خبرگزاری بین المللی اهل بین(ع)-ابنا: اربعین، که چهلمین روز پس از شهادت امام حسین (ع) در کربلاست، از دیرباز در فرهنگ شیعه از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است. این روز نه تنها یک مناسبت مذهبی برای سوگواری است، بلکه به عنوان نمادی از استقامت، تجدید عهد و ریشهدار شدن ایمان در دلها نیز شناخته میشود.
ارتباط اربعین با ریشهدار شدن ایمان:
حفظ و احیای یاد عاشورا: اربعین فرصتی برای بازخوانی و زنده نگه داشتن پیام عاشورا است. پیام عاشورا، پیام حقطلبی، آزادگی و ایستادگی در برابر ظلم است. این مفاهیم با حضور میلیونها زائر در کربلا و پیادهروی اربعین، در عمق جان انسانها نفوذ کرده و ایمان آنها را تقویت میکند.
"ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُکُمْ مِنْ بَعْدِ ذَٰلِکَ فَهِیَ کَالْحِجَارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً ۚ وَإِنَّ مِنَ الْحِجَارَةِ لَمَا یَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهَارُ ۚ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا یَشَّقَّقُ فَیَخْرُجُ مِنْهُ الْمَاءُ ۚ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا یَهْبِطُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ"(1) (سپس دلهای شما بعد از آن سخت شد، همچون سنگ یا سختتر؛ چرا که از برخی سنگها رودهایی میجوشد، و برخی از آنها شکافته میشوند و آب از آنها بیرون میآید، و برخی از آنها از ترس خدا فرو میریزند؛ و خدا از آنچه میکنید غافل نیست.
این آیه به پدیده قساوت قلب اشاره دارد که نتیجه فراموشی و غفلت از حقایق است. یادآوری واقعه عاشورا و ظلمی که بر امام حسین (ع) رفت، قلوب را از قساوت دور میکند و به سوی حق و عدالت سوق میدهد.
امام صادق (ع)میفرماید: "من مات علی حب آل محمد مات شهیدا"(2) (هر کس بر محبت آل محمد بمیرد، شهید مرده است.)
یادآوری شهادت امام حسین (ع) و مظلومیت اهل بیت، محبت آنان را در دلها افزایش میدهد و در نتیجه باعث تقویت ایمان میشود.
پیوند با اهل بیت (ع): زیارت امام حسین (ع) در اربعین، فرصتی برای تجدید میثاق با ائمه اطهار (ع) و تقویت پیوند معنوی با آنان است. این پیوند، باعث میشود که مؤمنان در مسیر زندگی خود، ائمه را الگو قرار داده و از راه و روش ایشان پیروی کنند.
"قُلْ لَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَیٰ"(3) (بگو: من از شما بر (ابلاغ) آن (رسالت) اجری نمیخواهم جز دوستی درباره خویشاوندانم.)
محبت اهل بیت (ع) به عنوان اجر رسالت پیامبر (ص) مطرح شده است. حضور در اربعین و ابراز ارادت به امام حسین (ع)، مصداق بارز این مودت است.
حدیث ثقلین (از پیامبر اکرم (ص)): "إِنّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثِّقلَیْنِ: کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی، مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِما لَنْ تَضِلُّوا أَبَداً، وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ" (من در میان شما دو چیز گرانبها باقی میگذارم: کتاب خدا و عترتم اهل بیتم. تا زمانی که به این دو تمسک بجویید، هرگز گمراه نخواهید شد؛ و این دو از یکدیگر جدا نمیشوند تا بر من در حوض وارد شوند.)
این حدیث بر لزوم تمسک به قرآن و اهل بیت تأکید دارد. زیارت اربعین، تجلی عملی تمسک به اهل بیت (ع) است.
تجلی وحدت و همبستگی: پیادهروی اربعین، نمادی از وحدت و همبستگی مسلمانان از سراسر جهان است. حضور میلیونی زائران با نژادها، زبانها و فرهنگهای مختلف، در کنار یکدیگر و با یک هدف مشترک، ایمان به قدرت اجتماع و برادری را در دلها تقویت میکند.
"وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ ۖ وَاصْبِرُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ"(4) (و از خدا و رسولش اطاعت کنید، و با یکدیگر نزاع نکنید که سست شوید و قدرت و شوکت شما از بین برود؛ و صبر کنید؛ همانا خدا با صابران است.)
وحدت و دوری از نزاع، موجب قدرت و شوکت مسلمانان میشود. راهپیمایی اربعین، این قدرت و شوکت را به نمایش میگذارد.
پیامبر اکرم (ص)میفرماید: "المؤمن للمؤمن کالبنیان یشد بعضه بعضا"(5) (مؤمن برای مؤمن همچون بنایی است که اجزای آن یکدیگر را محکم میکنند.)
فضای اربعین، مصداق عینی این حدیث است که در آن مؤمنان با ایثار و محبت، به یکدیگر یاری میرسانند.
اربعین فضایی برای تمرین حقوق و تقویت حس برادری و همبستگی در جامعه است.
تزکیه نفس و خودسازی: سختیهای پیادهروی، دوری از امکانات رفاهی و قرار گرفتن در جمع میلیونی زائران، فرصتی برای تزکیه نفس، خودسازی و تمرین صبر و شکرگزاری است. این تجربه، انسان را به سوی خدا نزدیکتر کرده و ایمانش را عمیقتر میسازد.
"وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ"(6) (و قطعاً شما را با چیزی از ترس و گرسنگی و کاهشی از اموال و جانها و محصولات میآزماییم؛ و به صابران بشارت ده.)
سختیهای پیادهروی اربعین، نوعی ابتلا و آزمون است که با صبر و تحمل آن، ایمان انسان تقویت میشود.
امیرالمومنین (ع)میفرماید: "افضَلُ العبادةِ الصّبرُ والصّمت ُو انتظارُ الفَرَج"(7) برترین عبادت صبر و سکوت و انتظار فرج است.
سفر اربعین، فرصت تمرین صبر در برابر مشکلات و رسیدن به گشایشهای روحی و معنوی است.
"وَمَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا"(8) (و هر کس تقوای خدا پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او قرار میدهد.)این سفر معنوی، با هدف نزدیکی به خدا و انجام عبادات همراه است که به تقویت تقوا در وجود انسان.
ائمه اطهار (ع) همواره بر اهمیت تهذیب نفس و دوری از گناهان تأکید داشتهاند. اربعین، با فضایی معنوی و هدفمند، زمینه را برای این خودسازی فراهم میکند.
الهامبخش برای نسلهای آینده: مراسم اربعین، با شور و شکوه خاص خود، به نسلهای آینده نشان میدهد که چگونه میتوان در برابر ظلم ایستادگی کرد و از اصول و ارزشهای دینی دفاع نمود. این مراسم، یادآور این است که ایمان، قدرتی است که میتواند انسان را در برابر هرگونه سختی و ناملایمات یاری کند.
"أُولَٰئِکَ کَتَبَ فِی قُلُوبِهِمُ الْإِیمَانَ وَأَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ"(9) (آنان کسانی هستند که ایمان را در دلهایشان نوشته و با روحی از جانب خود تأییدشان کرده است.
پیامبر اکرم (ص) میفرماید: "رحم الله عبدا احیا امرنا" (خدا رحمت کند بنده ای را که امر ما را احیا کند.)فَقُلْتُ لَهُ: «فَکَیْفَ یُحْیِی أمْرَکُمْ؟» قالَ: «یَتَعَلَّمُ عُلُومَنا و یُعَلِّمُها النّاسَ، فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا.»(10)خداوند رحمت کندکسی را که امر ما (مکتب اهل بیت و تشیع) را زنده کند. کسی پرسید که امر شما چگونه احیا میشود؟ فرمود: معارف و علوم و فرهنگ ما را یاد بگیرند و آن را به دیگران بیاموزند، زیرا اگر مردم خوبیها و محاسن کلام ما را بشنوند و بشناسند، از ما خاندان رسالت پیروی خواهند کرد.
برگزاری باشکوه اربعین و حضور میلیونی در آن، مصداق احیای امر اهل بیت (ع) است که به نسلهای بعدی منتقل میشود.دیدن ایمان و استقامت زائران اربعین، میتواند ایمان را در قلوب نسلهای جدید تثبیت و تقویت کند.
اجتماع عظیم اربعین، نوعی آمادهسازی قلوب و ایجاد بستر برای ظهور منجی عالم بشریت است و این امید را در نسلهای آینده زنده نگه میدارد.
تقویت روحیه شهادتطلبی و ایثار
اربعین، یادآور شهادت امام حسین (ع) و یاران باوفایش در راه خداست. این مراسم، روحیه شهادتطلبی و ایثار در راه اهداف الهی را در دلها زنده نگه میدارد. زائران با تحمل سختیهای راه و خدمترسانی خالصانه به یکدیگر، مفهوم ایثار را عملاً تجربه میکنند. این روحیهها، ارکان اصلی ایمان قوی و ریشهداراست.
"وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا ۚ بَلْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ"(11) (و کسانی را که در راه خدا کشته شدهاند، مرده مپندارید، بلکه زندهاند و نزد پروردگارشان روزی داده میشوند.)
این آیه، جایگاه والای شهدا را بیان میکند و به مؤمنین این اطمینان را میدهد که ایثار جان در راه خدا، به معنای فناء نیست، بلکه حیات جاویدان و روزی الهی را در پی دارد.
در مجموع، اربعین نه تنها یک مراسم سوگواری است، بلکه یک رویداد بزرگ فرهنگی، اجتماعی و معنوی است که نقش بسزایی در ریشهدار شدن ایمان در دلها، ترویج ارزشهای اسلامی و حفظ میراث عاشورا ایفا
پینوشت:
1.بقره/آیه74
2.(بحارالانوار ، ج 23 ، ص 232 .70 )
3.شوری/آیه23
4.انفال/آیه46
5.نهج الفصاحه، حدیث 3103
6.بقره/آیه155
7.بحار الانوار، جلد 74، صفحه420
8.طلاق/آیه8
9.حجرات/آیه22
10.میزان الحکمهًْ، ج 8، ح 13797.
11.آل عمران/آیه169
نظر شما