد: اما امروز به اثبات رسیده است که این نهاد ناکارآمد است و نتوانسته است به اهداف اولیه‌اش برسد. نه اینکه سرتاسر آن بی فایده باشد، اما اهداف اصلی خود را نتوانسته است که تامین کند.

وی با بیان اینکه جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، محکم ترین سند برای ناکارآمدی حقوق بشر غربی است، ابراز کرد: بیش از پنجاه هزار انسان بی پناه که بسیاری از آنها زنان و کودکان و بیماران هستند، مورد یورش صهوینیسم غاصب قرار گرفته‌اند. این جنایات، هر علاقه‌مندی به صلح و صفای بین‌المللی را به این فکر فرو می‌برد که با نهاد ناکارآمد حقوق بشر امروزی چه باید کرد.

اسماعیلی با اشاره به اینکه استانداردهای دوگانه و سوءاستفاده‌های آشکار و سکوت های تشویق آمیزی که از نهادهای حقوق بشر می‌بینیم نسبت به جنایت‌هایی که در غزه و سایر نقاط عالم شاهد هستیم متفکران را بر می‌انگیزد که باید طرحی نو دراندازیم و فکر جدیدی برای حقوق بشر کنیم، ادامه داد: ما در ایران، با تمام وجود آثار ناکارآمدی حقوق بشر و سوءاستفاده از این نهاد را در یک جنگ هشت ساله بی امان شاهد بوده‌ایم. حتی امروز هم با تحریم‌های ظالمانه و ضدحقوق بشری مواجه هستیم که در بخش دارو و درمان، نمود جدی دارد.

معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهوری با تاکید بر اینکه دلیل ناکارآمدی حقوق بشر مرسوم، دلایل متعددی دارد، گفت: به نظر می‌رسد مهم ترین و مبنایی ترین دلیل ناکارآمدی حقوق بشر غربی، تسلط یک گفتمان و اندیشه ناقص بر این اسناد و بر نهادهای کنترل کننده جهانی است. امروز اثبات شده است که غربی ها به بشر به عنوان یک موجود دارای کرامت نگاه نمی‌کنند. این موضوع باعث شده است که فجایع هر روز در عالم حادث شود.

وی افزود: هر کس به فردای بهتر این جهان می‌اندیشد و هر کس که می‌خواهد به بشریت خدمتی کند باید به پا خیزد و باید گفتمان مرسوم را مورد سوال و نقد قرار دهد و ناکارآمدی اش را برای مخاطبان خودش هویدا کند.

اسماعیلی با بیان اینکه شرق فرهنگی ظرفیت ایجاد طرحی نو در زمینه حقوق بشر را دارد، ابراز کرد: شرق فرهنگی هم از نظر تقدم زمانی و هم از نظر عمق اندیشه و گفتمان، این ظرفیت را دارد که طرح نو را در اندازد و بدیلی کارآمد برای حقوق بشر علیل امروزی به جهان معرفی کند. این موضوع را مورخان غربی از دیرباز بیان کرده‌اند.

اسماعیلی با تاکید بر اینکه نگاه همنوع دوستی و مهرپروری و احترام به حقوق انسان که در سرتاسر شرق فرهنگی حاکم است، هم از نظر تاریخی و هم از نظر محتوا، این ظرفیت را دارد که پیشنهاد جدیدی از حقوق بشر به دنیا معرفی کند، ادامه داد: هیچ فرهنگی در دنیا نمی تواند نوع دوستی را به زیبایی شیخ سعدی بیان کند که سروده است «بنی آدم اعضای یک پیکرند». کل فرهنگ شرق بر همین مضمون و نگاه استوار است.

معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهوری همچنین به نگاه بسیط حقوق بشری در قرآن کریم اشاره کرد و گفت: در کتاب مقدس مسلمانان آمده است که اگر کسی را بی دلیل و بدون مجوز از بین ببرند گویی همه انسان‌ها را از بین برده‌اند و اگر کسی را احیا کنند گویی همه بشریت را احیا کرده‌اند. در این کتاب سترگ همچنین تأکید شده است که نادیده گرفتن حقوق انسان، جنگ با خدا است. چنین نگاه والایی در دین اسلام وجود دارد.

وی همچنین، گفت: امیرالمومنین(ع) فرموده‌اند که هر کس حقی از حقوق هر انسانی را نادیده بگیرد او با خدا جنگیده است. خداوند نخستین مدافع حقوق بشر است و نه فقط حقوق مسلمان. خدا با متجاوز به حقوق بشر درگیر می‌شود و با هر کس که درگیر شود برهان و بهانه او را نخواهد پذیرفت. از نگاه امیرالمومنین(ع) تضییع حقوق بشر به هیچ بهانه‌ای پذیرفته نیست. ما از این نظر فرقی بین بندگان خدا قائل نیستیم.

اسماعیلی ابراز امیدواری کرد که این اجلاس همانطور که پیش بینی شده است بستری برای مطالعات بیشتر فراهم آورد و بستری برای تدوین یک پیش نویس فراهم آورد.

معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهوری تأکید کرد: دنیای امروز تشنه شنیدن حرف‌های فعالان حقوق بشر شرقی است و خسته از حرف‌های تکراری غرب. سرعت عمل برای گفتمان سازی لازم است و ما دست همکاری به سوی همه کسانی که برای آینده بشر دل می‌سوزانند دراز می‌کنیم.

 رئیس فراکسیون مسلمانان اوگاندا: اینکه گفته می‌شود حقوق بشر از غرب شروع شده است یک تعبیر غلط است

رئیس فراکسیون مسلمانان کشور اوگاندا در مراسم افتتاحیه اجلاس بین‌الملل حقوق بشر در رهیافت شرقی با بیان اینکه این رویداد بسیار مهم است چرا که چشم‌انداز زیبایی از حقوق بشر را ترسیم می‌کند، درباره نقش دین در موضوع حقوق بشر گفت: در شرق باورها و ادیان مختلفی ظهور و بروز کرده‌اند، دین اسلام، هندوییسم، بودیسم و دیگر ادیان تنها بخشی از ادیان در شرق هستند که برای مدت‌های طولانی حضور داشتند. برای مثال دین اسلام بیش از ۱۴۰۰ سال قبل در شرق ظهور کرد.

 باسیروا آسومان با بیان اینکه در شرق ۶ دین بزرگ وجود داشته است، افزود: ادیان خیلی قبل‌تر از آنچه امروز به عنوان نظام حقوق بشر شناخته می‌شود به این موضوع پرداخته‌اند؛ در اسلام حقوق بشر از فرموده‌های خداوند متعالی است.

رئیس فراکسیون مسلمانان کشور اوگاندا سپس با تاکید بر اینکه مسلمانان یکی از منابع مهم در حقوق بشر بودند، اظهار داشت: اصول مربوط به حقوق بشر را می‌توانیم از قرآن کریم و احادیث استخراج کنیم و دین ما اسلام مقدم‌تر نسبت به سایر ادیان در حوزه حقوق بشر است؛ اینکه گفته می‌شود حقوق بشر از غرب شروع شده است یک تعبیر غلط است.

آسومان سپس گفت: حقوق بشر همیشه وجود داشته است و برای مثال چیزی که به آن حقوق بشر مدرن می‌گویند نه در سال ۱۹۴۸ میلادی یا ۱۹۵۱ و ۱۹۶۶ به وجود نیامده است بلکه در ادیان ما وجود داشته است، برای مثال ماده یک حقوق بشر که درباره کرامت انسانی صحبت می‌کند یا مواد دیگر از حق زندگی و امنیت و اینها صحبت می‌کنند مسائلی است که از ۱۴۰۰ سال قبل اسلام درباره‌اش صحبت کرده است. 

رئیس فراکسیون مسلمانان کشور اوگاندا با اشاره به اینکه غربی‌ها خیلی بعدتر درباره این موضوعات صحبت کردند و مفهوم حقوق بشر مربوط به غربی‌ها نیست، تاکید کرد: بنابراین ما نباید دنباله‌رو آنها در زمینه حقوق بشر باشیم؛ به خصوص ما که از جهان شرق هستیم، حتی ما که از آفریقا هستیم نیز باید چنین قاعده‌ای را رعایت کنیم. در منطقه آفریقا سنت‌ها همیشه در حوزه حقوق بشر فعال بوده‌اند. 

وی ادامه داد: حقوق بشر اصولی جهان شمول دارد اما شامل جنبه‌هایی نیز می‌شود که در هیچ‌جایی مشابه آن وجود ندارد، بنابراین باید به تفاوت‌ها باید احترام گذاشته شود و در قوانین بین المللی این حوزه نیز چنین می‌بینیم.

رئیس فراکسیون مسلمانان کشور اوگاندا با بیان اینکه می‌توانیم در این خصوص یک کنوانسیون داشته باشیم و مواردی که با آنها موافق نیستیم و یا ملاحظات‌مان را نسبت به آنها یادداشت کنیم؛ برای مثال غرب از فرهنگ همجنس گرایی حمایت و توصیه می‌کند، اما این مساله حقوق بشری نیست بلکه برخلاف آن است ولی آنها چنین موضوعی را ترویج می‌کنند.

وی با بیان اینکه درباره چنین نظر و مخالفتی درباره اینکه همجنس گرایی مساله‌ای حقوق بشری نیست، من را به خیلی کشورها راه نمی‌دهند، افزود: چرا که معتقدم هموسکشوال (هم جنسگرایی) را در قانون اوگانادا به رسمیت نشناختنم و با آن مخالفم. برای همین دیدگاه نمی‌توانم به آمریکا، اروپا و بسیاری کشورها سفر کنم، حتی به عنوان عضو پارلمان کشور اوگاندا. 

رئیس فراکسیون مسلمانان کشور اوگاندا سپس در پایان گفت: حقوق بشر هم یکسری محدودیت‌هایی دارد که نیازمند پرداخت ویژه است، برای همین برگزاری اجلاس حقوق بشر در رهیافت شرقی بسیار مهم است.

وزیر دادگستری: نگاه شرقی در حمایت از حقوق بشر مبتنی بر توجه جدی به زندگی مسالمت‌آمیز انسان‌ها است

امین حسین رحیمی وزیر دادگستری در افتتاحیه نخستین اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی، گفت: امروز یکی از دغدغه‌های اصلی بشر در قرن بیست و یکم تحقق عدالت برای بشریت است و ایجاد مفهومی به‌نام «حقوق بشر» برای تحقق این آرمان مقدس بشری است.

 امین حسین رحیمی گفت: برخلاف آنچه برخی نویسندگان غربی ادعا کرده‌اند که «مغرب زمین» مبدع و پایه‌گذار حقوق بشر بوده است، باید اذعان کرد که احترام به حقوق انسانی در مشرق زمین ریشه‌ای بسیار کهن دارد. مشرق زمین را آنچنان که «ویل دورانت» نویسنده غربی بدان لقب داده است، «گاهوارۀ تمدن» خوانده‌اند. چه کسی است که نام «منشور کوروش کبیر» را نشنیده باشد و منکر قدمت آن در احترام به حقوق انسانی ابنای بشر باشد؟ منشوری که در آن حتی «حقوق انسانی دشمنان» نیز محترم شمرده شده است.

وزیر دادگستری با بیان اینکه قوانینی که در آنها بر بردباری مذهبی، تأکید بر عدالت، مدارا، پرهیز از خشونت و احترام متقابل سخن گفته‌ شده است، در تمدن «مشرق زمین» تکوین یافته و به باروری رسیده است، ادامه داد: همین اصول است که در ادیان الهی خصوصاً در مسیحیت و اسلام مورد تأکید قرار گرفته است.

رحیمی همچنین گفت: حقیقت آن است که گاه فراموش می‌کنیم که «مسیحیت» دینی است که خود در «مشرق زمین» زاده شده و فرامین انسان‌ساز آن تاچه حد غرب را تحت‌تأثیر قرار داده است. گذشته از آن، اصول حقوق بشر در تمامی دین مبین اسلام به عیان هویداست. پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (ص) که در برابر مشرکان و مستکبرانِ جاهلی عربستان قیام نمود، تعلیماتی مبتنی بر برابری، برادری و آزادی انسان‌ها مطرح کرد. او بود که تمایزات و انتظارات جاهلی را لغو کرد. اجرای قسط و عدل و احقاق حقوق ضعفا را مطرح کرد و در کتاب جاویدان خود، قرآن کریم، انسان را به‌عنوان خلیفه و جانشین خدا در زمین معرفی کرد که صاحب تمامی حقوق طبیعی، بنیادین، سیاسی، اجتماعی و مدنی است.

وزیر دادگستری با اشاره به اینکه تردیدی نیست که میان نگاه حقوق بشری غرب با «نگاه شرقی» یک تفاوت اساسی وجود دارد، توضیح داد: نگاه حقوق بشری غربی «فرد محور» است، در حالی که نگاه حقوق بشر شرقی اجتماع محور است که در آن توازن میان «آزادی» و «مسؤولیت» در کنار هم جمع شده است.  در نگاه شرقی انسانها مجاز نیستند به بهانه آزادی و فرد محوری با فعل یا ترک‌فعلِ خود، به جامعه آسیب برسانند و یا اخلاق که باید آن را ثروت بی‌بدیل انسانیت دانست زیر پا گذارند.

وی در ادامه بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران نیز با تأکید بر این رویکرد مسؤولانه و اجتماعی از حقوقِ بشر معتقد است که آزادی‌های فردی و اجتماعی در چارچوب قانون از جمله حقوق اولیه هر انسانی است و کسی حق ندارد این حقوق را نقض کند.

رحیمی با بیان اینکه بدون شک یکی از چالش‌های اجرای حقوق بشر در جهان ریشه در تعارض دیدگاه‌های شرقی و غربی از این مفهوم دارد، ادامه داد: نگاه تهاجمی غرب و عدم توجه به ارزش‌های بومی در مشرق زمین به جای آن که موجب پیشرفت حقوق بشر گردد آن را تضعیف خواهد نمود.  امید است رویکردی در اجرای حقوق بشر  در جهان فراگیر شود که با توجه به سه مقوله فطرت مشترک، احترام به فرهنگ‌ها و ادیان، در کنار اصل همزیستی مسالمت آمیز، به معنای واقعی، اصل احترام متقابل را تجلی بخشد.

وزیر دادگستری افزود: امروز باید بیش از گذشته به ظرفیت‌های شرقی در حقوق بشر اندیشید. علیرغم پیدایش قواعد نوشته و عرفیِ متعددِ حقوق بشری، جامعه بشری کماکان شاهد تضعیف  روز افزون و تضعیف کارآیی این حقوق به دست قدرتهایی است که مدعی حقوق بشر بوده و خود اصلی‌ترین ناقضِ حقوق بشر هستند و در حین حال نظام قدرتِ حاکم را در زیر توجیهات حقوقی و به ظاهر مشروع که مراجع و دادگاه‌های بین المللی خلق می‌کنند، در اختیار دارند. قصه پر غصه مردم غزه، فلسطین و لبنان یکی از جلوه‌های این ادعای دروغین است.

رحیمی در ادامه این سخنرانی گفت: همانگونه که در تجربه درخشان شرق  در  حراست از کرامت انسانی مُستَتَر است، تجربه اجرای موفق حقوق بشر باید مبتنی بر همزیستیِ مسالمت‌آمیز میان افکار و مذاهب باشد. نگاه شرقی در حمایت از حقوق بشر مبتنی بر این تفکر است که صرف‌نظر از حق بودنِ مکتب‌ها و منش‌ها، باید به زندگیِ مسالمت‌آمیزِ انسانها و حقوق اجتماعی آنها توجه جدی داشت.

وی در پایان بیان کرد: در این اجلاس انتظار می‌رود اندیشمندان و فرهیختگان مشرق زمین در گفت‌وگو با یکدیگر  ضمن تبیین فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود در رهیافت شرقی به حقوق بشر افق‌های تازه‌ای در این حوزه بگشایند و بر ترسیم ضمانتِ اجراهای مناسبی همچون اخلاق، ترویج فرهنگ التزام به مقررات  و قوانینِ موضوعه به شکلی درونی و مبتنی بر باورها و انگیزه‌های برآمده از وِجدان درونی برای گردن نهادن دولت‌ها به الزامات حقوق بشری همت گمارند.

.........................

پایان پیام/ 218