به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ابنا - حجت الاسلام و المسلمین محمد حسین امین، نویسنده و پژوهشگر دینی، در یادداشتی اختصاصی برای ابنا، جایگاه کاگر در دین مبین اسلام را از نگاه روایات و احادیث مورد بحث و بررسی قرار داده است.
محمد حسین امین/ نویسنده و پژوهشگر دینی
اسلام به عنوان کامل‌ترین دین الهی، برای تمام ابعاد زندگی انسان، از جمله کار و فعالیت اقتصادی، رهنمودهای ارزشمندی ارائه داده است. در این میان، جایگاه والای کارگران به عنوان بازوان توانمند جامعه، همواره مورد توجه ویژه بوده است. این نوشتار بر آن است تا با نگاهی به آموزه‌های قرآنی و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام)، ارزش و منزلت کارگران را از منظر اسلام تبیین نماید.
۱. کار: عبادت و جهاد در راه خدا
اسلام، کار را نه تنها یک وظیفه اجتماعی، بلکه یک عبادت و جهاد در راه خدا می‌داند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «الْکَادُّ عَلَی عِیَالِهِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ» (۱)؛ "کسی که برای تامین معاش خانواده‌اش تلاش می‌کند، مانند مجاهدی است که در راه خدا جهاد می‌کند." این حدیث نشان می‌دهد که کار کردن برای کسب روزی حلال و تامین نیازهای خانواده، از چنان اهمیتی برخوردار است که با جهاد در راه خدا برابری می‌کند.
امام صادق (علیه‌السلام) نیز در این باره می‌فرمایند: «لَا خَیْرَ فِی مَنْ لَا یُحِبُّ أَنْ یَکُونَ غَرِیبًا مُسَافِرًا یَکْدَحُ عَلَی عِیَالِهِ» (۲)؛ "کسی که دوست ندارد غریب و مسافر باشد و برای خانواده‌اش تلاش کند، خیری در او نیست." این سخن امام (علیه‌السلام) نشان می‌دهد که تلاش و کوشش برای تامین معاش خانواده، از صفات پسندیده و نشانه‌های خیرخواهی است.
۲. تکریم کارگر در سیره پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت (علیهم‌السلام) همواره با کارگران با احترام و تکریم رفتار می‌کردند و به حقوق آنان اهمیت ویژه‌ای قائل بودند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) شخصاً در کارهای سخت به یاران خود کمک می‌کردند و از تحقیر و استثمار کارگران به شدت نهی می‌فرمودند. در روایتی آمده است که ایشان دست یک کارگر را بوسیدند و فرمودند: «هَذِهِ یَدٌ لَا تَمَسُّهَا النَّارُ» (۳)؛ "این دستی است که آتش جهنم آن را لمس نخواهد کرد." این عمل پیامبر (صلی الله علیه و آله) نشان‌دهنده ارزش والایی است که ایشان برای کار و تلاش کارگران قائل بودند.
امام علی (علیه‌السلام) نیز در دوران خلافت خود، به طور جدی پیگیر حقوق کارگران بودند و از پرداخت به موقع مزد آنان اطمینان حاصل می‌کردند. ایشان در نامه خود به مالک اشتر، والی مصر، دستور می‌دهند که با کارگران منصفانه رفتار کند و حقوق آنان را به موقع پرداخت نماید (۴).
۳. حقوق کارگران در اسلام
اسلام برای کارگران حقوق متعددی را در نظر گرفته است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
حق دریافت مزد عادلانه: اسلام بر پرداخت مزد عادلانه به کارگران تاکید فراوانی دارد. مزد باید به اندازه‌ای باشد که نیازهای اولیه زندگی کارگر و خانواده‌اش را تامین کند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «أَعْطُوا الْأَجِیرَ أَجْرَهُ قَبْلَ أَنْ یَجِفَّ عَرَقُهُ» (۵)؛ "مزد کارگر را قبل از اینکه عرقش خشک شود، پرداخت کنید."
حق استراحت: کارگران حق دارند که در طول روز و هفته، از فرصت استراحت کافی برخوردار باشند. اسلام از کارفرمایان می‌خواهد که شرایطی را فراهم کنند که کارگران بتوانند به اندازه کافی استراحت کنند و تجدید قوا نمایند.
حق برخورداری از شرایط کار ایمن: کارگران حق دارند که در محیطی امن و سالم کار کنند. کارفرمایان موظفند که تمام اقدامات لازم را برای حفظ سلامت و ایمنی کارگران انجام دهند.
حق برخورداری از آموزش و ارتقاء شغلی: کارگران حق دارند که از فرصت‌های آموزشی و ارتقاء شغلی برخوردار باشند. کارفرمایان باید شرایطی را فراهم کنند که کارگران بتوانند مهارت‌های خود را افزایش دهند و به موقعیت‌های شغلی بهتری دست یابند.
۴. نقش کارگران در توسعه و آبادانی جامعه
کارگران نقش بسیار مهمی در توسعه و آبادانی جامعه ایفا می‌کنند. آن‌ها با تلاش و کوشش خود، چرخ‌های اقتصاد را به حرکت درمی‌آورند و باعث رونق و شکوفایی جامعه می‌شوند. بدون تلاش و کوشش کارگران، هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند به پیشرفت و توسعه دست یابد. به همین دلیل، اسلام به کارگران به عنوان سرمایه‌های ارزشمند جامعه نگاه می‌کند و از همه افراد جامعه می‌خواهد که قدر و منزلت آنان را گرامی بدارند.
اسلام، با تکریم جایگاه کارگران و تاکید بر حقوق آنان، اهمیت والایی برای کار و تلاش در جامعه قائل است. آموزه‌های اسلام در زمینه کار و کارگر، نه تنها به نفع کارگران است، بلکه به نفع تمام افراد جامعه نیز می‌باشد. امید است با عمل به این آموزه‌ها، بتوانیم جامعه‌ای آباد و عادلانه‌تر بسازیم که در آن، همه افراد از فرصت‌های برابر برای کار و تلاش برخوردار باشند.
پاورقی‌ها:
1. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 19، ص 15.
2. همان، ج 17، ص 67.
3. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 79، ص 301.
4. نهج البلاغه، نامه 53.
5. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 74، ص 255.
نظر شما