نکته‌های تفسیری آیهٔ «مالک یوم الدین»

خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا: مالک یوم الدین - (خدایی که) مالک روز جزاست.

نکته ها
مالکیّت خداوند، حقیقی است و شامل احاطه و سلطنت است، ولی مالکیّت های اعتباری، از سلطه ی مالک خارج می شود و تحت سلطه ی واقعی او نیست. «مالک یوم الدین»
با آنکه خداوند مالک حقیقی همه چیز در همه وقت است، ولی مالکیّت او در روز قیامت و معاد جلوه ی دیگری دارد؛

• 
  در آن روز تمام واسطه ها واسباب نسبت به کفار قطع می شوند. «تقطّعت بهم الاسباب»(1)

• نسبت ها و خویشاوندی ها نسبت به کفار از بین می رود. «فلا انساب بینهم»(2)

• برای کفار مال و ثروت و فرزندان، سودی ندارند. «لاینفع مال و لابنون»(3)

• بستگان و نزدیکان نیز فایده ای نمی رسانند. «لن تنفعکم ارحامکم»(4)

• نه زبان کفار، اجازه عذر تراشی دارد و نه فکر آنها، فرصت تدبیر. تنها راه چاره لطف خداوند است که صاحب اختیار آن روز است.

لفظ «دین» در معانی گوناگون به کار رفته است:
الف: مجموعه ی قوانین آسمانی. «إنّ الدّین عنداللَّه الاسلام»(5)
ب: عمل و اطاعت. «للّه الدّین الخالص»(6)
ج: حساب و جزا. «مالک یوم الدّین»

«یوم الدّین» در قرآن به معنای روز قیامت است که روز کیفر و پاداش می باشد. «یسئلون ایّان یوم الدّین»(7) می پرسند روز قیامت چه وقت است؟
قرآن در مقام معرّفی این روز، می فرماید: «ثم ما ادراک ما یوم الدّین . یوم لا تملک نفس شیئاً و الامر یومئذ للّه»(8) (ای پیامبر!) نمی دانی روز دین چه روزی است؟ روزی که هیچ کس برای کسی کارآیی ندارد وآن روز تنها حکم و فرمان با خداست.

«مالک یوم الدّین» نوعی انذار و هشدار است، ولی با قرار گرفتن در کنار آیه ی «الرّحمن الرّحیم» معلوم می شود که بشارت و انذار باید در کنار هم باشند. نظیر آیه شریفه دیگر که می فرماید: «نبّی ء عبادی انّی أنا الغفور الرّحیم . و أنّ عذابی هو العذاب الالیم»(9) به بندگانم خبر ده که من بسیار مهربان و آمرزنده ام، ولی عذاب و مجازات من نیز دردناک است. همچنین در آیه دیگر خود را چنین معرّفی می کند: «قابل التَّوب شدید العقاب»(10) خداوند پذیرنده ی توبه مردمان وعقوبت کننده ی شدید گناهکاران است.

در اوّلین سوره ی قرآن، مالکیتَ خداوند عنوان شده است، «مالکِ یوم الدّین» و در آخرین سوره، مَلِکیت او. «ملک النّاس»(11) بقره، 166.

پیام ها

1- خداوند متعال، از جهات مختلف قابل عبادت است و ما باید حمد و سپاس او را به جا آوریم. به خاطر کمال ذات و صفات او که «اللّه» است، به خاطر احسان و تربیت او که «ربّ العالمین» است و به خاطر امید و انتظار رحم و لطف او که «الرّحمن الرّحیم» است و به خاطر قدرت و هیبت او که «مالک یوم الدّین» است.

2- قیامت، پرتوی از ربوبیّت اوست. «ربّ العالمین... مالک یوم الدین»

3- قیامت، جلوه ای از رحمت خداوند است. «الرّحمن الرّحیم مالک یوم الدین»

پاورقی‌ها:

1. بقره، 166

2. المؤمنون، 101

3. شعراء، 88

4. المجادلة، 22

5. آل عمران، 19

6. زمر، 3

7. معارج، 1

8. انفطار، 18-19

9. حجر، 49-50

10. غافر، 3

11. بقره، 166