به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا: حجتالاسلام و المسلمین محمد حسین امین، نویسنده و پژوهشگر دینی، در نوشتاری اختصاصی برای ابنا: به بررسی نقد مذهبی، اجتماعی و دینی سریال «تاسیان» پرداخته است؛ اثری که باوجود تلاش برای بازسازی مینیمال فضای دهه پنجاه، با صحنههای پرچالش برای مبانی اخلاقی و دینی روبروست، از جمله نمایش بیحجابی، رقص مختلط، مصرف شراب، و بازنمایی نوعی تطهیر نظام سرکوبگری همچون ساواک.
محمد حسین امین / نویسنده و پژوهشگر دینی
سریال «تاسیان» که در سال ۱۴۰۳ از پلتفرم فیلیمو پخش شد، با امواجی از توقیف، واکنشهای حوزوی و نقدهای اجتماعی مواجه گردید. این اثر، اگرچه از نظر بصری و طراحی صحنه تلاشی در جهت بازسازی فضای اجتماعی و فرهنگی ایران پیش از انقلاب دارد، اما از لحاظ محتوایی در مسیر وارونهای حرکت میکند. ارزشهای اسلامی، عفاف عمومی، جایگاه روحانیت و نگاه الهی به عشق در این سریال یا به حاشیه رفته یا تحریف شدهاند. در چنین شرایطی، نقد مسئولانه دینی بر اینگونه تولیدات نه تنها مجاز بلکه واجب است؛ زیرا حفظ مرزهای اخلاقی و هویتی جامعه اسلامی، وابسته به هوشیاری فرهنگی در برابر آثار نمایشی است.
الف) پردازش صحنههای بیحجابی، رقص مختلط و شرابخواری
الف) سریال بارها رقص مختلط زنان و مردان را بدون هیچ تحلیل اجتماعی یا منطق تاریخی به نمایش گذاشته است؛ پدیدهای که در نقدها به عنوان «قبحشکنی آسان» معرفی شده است. در حالی که در آموزههای شیعه، حفظ پوشش و حریمهای شرعی برای زنان و مردان واجب است، و اسلام هر اقدام به هنجارشکنی را نهتنها ناپذیرفتنی که خطرناک و گناهآلود میداند.
از منظر فقهی، اسلام شیعی بیحجابی را مغایر با آیات قرآنی مانند: «وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ … یُضْرِبنَ بِخُمُراتِهِنَّ عَلَی جُیُوبِهِنَّ» (نور:۳۱) میداند؛ همچنین از منظر عقلانی دین حجاب را عامل حفظ عزت و حیا معرفی کرده است. نمایش شرابخواری و رقص مختلط نیز از دیدگاه اهلبیت(ع) بهلحاظ شرعی محل تأیید نیست و حتی اگر برای بازسازی تاریخی باشد، نباید هویت اسلامی و عفاف جامعه را تضعیف کند.
ب) نمایش مشروبخواری و استعمال مشروبات الکلی به صورت طبیعی و بدون محکومیت، بهنوعی کمرنگ کردن حکم شرعی است. فقهای شیعه شرب خمر را حرام قطعی میدانند («حُرِّمَت علیکم») و این نوع نمایش، عادیسازی چنین رفتارهایی را در اذهان مخاطب ترویج میکند.
ج) در سبک زندگی اسلامی، قرآن تأکید دارد: «وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلاماً» (فرقان:۶۳)؛ و اگر جاهلان آنان را مخاطب سازند، با سلام پاسخ دهند؛ یعنی دوری از رفتارهای ناسازگار با ارزشها.
نمایش روابط آزاد، بیحیایی و بیپروایی اخلاقی از منظر دینی مغایر با چنین آموزههایی است.
ب) روایت تطهیر ساواک و حذف نقش روحانیت
در نشست نقد سریال، برخی متخصصان از تطهیر سازمان ساواک در نقش رئیس آن سخن گفتند و تأکید کردند که روحانیت تقریباً حذف شده است؛ در حالیکه ساواک سیستمی سرکوبگر بود و روحانیت نقش اساسی در انقلاب ۱۳۵۷ داشت.
از دیدگاه شیعی، روایت منصفانه تاریخی باید ظلم، شکنجه و بازجویی ساواک را آشکار کند؛ حذف نقش روحانیون مبارز یا تصویر نرمافزاری از ساواک نقطهضعفی اساسی است.
پ) ضعف دراماتیک، کلیشهسازی و بیعمق ماندن شخصیتها
نقدهای متعدد بر ریتم کند، ساختار تصنعی، دیالوگهای کممایه و شخصیتپردازی ضعیف سریال تأکید دارند.
وقتی عشق امیر و شیرین بدون پیوند منطقی و زمینهسازی روایت میشود، مخاطب نه درگیر میشود، نه دغدغه میگیرد. چنین عاشقانهای در چارچوب عشق اسلامی قابل تأیید نیست، چراکه «عشق» در دیدگاه اسلامی نه تنها عاطفه است بلکه باید بر مبنای معرفت، نگاه الهی و ارزشهای اخلاقی باشد.
ت) فرصتهای مغفول در ترسیم مقاومت و ایمان
در میان نقاط قوت سریال، برخی سکانسها توانستهاند فضای اختناق و ظلم دوران پهلوی را تا حدی منتقل کنند. بهرهگیری از چنین فضای تاریخی میتوانست به الگوسازی مقاومت دینمحور و تبیین نقش امام و روحانیت منتهی شود، اما تمرکز اصلی بر عشق شخصی بود و فرصت تأثیرگذاری اجتماعی و دینی نادیده گرفته شد.
سریال «تاسیان» با هدف تصویری عاشقانه از دوران پیشانقلاب شکل گرفته اما در عمل نهتنها فاقد عمق روایت دینی و تاریخیست، بلکه با نمایش رفتارهایی همچون بیحجابی، شرابخواری و رقص مختلط، مخاطب شیعه را دچار چالش کرده است. نقد مستند ما با استناد به مراجع شیعه و آموزههای اسلامی، تأکید دارد که آثار تاریخی-عاشقانه باید برخاسته از اخلاق دینی باشد. بدون شک صرف بودجه های کلان برای ساخت آثار هنری مخرب و هنجار شکن در کشوری که پرچم اقتدار اسلامی را در جهان برافراشته است، یکی از مصادیق مهم پایمال کردن خون هزاران شهیدی است که برای حراست از کیان اسلام جانشان را فدای سلامت اعتقادی و بهداشت روحی و روانی جامعه و خانواده ها کرده اند.
۰۵:۴۱ - ۱۴۰۴/۰۵/۰۷
نظر شما