خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)_ابنا: اسلام نه تنها بر اهمیت عقل و تفکر در تصمیمگیری تأکید دارد، بلکه راهکارهایی را برای مدیریت احساسات و رسیدن به موفقیت حقیقی (چه در دنیا و چه در آخرت) ارائه میدهد. تصمیمگیری احساسی میتواند تأثیرات دوگانهای بر موفقیت داشته باشد:
تأثیرات مثبت:
انگیزه و اشتیاق: احساسات مثبت مانند شور و اشتیاق میتوانند منبع قدرتمندی از انگیزه باشند که فرد را به سمت اهدافش سوق میدهند. تصمیمهایی که با اشتیاق گرفته میشوند، اغلب با انرژی و تعهد بیشتری دنبال میشوند.
خلاقیت و نوآوری: احساسات میتوانند به افزایش خلاقیت و توانایی تفکر خارج از چارچوب کمک کنند. گاهی اوقات، یک جرقه احساسی میتواند منجر به ایدههای بدیع و راهحلهای نوآورانه شود که در حالت منطقی ممکن نبودند.
شهود و بینش: گاهی اوقات، احساسات میتوانند به عنوان یک نوع شهود یا "حس درونی" عمل کنند که به ما در تصمیمگیریهای پیچیده کمک میکند، به خصوص زمانی که اطلاعات کافی برای یک تصمیم منطقی محض وجود ندارد. این شهود میتواند حاصل پردازش ناخودآگاه حجم زیادی از اطلاعات و تجربیات گذشته باشد.
ارتباطات و همدلی: در موقعیتهای اجتماعی و کاری، تصمیمگیریهایی که با در نظر گرفتن احساسات دیگران (همدلی) صورت میگیرد، میتواند منجر به ایجاد روابط قویتر، بهبود همکاری و موفقیت در کار گروهی شود.
مشورت و توکل (در مدیریت احساسات و منطق):
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ (2)
به سبب رحمت الهی است که تو با آنان نرمخو شدی و اگر تندخو و سختدل بودی، از پیرامون تو پراکنده میشدند. پس آنان را ببخش و برایشان آمرزش بخواه و در کارها با آنان مشورت کن، و چون تصمیم گرفتی، بر خدا توکل کن؛ زیرا خداوند توکلکنندگان را دوست دارد.
این آیه یک دستورالعمل جامع برای تصمیمگیری است. ابتدا به نرمخویی و گذشت اشاره میکند که نوعی مدیریت احساسات است. سپس دستور به مشورت میدهد که استفاده از منطق جمعی است و پس از آن، "چون تصمیم گرفتی" (یعنی بعد از بررسی و مشورت) بر خدا توکل کن. این فرآیند نشان میدهد که تصمیمگیری موفق باید ترکیبی از درایت (مشورت)، مدیریت احساسات (عفو) و در نهایت توکل باشد.
سازگاری: احساسات میتوانند به ما کمک کنند تا در مواجهه با شرایط غیرمنتظره، انعطافپذیرتر باشیم و سریعتر خود را با تغییرات وفق دهیم.آیه مربوط به پرهیز از عجله و تأکید بر تأمل:
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَتَبَیَّنُوا وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَی إِلَیْکُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا ۖ فَعِنْدَ اللَّهِ مَغَانِمُ کَثِیرَةٌ ۚ کَذَلِکَ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَیْکُمْ فَتَبَیَّنُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا (3)
ای کسانی که ایمان آوردهاید، هرگاه در راه خدا به جهاد رفتید، تحقیق و بررسی کنید و به کسی که [از روی ترس یا برای حفظ جانش] به شما سلام گفت، نگویید: مؤمن نیستی تا کالا [و متاع] زندگی دنیا را به دست آورید؛ در حالی که غنیمتهای فراوانی نزد خداست. شما هم پیش از این چنین بودید و خدا بر شما منت نهاد؛ پس [در هر کاری] تحقیق کنید. یقیناً خدا به آنچه میکنید، آگاه است.
اگرچه این آیه در مورد جهاد است، اما اصل "تبین" (تحقیق و بررسی) را در هر تصمیمی، به خصوص در شرایط حساس و احساسی، گوشزد میکند. این آیه به طور ضمنی هشدار میدهد که تصمیمگیریهای عجولانه و بدون تحقیق که ممکن است تحت تأثیر طمع یا هیجان باشد، میتواند عواقب جبرانناپذیری داشته باشد.
تأثیرات منفی:
تصمیمات عجولانه و غیرمنطقی: احساسات شدید مانند خشم، ترس، یا هیجان بیش از حد میتوانند منجر به تصمیمگیریهای عجولانه و بدون تفکر کافی شوند. این تصمیمات اغلب بر اساس اطلاعات ناقص یا تحلیلهای سطحی شکل میگیرند و پیامدهای منفی در پی دارند.
نادیده گرفتن حقایق و منطق: وقتی احساسات بر منطق غلبه میکنند، ممکن است فرد حقایق و دادههای مهم را نادیده بگیرد یا حتی آنها را تحریف کند تا با احساساتش سازگار شوند. این امر میتواند منجر به خطاهای فاحش در تصمیمگیری شود.
وَکَذَلِکَ نُفَصِّلُ الْآیَاتِ وَلِتَسْتَبِینَ سَبِیلُ الْمُجْرِمِینَ (4)
و این گونه آیات را تفصیل میدهیم تا راه و روش گناهکاران آشکار گردد.
این آیه و آیات مشابه، بر وضوح و تفصیل آیات برای اهل تدبر تأکید دارند. تصمیمگیریهای صحیح، خصوصاً در مسیر موفقیت، نیازمند وضوح، تدبر، و شناخت مسیر درست از غلط است که با تصمیمگیری صرفاً احساسی مغایرت دارد.
پشیمانی و ناکامی: تصمیمات احساسی که بدون در نظر گرفتن پیامدهای بلندمدت گرفته میشوند، اغلب منجر به پشیمانی و ناکامی میشوند. این میتواند شامل تصمیمات مالی، شغلی، یا روابط باشد.
کاهش اعتبار و اعتماد: تصمیمگیریهای متأثر از احساسات، به ویژه در محیطهای حرفهای، میتواند باعث شود فرد غیرقابل اعتماد یا بیثبات به نظر برسد. این موضوع میتواند به اعتبار او لطمه زده و در بلندمدت بر موفقیتش تأثیر منفی بگذارد.
سوءاستفاده از آسیبپذیری: افراد با نیت بد میتوانند از احساسات دیگران (مانند ترس یا حرص) سوءاستفاده کرده و آنها را به سمت تصمیمات اشتباه سوق دهند.
تصمیمگیری احساسی به خودی خود نه کاملاً بد است و نه کاملاً خوب. موفقیت زمانی حاصل میشود که فرد بتواند احساسات خود را مدیریت کند و تعادلی بین احساسات و منطق برقرار سازد. به عبارت دیگر، اجازه دهد احساسات به عنوان ابزاری برای درک عمیقتر و انگیزه عمل کنند، اما از آنها در جهت اتخاذ تصمیمات مهم، به صورت کنترلنشده و بدون تفکر منطقی بهره نبرد. توانایی تشخیص زمان مناسب برای گوش دادن به احساسات و زمان مناسب برای کنار گذاشتن آنها به نفع منطق، یکی از مهارتهای کلیدی برای دستیابی به موفقیت است.
پینوشت:
1.سوره انعام/ آیه 55
2.سوره نساء/ آیه 94
3.سوره آل عمران/ آیه 159
نظر شما