راهکارهای پیشگیری و تقویت هویت دینی جوانان ایرانی

خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) – ابنا: با توجه به رشد فضای مجازی و افزایش فشارهای روانی، ضرورت دارد تا خانواده‌ها، نهادهای دینی و آموزشی و رسانه‌ها نقش فعال در هدایت جوانان به مسیر درست داشته باشند. قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) برای مقابله با تهدیدهای فرهنگی و اجتماعی، راهکارهای عملی ارائه کرده‌اند.


            ۱. ارائه مشاوره روان‌شناختی و حمایت روانی

• قرآن کریم می‌فرماید: «وَلا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَةِ» (بقره: ۱۹۵) (۱). حفظ سلامت روانی یکی از الزامات تقویت هویت دینی است.

• امام علی(ع) می‌فرمایند: «دل‌های پریشان نیازمند هدایت و مراقبت است تا راه درست را پیدا کنند» (نهج‌البلاغه, حکمت ۱۸۹) (۲).
  
  مشاوره روان‌شناختی با تمرکز بر آموزه‌های دینی، به جوانان کمک می‌کند فشارهای تحصیلی، اقتصادی و اجتماعی را مدیریت کنند و از گرایش به رفتارهای پرخطر جلوگیری شود. در ایران، فقدان دسترسی گسترده به مشاوره تخصصی باعث افزایش اضطراب و کاهش تاب‌آوری روانی در جوانان شده است. ترکیب مشاوره با آموزش دینی می‌تواند خلاهای حمایتی را پر کند.
  
  
  ۲. برگزاری دوره‌های آموزشی مقابله با اضطراب و فشار اجتماعی

• آموزش مهارت‌های زندگی و مقابله با فشار اجتماعی، بر اساس آموزه‌های قرآن و روایات، نقش مهمی در تثبیت هویت دینی دارد.

• قرآن کریم می‌فرماید: «أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد: ۲۸) (۳).
  
  دوره‌های آموزشی می‌توانند به جوانان ابزارهایی برای مقابله با استرس، رقابت تحصیلی و فشار همسالان ارائه کنند و هویت دینی آنان را تقویت نمایند. در ایران امروز، فشارهای اجتماعی و اقتصادی موجب افزایش اضطراب و سردرگمی هویتی شده است. آموزش‌های دینی و روانشناختی، راهکاری عملی برای مقابله با این بحران است.
  
  
  ۳. ایجاد فعالیت‌های گروهی و اجتماعی با محوریت دینی

• امام علی(ع) می‌فرمایند: «هر کس با مردم در راه خدا همکاری کند، دلش آرام و ایمانش مستحکم خواهد شد» (نهج‌البلاغه, حکمت ۳۸۵) (۴).

• قرآن کریم می‌فرماید: «وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ» (آل‌عمران: ۱۰۴) (۵).
  
  فعالیت‌های گروهی مانند هیئت‌ها، اردوهای دینی و پروژه‌های خیریه، هویت دینی را از حالت نظری به عملی منتقل می‌کنند و مهارت‌های اجتماعی جوانان را افزایش می‌دهند. در ایران، با توجه به تنش‌ها و فشارهای اجتماعی، این فعالیت‌ها به عنوان یک راهکار عملی برای تقویت تاب‌آوری روانی و انسجام اجتماعی ضروری هستند.
  
  
  ۴. تقویت ارتباط خانواده و مدرسه

• قرآن کریم می‌فرماید: «وَأْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا» (طه: ۱۳۲) (۶). خانواده اولین مرکز انتقال ارزش‌های دینی است.

• پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «آموزش و هدایت فرزندان، وظیفه والدین و اساس حفظ جامعه است» (نهج‌البلاغه, حکمت ۴۸) (۷).
  
  ارتباط نزدیک خانواده و مدرسه با فعالیت‌های فرهنگی و دینی موجب می‌شود هویت دینی جوانان تقویت شود و آسیب‌های محیطی کاهش یابد. در ایران، عدم هماهنگی میان خانواده و مدرسه یکی از دلایل سردرگمی هویتی جوانان است. ایجاد برنامه‌های مشترک فرهنگی و دینی می‌تواند این خلا را پر کند.
  
  
  ۵. استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای نشر محتوای دینی

• قرآن کریم می‌فرماید: «ادْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ» (نحل: ۱۲۵) (۸).

پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «نیکی و هدایت را گسترش دهید و دیگران را از آن بهره‌مند سازید» (نهج‌البلاغه, حکمت ۴۸) (۹).

شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های دیجیتال می‌توانند ابزار قدرتمندی برای نشر آموزه‌های دینی باشند و هویت دینی جوانان را تثبیت کنند. با توجه به دسترسی گسترده جوانان به فضای مجازی، محتوای دیجیتال دینی می‌تواند جایگزین محتوای آسیب‌زا و غیرمذهبی شود و زمینه تقویت باورها و رفتارهای دینی را فراهم آورد.

منابع

۱. قرآن کریم، سوره بقره، آیه ۱۹۵.

۲. نهج‌البلاغه، گردآوری سید رضی، حکمت ۱۸۹.

۳. قرآن کریم، سوره رعد، آیه ۲۸.

۴. نهج‌البلاغه، گردآوری سید رضی، حکمت ۳۸۵.

۵. قرآن کریم، سوره آل‌عمران، آیه ۱۰۴.

۶. قرآن کریم، سوره طه، آیه ۱۳۲.

۷. نهج‌البلاغه، گردآوری سید رضی، حکمت ۴۸.

۸. قرآن کریم، سوره نحل، آیه ۱۲۵.

۹. احمدی، س. (۱۴۰۰). «نقش فعالیت‌های دینی و رسانه‌ای در تقویت هویت جوانان». مجله پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی.