خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) _ ابنا: بین مقام امامت و پیامبری ملازمه ضروری وجود ندارد. ممکن است شخصی مانند پیامبراکرم (ص)، هم نبی و هم امام باشد و گاهی هم بنا به مصالحی، شخصی فقط نبی یا فقط امام باشد اما باید توجه داشت که مقام امامت عالیتر از مقام پیامبری است (۱)؛ زیرا حضرت ابراهیم (ع) ابتدا به پیامبری مبعوث شد و در مسیر پیامبری پس از پیروزی در همه امتحانها به مقام امامت رسید (۲). امام رضا (ع) میفرمایند: «الْإِمَامُ وَاحِدُ دَهْرِهِ لَا یُدَانِیهِ أَحَدٌ وَ لَا یُعَادِلُهُ عَالِمٌ وَ لَا یُوجَدُ مِنْهُ بَدَلٌ وَ لَا لَهُ مِثْلٌ وَ لَا نَظِیرٌ مَخْصُوصٌ بِالْفَضْلِ کُلِّهِ مِنْ غَیْرِ طَلَبٍ مِنْهُ لَهُ وَ لَا اکْتِسَابٍ بَلِ اخْتِصَاصٌ مِنَ الْمُفْضِلِ الْوَهَّابِ؛ امام یگانهی روزگار میباشد، هیچکس به مقام او نمیرسد و هیچ عالِمی هم طراز او نیست و برای او نمونه و بَدَلی وجود ندارد، نه او را مانندی هست و نه نظیری، به همهی فضائل الهی اختصاص دارد، بدون آنکه خودش آنها را کسب کرده باشد بلکه خدای وَهّاب او را به این مقام اختصاص داده است» (۳). این روایت مطلق است و دلالت بر مقام والای امام نسبت به همه دارد.
ائمه پیشرو قافله انسانیت و نهایت تکامل نوع انساناند که پیوسته مورد هدایت، تأیید و افاضات خداوند متعال هستند و به وسیله افاضات معنوی و جذبههای باطنی، هر فردی را طبق استعدادش، به کمال مطلوب میرسانند (۴). یعنی امام علاوه بر رهبری اجتماعی، دارای مقام رهبری معنوی و ولایت تکوینی نیز هست (۵). امام صادق (ع) فرمود: «همانا نزد ما سری از اسرار خداوند و علمی از علم الهی است که نه ملک مقرب و نه نبی مرسل و نه مومن آزموده شده به ایمان، توان دریافت آن را ندارد» (۶). بدین ترتیب امام از جهت علمی نیز از دیگران بالاتر است.
جایگاه و مقامها در عالم هستی بر اساس مرتبه وجودی است؛ ازاینرو، برای مقایسه مقامِ پیامبران با ائمه اطهار باید به حقیقت وجود و مراتب ایشان توجه داشت. اولین مخلوق الهی، دارای شدیدترین وجود و والاترین مقام است که بیشترین تقرب را به خداوند نیز دارد و سایر مخلوقات به ترتیب ضعیفتراند. حقیقت محمدیه، بالاترین مرتبه وجود است (۷)؛ یعنی مقام پیامبراکرم (ص) بالاترین مقام در هستی است. سپس کل حقایق وحیانی و دین از طریق پیامبراکرم (ص) بر امامان منتقل شد و امامان نه از طریق وحی بلکه از طریق پیامبر دارای مقام امامت، ولایت و هدایت شدند (۸). حال به این دلیل که پیامبراکرم (ص) از همه انبیاء برتراند و همچنین ائمه وحدت نوری با پیامبر دارند و علومشان برگرفته از همان منبع است (۹)؛ بنابراین، مقام ائمه برتر از همه انبیاء است (۱۰). قابل توجه است که حضرت زهرا (س) نیز با اینکه پیامبر نبودند ولی مقامشان از انبیاء الهی بالاتر است (۱۱).
پینوشت
۱. مطهری، مرتضی (۱۳۹۳) ولاءها و ولایتها، سی و پنجم، تهران: صدرا، ص ۹۶؛ آملی، حیدر بن علی (۱۴۲۲ق) تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخضم فی تأویل کتاب الله العزیز المحکم، ج۱، سوم، قم: نور علی نور، ص ۱۵۴.
۲. «إِنِّی جَاعِلُک لِلنَّاسِ إِمَامًا؛ به راستی تو را امام مردم قرار دادم» بقره/۱۲۴. حسنزادهآملی، حسن (۱۳۷۹) نهج الولایه، پنجم، قم: قیام، ص ۳۴.
۳. کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷ق) الکافی، ج۱، چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة، ص ۲۰۱.
۴. حسینی همدانی، سید محمد (۱۳۶۳) درخشان پرتوی از اصول کافی، ج۲، قم: چاپخانه علمیه، ص ۲۴۹.
۵. مطهری، مرتضی (۱۳۸۴) مجموعه آثار (مدیریت و رهبری در اسلام (امدادهای غیبی در زندگی بشر))، ج۳، هفتم، تهران: صدرا، ص ۳۱۹و۲۸۸.
۶. «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ عِنْدَنَا وَ اللَّهِ سِرّاً مِنْ سِرِّ اللَّهِ وَ عِلْماً مِنْ عِلْمِ اللَّهِ وَ اللَّهِ مَا یَحْتَمِلُهُ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ لَا مُؤْمِنٌ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ وَ اللَّهِ مَا کَلَّفَ اللَّهُ ذَلِکَ أَحَداً غَیْرَنَا وَ لَا اسْتَعْبَدَ بِذَلِکَ أَحَداً غَیْرَنَا...». مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۴ق) مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج۴، دوم، تهران: دار الکتب الإسلامیة، ص ۳۱۹.
۷. مطهری، مرتضی، همان، ص ۶۲؛ امین، نصرتبیگم، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، ج۱۲، ص۲۰.
۸. طباطبایی، محمدحسین (۱۳۷۴) ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۴، پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ص ۲۸۰؛ امیرمؤمنانعلیهالسلام در مقام و منزلت اهل بیت علیهمالسلام فرمودند «وَ لَهُمْ خَصَائِصُ حَقِّ الْوِلَایَةِ؛ از خصایص اهل بیت آن است که از حق ولایت الهی برخوردارند.» شریف الرضی، محمد بن حسین (۱۴۱۴ق) نهج البلاغة (للصبحی صالح)، قم: هجرت، ص۴۷.
۹. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَی إِلَیَّ لَیْلَةَ أُسْرِیَ بِی یَا مُحَمَّدُ ... فَأَنْتَ سَیِّدُ الْأَنْبِیَاءِ وَ عَلِیٌّ سَیِّدُ الْأَوْصِیَاءِ ثُمَّ شَقَقْتُ لَهُ اسْماً مِنْ أَسْمَائِی فَأَنَا الْأَعْلَی وَ هُوَ عَلِیٌّ یَا مُحَمَّدُ إِنِّی خَلَقْتُ عَلِیّاً وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ وَ الْأَئِمَّةَ مِنْ نُورٍ وَاحِد...» ابن أبی زینب، محمد بن ابراهیم (۱۳۹۷ق) الغیبة (للنعمانی)، تهران: نشر صدوق، ص ۹۳.
۱۰. کلینی، محمدبنیعقوب (۱۳۷۵) الکافی، ترجمه: کمرهای، ج۵، سوم، قم، ص۷۰۹؛ حسینی همدانی، سید محمد (۱۳۶۳) درخشان پرتوی از اصول کافی، ج۲، قم: چاپخانه علمیه، ص ۲۸۹و۳۱۵و۳۱۸؛ همان، ج۱، ص۲۳۸؛ علامه مجلسی (۱۳۶۳) بحارالانوار ترجمه امامت، ترجمه: موسی خسروی، ج۴، تهران: اسلامیه، ص ۶۰.
۱۱. حسینی تهرانی، محمد حسین (۱۴۲۳ق) معاد شناسی، ج۱۰، مشهد: نور ملکوت قرآن، ص۶۴.
نظر شما