"والد ذهن آگاه" و تأثیر آن در رفتار فرزندان

خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)_ابنا: «والد ذهن‌آگاه» به والدینی گفته می‌شود که با آگاهی کامل و حضور در لحظه، به احساسات، افکار و رفتارهای خود و فرزندانشان توجه می‌کنند. آن‌ها واکنش‌های خود را مدیریت می‌کنند و با صبر و همدلی به نیازهای فرزندانشان پاسخ می‌دهند. این رویکرد در سبک زندگی اسلامی، با تعالیم عمیق دینی همپوشانی‌های زیادی دارد و می‌تواند تأثیرات بسیار مثبتی بر رفتار فرزندان بگذارد.

همپوشانی والد ذهن آگاه با سبک زندگی اسلامی:
حضور قلب و ذکر دائمی: اسلام بر "حضور قلب" و "ذکر" دائمی خداوند در تمام شئون زندگی تأکید دارد. والد ذهن‌آگاه نیز در واقع با تمرکز بر لحظه حال و توجه به جزئیات، نوعی حضور قلب را تجربه می‌کند که این می‌تواند با ذکر و یاد خداوند همراه شود.

صبر و حلم: آموزه‌های اسلامی مملو از توصیه به صبر و حلم است. والد ذهن‌آگاه نیز در مواجهه با چالش‌ها و رفتارهای دشوار فرزندان، به جای واکنش‌های عجولانه و هیجانی، با صبر و تأمل پاسخ می‌دهد.

رحمت و شفقت: اسلام، دین رحمت و شفقت است. والد ذهن‌آگاه نیز با دیدی سرشار از رحمت و همدلی به فرزندانش نگاه می‌کند و سعی در فهمیدن دنیای آن‌ها دارد.

عدالت و اعتدال: در اسلام بر رعایت عدالت و اعتدال در همه امور تأکید شده است. والد ذهن‌آگاه نه افراط می‌کند و نه تفریط، بلکه سعی می‌کند در تربیت فرزندانش راه میانه و عادلانه را در پیش گیرد.

تفکر و تدبر: اسلام انسان را به تفکر و تدبر در مورد خود و جهان اطراف دعوت می‌کند. والد ذهن‌آگاه نیز دائماً در حال تأمل و ارزیابی روش‌های تربیتی خود است.

تأثیر والد ذهن‌آگاه بر رفتار فرزندان در سبک زندگی اسلامی:
تقویت هوش هیجانی و معنوی:
فرزندان می‌آموزند که احساسات خود را بشناسند، مدیریت کنند و با اتکا به خداوند آرامش یابند. این به معنای درک این است که تمام احساسات انسانی بخشی از خلقت الهی هستند و می‌توان با آن‌ها به شیوه‌ای سازنده برخورد کرد.
والد ذهن‌آگاه با نام‌گذاری احساسات فرزندان و کمک به آن‌ها برای ابراز سالم این احساسات، هوش هیجانی آن‌ها را تقویت می‌کند. فرزندان یاد می‌گیرند که ناراحتی، خشم یا شادی خود را بشناسند و به جای سرکوب یا انفجار، آن را به درستی بیان کنند.

الگوسازی مثبت و اخلاق حسنه:
 والدی که با آرامش و تفکر عمل می‌کند، بهترین الگوی عملی برای فرزندانش در رعایت اخلاق حسنه اسلامی (مانند صبر، مهربانی، گذشت) خواهد بود. فرزندان این رفتارها را نه از طریق سخنرانی، بلکه از طریق مشاهده می‌آموزند.
والد ذهن‌آگاه کمتر عصبانی می‌شود، کمتر با خشونت کلامی یا فیزیکی واکنش نشان می‌دهد و بیشتر به حرف فرزندانش گوش می‌دهد. این رفتارها به فرزندان می‌آموزد که چگونه در مواقع دشوار، آرامش خود را حفظ کرده و با احترام با دیگران برخورد کنند.

افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس:
وقتی والدین با احترام و همدلی با فرزندان برخورد می‌کنند، فرزندان احساس ارزشمندی می‌کنند. این حس ارزشمندی پایه و اساس عزت نفس الهی است که در آن فرد خود را خلیفه خدا بر روی زمین می‌بیند و توانایی‌های خود را هدیه‌ای از جانب خداوند می‌داند.
 والد ذهن‌آگاه به جای انتقاد و سرزنش، به تلاش‌ها و موفقیت‌های کوچک فرزندش توجه می‌کند و آن‌ها را تشویق می‌کند. این امر باعث می‌شود فرزند احساس کند که دیده می‌شود، شنیده می‌شود و توانایی‌هایش مورد قدردانی قرار می‌گیرد.
وَلَا تَسْتَوِی الْحَسَنَةُ وَلَا السَّیِّئَةُ ۚ ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَبَیْنَهُ عَدَاوَةٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ (1)
«هرگز نیکی و بدی یکسان نیستند؛ بدی را با بهترین شیوه دفع کن، که ناگهان خواهی دید همان کس که میان تو و او دشمنی بود، چنان شود که گویی دوستی نزدیک و صمیمی است!»
این آیه به وضوح بر تأثیر رفتار نیک و صبورانه در مواجهه با دیگران (از جمله فرزندان) تأکید دارد. والد ذهن‌آگاه با انتخاب بهترین واکنش‌ها حتی در برابر رفتارهای نامطلوب فرزند، می‌تواند رابطه را بهبود بخشیده و او را به سمت نیکی سوق دهد.

کاهش اضطراب و استرس:
محیط خانه با حضور والد ذهن‌آگاه، محیطی امن و آرامش‌بخش می‌شود. این آرامش به فرزندان کمک می‌کند تا به خدا توکل کرده و اضطراب کمتری را تجربه کنند، زیرا می‌دانند در پناه والدین و خداوند هستند.والد ذهن‌آگاه با حضور و حمایت خود، به فرزندان احساس امنیت می‌دهد. آن‌ها یاد می‌گیرند که حتی در مواجهه با مشکلات، می‌توانند روی کمک و درک والدین حساب کنند و این خود به کاهش اضطراب آن‌ها منجر می‌شود.

تقویت ارتباط سالم و محترمانه:
 ارتباط بر پایه احترام و درک متقابل از اصول مهم خانواده اسلامی است. والد ذهن‌آگاه با ایجاد فضایی برای گفتگو و شنیدن، این ارتباط را تقویت می‌کند.
 والد ذهن‌آگاه به جای دستور دادن صرف، با فرزندش صحبت می‌کند، نظرات او را می‌پرسد و برای او توضیح می‌دهد. این شیوه ارتباطی، فرزند را تشویق می‌کند که آزادانه با والدینش صحبت کند و احساس کند که نظراتش محترم شمرده می‌شود.
وَقَضَیٰ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا (2)
«و پروردگار تو حکم فرموده که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکویی کنید. هرگاه یکی از آن‌ها یا هر دوی آن‌ها نزد تو به پیری رسیدند، پس به آن‌ها "اُفّ" نگویید و بر آن‌ها فریاد نزنید و با آن‌ها سخنی شایسته و بزرگوارانه بگویید.»
اگرچه این آیه مستقیماً به رفتار والدین با فرزندان اشاره ندارد، اما الگویی از رفتار ایده‌آل و توأم با احترام، صبر و گفتار نیکو را ارائه می‌دهد که فرزندان باید در قبال والدین خود داشته باشند. والد ذهن‌آگاه با درک این اصل قرآنی، تلاش می‌کند تا چنین محیطی از احترام و گفتار کریمانه را در خانواده ایجاد کند و خود نیز با فرزندانش با همین شیوه برخورد نماید تا او نیز این گونه عمل کند.

مدیریت خشم و حل مسالمت‌آمیز مشکلات:
در اسلام بر فرو بردن خشم و حل مسالمت‌آمیز منازعات تأکید شده است. والد ذهن‌آگاه با نشان دادن این مهارت‌ها در عمل، فرزندان را نیز به سمت این رویکرد هدایت می‌کند.
 والد ذهن‌آگاه به فرزندان خود یاد می‌دهد که چگونه احساس خشم را بدون آسیب رساندن به خود یا دیگران مدیریت کنند. آن‌ها با هم برای پیدا کردن راه‌حل‌های منطقی برای مشکلات تلاش می‌کنند.
در نهایت، والد ذهن‌آگاه در سبک زندگی اسلامی، نه تنها به رشد روانی و هیجانی فرزندان کمک می‌کند، بلکه آن‌ها را به سمت رشد معنوی و ارتباط عمیق‌تر با تعالیم دین سوق می‌دهد. این والدین، با آگاهی و حضور قلب خود، فضایی را ایجاد می‌کنند که در آن فرزندان می‌توانند با آرامش، احترام و اتکا به خداوند، به بهترین نسخه خود تبدیل شوند.

پی نوشت:
1.سوره فصلت/ آیه 34
2.سوره اسراء/ آیه 23