به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ خطبه چهاردهم نهج‌البلاغه، که بخشی از سخنان امام علی (ع) است، در مذمت اهل بصره و حمایت آنان از فتنه‌گران در واقعه جمل ایراد شده است. اگرچه برخی از شارحان، این خطبه را پیش یا پس از این نبرد دانسته‌اند، اما تقریباً همگی بر پیوستگی معنایی میان خطبه ۱۳ و ۱۴ تأکید دارند و این دو را گزیده‌ای از یک خطبه واحد می‌دانند.
اگرچه امام علی (ع) این خطبه را خطاب به مردم بصره بیان فرموده‌اند، اما اوصافی که در این خطبه برای برخی افراد و جریان‌های سیاسی ذکر کرده‌اند، خصوصیاتی عام برای همه‌ی انسان‌ها در همه‌ی زمان‌ها محسوب می‌شود. بنابراین، هر فردی باید با دقت لازم در این سخنان تأمل کند و با دوری از این اوصاف ناپسند، از تبدیل شدن به هدف تیراندازان، لقمه‌ای برای درندگان و یا شکاری برای شکارچیان برکنار باشد.
امیرالمؤمنین (ع) در این خطبه فرموده‌اند: «أَرْضُکُمْ قَرِیبَةٌ مِنَ الْمَاءِ بَعِیدَةٌ مِنَ السَّمَاءِ، خَفَّتْ عُقُولُکُمْ وَ سَفِهَتْ حُلُومُکُمْ، فَأَنْتُمْ غَرَضٌ لِنَابِلٍ وَ أُکْلَةٌ لِآکِلٍ وَ فَرِیسَةٌ لِصَائِلٍ.» (ترجمه: زمین شما به دریا نزدیک و از آسمان دور است. عقولتان سبک و خردتان سفیهانه است. پس شما هدف هر تیرانداز، لقمه هر خورنده و شکار هر شکارچی هستید.)
در بخش نخست این جملات آمده است: «أَرْضُکُمْ قَرِیبَةٌ مِنَ الْمَاءِ بَعِیدَةٌ مِنَ السَّمَاءِ، زمین شما به دریا نزدیک و از آسمان دور است.» به نظر می‌رسد مفهوم این جمله فراتر از توصیف جغرافیایی یک شهر باشد. برخی از شارحان نهج‌البلاغه، نزدیکی به آب را به معنای «نزدیک بودن و در دسترس بودن امام» تفسیر کرده‌اند؛ اما این مردم، به دلیل عدم توجه به این نعمت بزرگ، «از آسمان و معارف بلند، یعنی نزدیکی به خداوند و اولیاء او» دور هستند.
در جمله دوم، حضرت دو صفت دیگر را برای این مردم برمی‌شمرند: «خَفَّتْ عُقُولُکُمْ وَ سَفِهَتْ حُلُومُکُمْ، عقولتان سبک و خردتان سفیهانه است.» این دو عبارت گرچه به ظاهر یک معنا را می‌رسانند، اما دقت در معنای واژگان «عقل» و جمع آن «عقول»، و همچنین کلمه «حلم» و جمع آن «حلوم»، می‌تواند تفاوت میان این دو را روشن کند. «عقل» به توانایی مدیریت همه‌جانبه، بررسی کامل ابعاد یک ماجرا، و تدبیر برای اجرای تصمیمات اشاره دارد؛ و «حلم» به توانایی خویشتن‌داری هوشمندانه برای اجرای همان تصمیمات. بدین ترتیب، می‌توان گفت حضرت در توصیف این مردم، آنان را افرادی «سست‌عقل» (ناتوان در تحلیل دقیق ماجراها و وقایع) و همچنین «سفیهانِ بی‌صبر» (ناتوان در تحلیل دقیق جریانات و بی‌صبر در پذیرش تصمیمات عاقلانه دیگران) معرفی می‌کنند.
نتیجه طبیعی این چند خصوصیت – یعنی «دوری از رهبری»، «کم‌عقلی»، ناتوانی در تحلیل صحیح وقایع و تصمیم‌گیری مناسب، و همچنین «نداشتن حلم و صبر» برای رسیدن زمان مناسب اجرای هر تصمیم – خصوصیاتی را در انسان ایجاد می‌کند که او را برای دشمنان، هدفی آسان، لقمه‌ای چرب و شکاری سهل‌الوصول می‌سازد؛ آن‌چنان که امام علی (ع) در ادامه می‌فرمایند: «أَنْتُمْ غَرَضٌ لِنَابِلٍ وَ أُکْلَةٌ لِآکِلٍ وَ فَرِیسَةٌ لِصَائِلٍ. پس شما هدف هر تیرانداز، لقمه هر خورنده و شکار هر شکارچی هستید.»
تطبیق این اوصاف بر افرادی که بدون توجه به سخنان رهبر خود، به رسانه‌های بیگانه و شایعات فضای مجازی گوش فرا می‌دهند و بدون داشتن مبانی درست اعتقادی و حتی عقلی، تصمیمات سیاسی و اقتصادی «کم‌خردانه و سفیهانه» برای خود یا جامعه می‌گیرند، بی‌نیاز از هر توضیحی است.
این موضوع هم اکنون چنان آشکار شده است که در بسیاری از فضاهای رسانه‌ای ایجاد شده توسط رسانه‌های بیگانه، به صراحت بر «حماقت مخاطب» حساب باز می‌کنند. روزانه هزاران شایعه و دروغ منتشر می‌کنند، در حالی که خود نیز می‌دانند آنچه منتشر می‌کنند دروغ‌هایی است که تنها برای مخاطب «سست‌عقلِ کم‌صبر» قابل پذیرش است تا بدین وسیله آنان را هدف تیرهای خویش قرار دهند و به شکاری آسان برای دشمنان ایمان و ایران تبدیل کنند تا راحت‌تر هضم شوند.
سید علی‌اصغر حسینی / ابنا
......................
پایان پیام
نظر شما