خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع)- ابنا: قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت، نه تنها اصول عبادت و ارتباط با خداوند را به ما آموزش میدهد، بلکه راهنماییهای ارزشمندی درباره روابط اجتماعی نیز ارائه کرده است. در این مقاله، به بررسی ویژگیهای افراد سازگار و ناسازگار از دیدگاه قرآن میپردازیم تا بتوانیم با الهام از آموزههای این کتاب آسمانی، روابط اجتماعی خود را بهبود بخشیم.
نشانههای افراد سازگار در روابط اجتماعی از دیدگاه قرآن
قرآن کریم انسانهای سازگار را با ویژگیهایی معرفی میکند که نه تنها موجب موفقیت آنها در جامعه میشود، بلکه به ایجاد صلح و آرامش در میان افراد نیز کمک میکند. این ویژگیها در آیات مختلف قرآن ذکر شدهاند و میتوان آنها را به عنوان معیارهایی برای رفتار صحیح اجتماعی در نظر گرفت.
یکی از مهمترین ویژگیهای افراد سازگار، اخلاق نیکو است. خداوند در قرآن کریم میفرماید: «وَإِنَّکَ لَعَلیٰ خُلُقٍ عَظِیمٍ» (سوره قلم، آیه ۴). این آیه نشاندهنده اهمیت اخلاق نیکو در روابط اجتماعی است. پیامبر اکرم(ص) نیز با اخلاق حسنه خود توانست دلهای بسیاری را جذب کند و الگویی برای همه انسانها باشد(۱).
ویژگی دیگر افراد سازگار، حسن تعامل با دیگران است. قرآن کریم به مؤمنان توصیه میکند که با یکدیگر با محبت و مهربانی رفتار کنند: «وَتَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَیٰ» (سوره مائده، آیه ۲). این آیه نشان میدهد که همکاری و تعامل مثبت، یکی از اصول مهم سازگاری اجتماعی است(۲).
همچنین گفتار نرم و مؤدبانه یکی دیگر از نشانههای افراد سازگار است. خداوند به حضرت موسی(ع) دستور میدهد که با فرعون با گفتاری نرم سخن بگوید: «فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَیِّنًا» (سوره طه، آیه ۴۴). این دستور الهی نشاندهنده اهمیت گفتار مؤدبانه حتی در مواجهه با سختترین شرایط است(۳).
نشانههای افراد ناسازگار در روابط اجتماعی از دیدگاه قرآن
در مقابل افراد سازگار، قرآن کریم کسانی را معرفی میکند که رفتارهای ناسازگارانه دارند و موجب ایجاد تنش و اختلاف در جامعه میشوند. شناخت این ویژگیها میتواند به ما کمک کند تا از چنین رفتارهایی دوری کنیم.
یکی از مشخصههای افراد ناسازگار، غرور و تکبر است. خداوند در قرآن کریم میفرماید: «إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ» (سوره لقمان، آیه ۱۸). تکبر نه تنها باعث دوری انسان از دیگران میشود، بلکه موجب خشم خداوند نیز خواهد شد(۴).
ویژگی دیگر افراد ناسازگار، سخنچینی و ایجاد فتنه است. قرآن کریم درباره این رفتار هشدار داده و فرموده است: «وَلَا تُطِعْ کُلَّ حَلَّافٍ مَهِینٍ... هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِیمٍ» (سوره قلم، آیات ۱۰-۱۱). سخنچینی یکی از رفتارهایی است که روابط اجتماعی را تخریب کرده و باعث ایجاد اختلاف میان افراد میشود(۵).
همچنین بیاحترامی به دیگران یکی دیگر از نشانههای افراد ناسازگار است. خداوند در قرآن کریم مؤمنان را از تمسخر دیگران منع کرده و فرموده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ» (سوره حجرات، آیه ۱۱). این آیه نشاندهنده اهمیت احترام به دیگران در روابط اجتماعی است(۶).
قرآن کریم با ارائه معیارهایی روشن برای شناخت افراد سازگار و ناسازگار، ما را به سمت رفتارهای صحیح اجتماعی هدایت میکند. اخلاق نیکو، تعامل مثبت، گفتار مؤدبانه و دوری از غرور و سخنچینی، همگی راههایی هستند که میتوانند موجب موفقیت ما در روابط اجتماعی شوند. با عمل به این آموزهها، نه تنها زندگی فردی بهتری خواهیم داشت، بلکه جامعهای سالمتر و هماهنگتر خواهیم ساخت.
پاورقیها
- تفسیر المیزان، علامه طباطبایی(ره)، جلد ۱۹، ص ۴۵۰.
- تفسیر نمونه، آیتالله مکارم شیرازی(دامت برکاته)، جلد ۴، ص ۱۲۲.
- تفسیر نور، حجتالاسلام قرائتی(دامت برکاته)، جلد ۸، ص ۳۲۳.
- تفسیر مجمعالبیان، طبرسی(ره)، جلد ۷، ص ۲۵۱.
- تفسیر تسنیم، آیتالله جوادی آملی(دامت برکاته)، جلد ۱۲، ص ۹۸.
- تفسیر المیزان، علامه طباطبایی(ره)، جلد ۱۸، ص ۳۱۵.
نظر شما