به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ دکتر «عابدین سیاحت اسفندیاری» پژوهشگر و فعال بین المللی به مناسبت سالروز میلاد حضرت معصومه(س) و روز دختر، یادداشتی در خصوص اهمیت توجه به نقش دختران در زمینه قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران با عنوان «نقش دختران ایرانی در دیپلماسی عمومی: ظرفیت‌ها، الزامات و وظایف نهادهای مسئول» نگاشته است که متن کامل آن در پی می‌آید:
مقدمه
در دنیای پیچیده و به‌هم‌پیوسته امروز، دیپلماسی عمومی دیگر تنها یک ابزار مکمل در سیاست خارجی کشورها نیست؛ بلکه به یکی از ارکان اصلی قدرت نرم و مؤلفه‌های تعیین‌کننده جایگاه کشورها در نظم جهانی بدل شده است. کشورهایی که توانسته‌اند تصویر مطلوب و الهام‌بخشی از خود در افکار عمومی جهانی بسازند، توانسته‌اند در عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی و حتی امنیتی، دست بالا را داشته باشند.
جمهوری اسلامی ایران با تمدنی کهن، گفتمانی فرهنگی و پشتوانه‌ای مردمی، از ظرفیت‌های گسترده‌ای برای ایفای نقش در دیپلماسی عمومی برخوردار است. در این میان، دختران ایرانی به عنوان نمادهای پیشرفت، امید، خلاقیت و پویایی، سهمی راهبردی در بازنمایی چهره‌ای نوین و امیدبخش از ایران در جهان دارند. نقش‌آفرینی آنان در عرصه‌های علمی، هنری، ورزشی، فرهنگی و معنوی، بستری استثنایی برای معرفی سرمایه‌های انسانی ایران و تأثیرگذاری در افکار عمومی فراملی فراهم کرده است.
با این حال، استفاده هدفمند از این ظرفیت نیازمند سیاست‌گذاری دقیق، هماهنگی نهادی، توانمندسازی فردی و حمایت عملیاتی از سوی نهادهای مسئول و تشکل‌های مدنی است. در این یادداشت، ضمن تحلیل ظرفیت‌های دختران ایرانی در دیپلماسی عمومی، به الزامات راهبردی، نقش دستگاه‌ها و به‌ویژه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان سکاندار دیپلماسی فرهنگی کشور، پرداخته می‌شود.
- ظرفیت‌های ممتاز دختران ایرانی در دیپلماسی عمومی
دختران ایرانی در دهه‌های اخیر توانسته‌اند در حوزه‌های مختلف ملی و بین‌المللی دستاوردهای چشمگیری داشته باشند که هر یک از این موفقیت‌ها، سرمایه‌ای فرهنگی برای ساخت تصویر مطلوب از ایران در عرصه جهانی به شمار می‌آید. برخی از مهم‌ترین حوزه‌های ظرفیت‌سازی به شرح زیر است:
- علم و فناوری: حضور دختران ایرانی در المپیادهای علمی، مسابقات جهانی اختراعات، تولیدات علمی نوآورانه و رویدادهای بین‌المللی دانشگاهی، تصویری از نبوغ و پویایی زنان ایرانی در عرصه علم ارائه می‌دهد.
- فرهنگ و هنر: افتخارات دختران هنرمند ایرانی در جشنواره‌های سینمایی، هنری، ادبی و موسیقی جهان، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهانی داشته و الگویی از زن خلاق و اندیشه‌ورز ایرانی را به تصویر کشیده است.
- ورزش: موفقیت دختران ایرانی در رقابت‌های آسیایی و جهانی در رشته‌هایی نظیر تکواندو، شطرنج، تیراندازی، کوهنوردی و ورزش‌های بومی، به رغم برخی محدودیت ها برای حضور بانوان مسلمان در برخی رویدادهای ورزشی، پیام‌آور روحیه تلاش، امید و رقابت‌پذیری در جامعه جهانی است.
- معنویت و دین‌باوری: مشارکت دختران جوان در نشست‌های بین‌المللی گفت‌وگوی ادیان، جشنواره‌های قرآنی، و برنامه‌های دینی در سطح جهانی، فرصت ارزشمندی برای ارائه چهره‌ای متفاوت از زن مسلمان ایرانی با تأکید بر خرد، کرامت و عقلانیت فراهم آورده است.
- اجتماع‌پذیری و فعالیت‌های داوطلبانه: نقش دختران در فعالیت‌های اجتماعی، محیط زیستی، داوطلبانه، و توانمندسازی زنان در سطح بین‌الملل نیز نشان از مسئولیت‌پذیری و تأثیرگذاری اجتماعی دارد که در چارچوب دیپلماسی مردمی قابل بهره‌برداری است.
- تحلیل راهبردی: چرا نقش دختران مهم است؟
در عصر رسانه‌ها و ارتباطات گسترده، چهره انسانی و ملموس کشورها در افکار عمومی بیش از سخنان رسمی دولت‌ها اثرگذار است. دختران به‌عنوان گروهی که همزمان با سنت و نوگرایی، اخلاق و پیشرفت، هویت ملی و تعامل جهانی شناخته می‌شوند، نقش مهمی در ساخت این چهره انسانی دارند. آن‌ها می‌توانند در نقش‌هایی مانند سفیران فرهنگی و مردمی، الگوهای الهام‌بخش برای نسل جوان جهانیو نمایندگان واقعی جامعه پویا، پیشرو و معنادار ایران ایفای نقش کنند.
در واقع، دختران نه فقط مخاطبان دیپلماسی عمومی بلکه خود کنشگران آن هستند؛ بازیگرانی که با روایت تجربه‌های زیسته، ارزش‌های فرهنگی، و هویت معنوی خود، سهمی اصیل در شکل‌گیری افکار عمومی جهانی ایفا می‌کنند.
- نقش نهادها و الزامات ساختاری
برای استفاده مؤثر از ظرفیت دختران در دیپلماسی عمومی، هماهنگی راهبردی میان نهادهای مسئول امری ضروری است. در این میان، نهادهایی نظیر:
وزارت امور خارجه
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
وزارت آموزش و پرورش
وزارت ورزش و جوانان
معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری
بنیاد ملی نخبگان
صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران
دارای مسئولیت‌های مشخصی در شناسایی، حمایت، توانمندسازی و معرفی دختران ایرانی در عرصه‌های جهانی هستند.
در این میان، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به‌عنوان متولی اصلی دیپلماسی فرهنگی کشور، نقشی بی‌بدیل دارد. این سازمان با دارا بودن شبکه رایزنی‌های فرهنگی در ده‌ها کشور، تجربه حضور مستمر در عرصه‌های بین‌المللی، و دسترسی به ظرفیت‌های هنری، قرآنی، رسانه‌ای و علمی، می‌تواند:
- سیاست‌گذاری جامع و جهت‌دار برای به‌کارگیری ظرفیت دختران در دیپلماسی عمومی انجام دهد؛
- زیرساخت‌های فرهنگی و دیپلماسی مردمی در عرصه بین‌الملل برای دختران فراهم آورد؛
- هم‌افزایی میان نهادهای مسئول و ظرفیت‌های مردمی را تسهیل نماید؛
- برنامه‌های تخصصی آموزش دیپلماسی فرهنگی و روایت‌گری بین‌فرهنگی برای دختران نخبه تدارک ببیند؛
- نمایه‌سازی دختران توانمند ایرانی در رویدادها و فضاهای جهانی را سامان دهد.
- الزامات کلان برای تقویت نقش دختران در دیپلماسی عمومی
برای تحقق نقش مؤثر دختران ایرانی در دیپلماسی عمومی، اقدامات زیر در سطح ملی پیشنهاد می‌شود:
تدوین راهبرد ملی دیپلماسی عمومی دختران ایرانی با مشارکت دستگاه‌های ذی‌ربط؛
- ایجاد بانک اطلاعاتی از دختران موفق، فعال و نخبه در عرصه‌های بین‌المللی؛
- آموزش مهارت‌های دیپلماسی عمومی (ارتباط بین‌فرهنگی، روایت‌گری، سواد رسانه‌ای، زبان خارجی) به دختران مستعد؛
- برگزاری کارگاه‌ها، اردوهای تربیتی و رویدادهای فرهنگی-بین‌المللی ویژه دختران؛
- حمایت مالی و حقوقی از مشارکت بین‌المللی دختران در همایش‌ها، جشنواره‌ها، مسابقات، و نشست‌ها؛
- تقویت حضور دختران در رسانه‌های بین‌المللی و شبکه‌های اجتماعی در فضای بین الملل؛
- ایجاد زیرساخت ها و نرم افزارهای دیجیتال چندزبانه برای روایت زندگی، دیدگاه‌ها و دستاوردهای دختران ایرانی؛
- تشکیل شبکه بین‌المللی دختران نخبه و فعال در قالب یک انجمن یا بنیاد غیردولتی با حمایت حاکمیتی؛
- طراحی نشان ملی دختر شایسته در دیپلماسی فرهنگی و تعریف برندینگ مشخص برای آن؛
- ارزیابی و پایش مستمر تأثیر دیپلماسی دختران ایرانی در افکار عمومی بین‌الملل.
- نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و جامعه مدنی
نهادهای مردمی، تشکل‌های تخصصی، انجمن‌های دانشگاهی و سازمان‌های داوطلبانه، در توانمندسازی دختران برای حضور بین‌المللی نقشی کلیدی دارند. به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند:
- توسعه آموزش‌های غیردولتی؛
- ایجاد بسترهای تعاملات بین‌المللی دختران؛
- روایت‌گری مردمی؛
- تولید محتوای چندرسانه ای به زبان های مختلف و نشر در فضای بین الملل؛
- و طراحی ابتکارات نوآورانه برای دیپلماسی فرهنگی؛
این نهادها می‌توانند مکمل برنامه‌های دولتی و حاکمیتی باشند. حمایت حاکمیت از این نهادها، از طریق سیاست‌های تشویقی، معافیت‌های مالیاتی، تسهیل مجوز فعالیت، و اعطای حمایت حقوقی و لجستیکی، یک ضرورت فوری است.
- سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی؛ سکاندار دیپلماسی فرهنگی کشور
نقش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی فراتر از یک نهاد مجری است. این سازمان به‌عنوان سکاندار دیپلماسی فرهنگی کشور، می‌تواند با تدوین نقشه راهی برای استفاده هدفمند از ظرفیت دختران ایرانی، در چهار سطح راهبردی، عملیاتی، ارتباطی و نهادی، اقدامات زیر را در دستور کار قرار دهد:
- راهبردی: تدوین چارچوب دیپلماسی فرهنگی دختران ایرانی، تعریف شاخص‌ها و سیاست‌های کلان؛
- عملیاتی: حمایت از پروژه‌های دختران موفق در سطح بین‌الملل، اعزام سفیران فرهنگی، تولید محتوای خلاق؛
- ارتباطی: تقویت ارتباط رایزنی‌های فرهنگی با دختران فعال در ایران و خارج، ایجاد انجمن‌های بین‌فرهنگی؛
- نهادی: هم‌افزایی با وزارتخانه‌ها و نهادها برای هم‌راستایی اهداف، به‌کارگیری نخبگان فرهنگی زن در سیاست‌گذاری.
- نتیجه‌گیری: سرمایه‌گذاری برای آینده دیپلماسی فرهنگی ایران
نقش دختران ایرانی در دیپلماسی عمومی، صرفاً یک موضوع اجتماعی یا فرهنگی نیست؛ بلکه بخشی اساسی از معماری قدرت نرم و تصویر بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود. دنیای امروز، دنیای روایت‌ها و تصاویر است و دختران ایرانی می‌توانند با روایت‌گری‌های الهام‌بخش خود، تصویر ایران با تمدن، خلاقیت، پیشرفت و امید را ارتقا دهند.
این هدف تنها در سایه همکاری نهادهای رسمی، توانمندسازی اجتماعی، پشتیبانی رسانه‌ای و انسجام راهبردی محقق خواهد شد. در این میان، نقش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان راهبر دیپلماسی فرهنگی کشور در سیاست‌گذاری، حمایت، تبیین و تسهیل، نقشی بی‌بدیل و تاریخ‌ساز است.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
نظر شما