خبرگزاری بینالمللی اهلبیت (ع) ـ ابنا: در پاسخ به این سؤال که «آیا حضرت زینب (س) جزو مخلَصین است و اگر چنین است، چرا امام حسین (ع) به ایشان فرمود: خواهرم مواظب باش شیطان صبر تو را نبرد، به تعبیر قرآن، شیطان که در مخلَصین راه ندارد»، باید گفت؛ مخلَصین کسانیاند که انتخاب شدند (1)؛ یعنی آنانکه خود را برای خدا خالص کرده و خدا نیز ایشان را برای خود انتخاب و خالص نموده است. به همین دلیل تحت تأثیر وسوسه و کید شیطان قرار نمیگیرند و با اختیار خود این مقام را حفظ مینمایند (2). در مصداق مخلَصین و اینکه آیا حضرت زینب (س) از مخلَصین محسوب میشود یا خیر میان مفسرین اختلاف نظر وجود دارد.
الف: عدهای از مفسرین مخلَصین را فقط معصومین میدانند (3) یعنی کسانی که به درجهای از علم و یقین دست یافتند که از بدی و زشتی دور هستند و حتی قصد ارتکاب گناه هم نمیکنند. این معنا از عصم، خود مراتبی دارد؛
مرتبهی اعلی از عصمت که مختص پیامبراکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) است. ایشان دارای مقام عصمت کبریاند یعنی به طور مطلق، همواره از تصرفات شیطان مصون هستند. با توجه به این معنای حداکثری از عصمت، دلیلی وجود ندارد که بر اساس آن بتوان گفت حضرت زینب (س) قطعاً از مخلَصین است (4).
مراتب دیگر عصمت که شامل انبیاء و برخی اولیای الهی میشود در این مرتبه امکان ترک اولی (5) وجود دارد. چنانکه توجه حضرت آدم به درخت بهشتیِ نهی شده، خود ترک اولی و از تصرفات شیطان بود (6). امام سجاد (ع) در مورد عمهی بزرگوار خود میفرماید: «أنت بحمداللّه عالِمَةٌ غَیر مُعلّمةٍ و فَهِمَةٌ غَیر مُفَهِمّةٍ؛ الحمدلله، شما عالمِ بدون معلم و فهیمی هستید که کسی آن معارف و مفاهیم و حقایق عالم هستی را به شما تفهیم نکرده است» (7). این جملهی امام، علم لدنی و مراتبی از عصمت را برای حضرت زینب (س) امضا و تأیید نمود (8).
ب: عدهای دیگر از مفسرین، مخلَصین را اساساً مقید به عصمت نکردند (9). طبق این معنا، مخلَصین، أنبیاء و اولیاء و همچنین برگزیدگان الهیاند. حضرت زینب (س) محرمِ اسرار و از بزرگترین یاوران شش معصوم (10)، دارای پدر و مادری معصوم بودند؛ در این نگاه، چنین شخصیت و مقام والای معنوی (11) قطعاً از برگزیدگان الهی و مخلَصین محسوب میشود.
توصیه امام حسین (ع) به خواهر بزرگوارشان (12)، مبنی بر صبر، توصیهی قرآنی است و خداوند همهی بندگانش را دعوت کرده که یکدیگر را به معروف و صبر، توصیه و از منکر و بدی، نهی کنند (13) و امام نیز طبق همین دستور الهی، خواهر را به تقوای الهی و صبر دعوت مینماید که خود، اطاعت امر الهی است و منافاتی با مقام والای حضرت زینب (س) ندارد.
پینوشت
1. «المُخْلَصُونَ: المختارون» فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق) العین، ج4، دوم، قم: هجرت، ص187.
2. طباطبایی، محمدحسین (1390ق) المیزان فی تفسیر القرآن، ج17، دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ص 227.
3. همان، ج 11، ص 130.
4. جوادی آملی، عبدالله (1388ش) تجلی ولایت در آیه تطهیر، سوم، قم: نشر اسراء، ص 127.
5. ترکِ اَولی به معنای انجام کار خوب و ترک کار خوبتر است که گناه نیست و ارتکاب آن از سوی برخی پیامبران ممکن است.
6. خمینی، روح الله (1388ش) آداب الصلاة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ص 60.
7. بحرانی اصفهانی، عبد الله (1413ق) عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال، ج11، قم: مؤسسة الإمام المهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف، ص 955.
8. جوادی آملی، عبدالله (1389ش) تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج 14، دوم، قم: نشر اسراء، ص 65.
9. امین، نصرت بیگم، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، ج7، بیجا، بیتا، ص130.
10. امیرالمؤمنین، امام حسن، امام حسین، امام سجاد، امام باقرعلیهمالسلام و حضرت زهرا سلاماللهعلیها
11. ابوالقاسم، خوئی ، بیتا، معجم رجال الحدیث، ج22، قم: مؤسسه الخوئی الإسلامی، ص219.
12. «قَالَ لَهَا یَا أُخْتَاهْ اتَّقِی اللَّهَ وَ تَعَزَّیْ بِعَزَاءِ اللَّهِ وَ اعْلَمِی أَنَّ أَهْلَ الْأَرْضِ یَمُوتُونَ وَ أَهْلَ السَّمَاءِ لَا یَبْقَوْنَ وَ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ الَّذِی خَلَقَ الْخَلْقَ بِقُدْرَتِهِ وَ إِلَیْهِ یَعُودُونَ وَ هُوَ فَرْدٌ وَاحِدٌ» طبرسی، فضل بن حسن (1390 ق) إعلام الوری بأعلام الهدی (ط - القدیمة)، سوم، تهران: اسلامیه، ص 239.
13. «وَ لْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلیَ الخْیرْ؛ باید از میان شما، جمعی دعوت به نیکی کنند» (آلعمران/104) و «تَوَاصَوْاْ بِالْحَقّ وَ تَوَاصَوْاْ بِالصَّبر؛ یکدیگر را به حق سفارش کرده و یکدیگر را به شکیبایی و استقامت توصیه نمودهاند» (عصر/3) همچنین آیه «ثُمَّ کاَنَ مِنَ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ تَوَاصَوْاْ بِالصَّبرْ وَ تَوَاصَوْاْ بِالْمَرْحَمَةَ؛ سپس از کسانی باشد که ایمان آورده و یکدیگر را به شکیبایی و رحمت توصیه میکنند» (بلد/17).
نظر شما