خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) - ابنا: پدیده دینگریزی جوانان در دهههای اخیر به یکی از دغدغههای اصلی اندیشمندان دینی و اجتماعی تبدیل شده است. با توجه به سرعت تحولات فرهنگی و تأثیر رسانههای نوین، نیاز به بررسی علمی و دینی این موضوع بیش از گذشته احساس میشود.
۱. جایگاه دین در هویت جوانان
قرآن کریم انسان را موجودی فطرتمدار معرفی میکند که گرایش به خدا در سرشت او نهاده شده است: «فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا» [روم: ۳۰]. بر اساس روایات، جوانی بهترین فرصت برای شکوفایی ایمان و بندگی است؛ چنانکه امام علی(ع) فرمود: «دل جوان همچون زمین خالی است که هرچه در آن افکنده شود، میپذیرد» [نهجالبلاغه، حکمت ۳]. با این حال، تغییرات اجتماعی و فرهنگی، چالشهایی را برای پایبندی جوانان به ارزشهای دینی ایجاد کرده است.
۲. عوامل فرهنگی
یکی از دلایل مهم دینگریزی، نفوذ فرهنگ مدرن و سکولار است که ارزشهای فردگرایی و لذتمحوری را ترویج میکند [۱]. رسانهها و فضای مجازی نیز با انتشار سبکهای زندگی غربی، موجب فاصلهگیری برخی جوانان از ارزشهای دینی میشوند [۲]. در این میان، غفلت از ارائه الگوی جذاب اسلامی برای جوانان، زمینهساز ضعف دینداری است.
۳. عوامل اجتماعی
خانواده و نهادهای آموزشی نقش مهمی در تقویت یا تضعیف دینداری جوانان دارند. ضعف در تربیت دینی خانوادهها و عدم جذابیت آموزشهای دینی در مدارس و دانشگاهها میتواند به دینگریزی منجر شود [۳]. همچنین، گروه همسالان و فشارهای اجتماعی نقش مهمی در گرایش یا گریز از دین ایفا میکنند. قرآن کریم هشدار میدهد: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَکُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ» [توبه: ۱۱۹]؛ یعنی همنشینی با دوستان مؤمن، ضامن تقویت ایمان است.
۴. عوامل روانشناختی
جوانان در دوران بلوغ با بحران هویت مواجه میشوند. نبود پاسخهای منطقی به پرسشهای دینی و مواجهه با شبهات، زمینهساز سردرگمی و دینگریزی است [۴]. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «یک ساعت اندیشه برتر از هفتاد سال عبادت است» [بحارالانوار، ج۷۱]؛ این روایت تأکید میکند که دین باید عقلانی و اقناعی عرضه شود، نه صرفاً تقلیدی.
۵. راهکارهای قرآنی و روایی
-
ارائه الگوهای دینی جوانپسند
-
تقویت نقش خانواده در انتقال ایمان
-
استفاده هوشمندانه از رسانه برای پاسخ به شبهات
-
آموزش عقلانی و محبتآمیز دین به جای اجبار
قرآن میفرماید: «ادْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ» [نحل: ۱۲۵]؛ یعنی دعوت به دین باید بر اساس حکمت و گفتوگوی سازنده باشد.
جمعبندی
بررسیها نشان داد که دینگریزی جوانان ناشی از مجموعهای از عوامل فرهنگی (نفوذ رسانه و فرهنگ غرب)، اجتماعی (ضعف خانواده و آموزش دینی) و روانشناختی (بحران هویت و شبهات) است. قرآن و روایات اهلبیت(ع) بر اهمیت هدایت جوانان و پاسخگویی به نیازهای فکری و عاطفی آنان تأکید دارند.
راهکارهای مؤثر در کاهش دینگریزی عبارتاند از: بازگشت به آموزههای اصیل قرآن و عترت، ارتقای تربیت دینی خانوادهها، استفاده صحیح از رسانهها برای تبلیغ دین، و طراحی برنامههای آموزشی جذاب و عقلانی. این اقدامات میتواند هویت دینی جوانان را تقویت کرده و آنان را در برابر چالشهای فرهنگی و اجتماعی مصون بدارد.
منابع
-
حسینی، م. (۱۳۹۸). تحلیل جامعهشناختی دینگریزی جوانان. فصلنامه مطالعات فرهنگی، نورمگز.
-
ملکی، الف. (۱۴۰۰). رسانههای نوین و تغییر دینداری جوانان. مجله علوم اجتماعی.
-
قرائتی، م. (۱۳۸۵). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
-
مطهری، مرتضی. (۱۳۷۰). تعلیم و تربیت در اسلام. تهران: صدرا.
-
قرآن کریم.
-
نهجالبلاغه، حکمتها.
-
مجلسی، محمدباقر. بحارالانوار.
نظر شما