خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا: این مقاله به اختصار در صدد تبیین جایگاه علم و تفکر بهعنوان ارکان تربیت اسلامی و مؤلفههای سبک زندگی عقلانی و تمدنساز هستیم.
۱. علم در قرآن؛ راهی به سوی قرب الهی
در قرآن، علم و ایمان در کنار هم قرار گرفتهاند. خداوند میفرماید:
یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ
«خداوند کسانی از شما را که ایمان آورده و آنان را که دانش یافتهاند، درجاتی میافزاید.» (۱)
این آیه بیانگر پیوند میان معرفت و کرامت انسانی است. علم، در نگاه قرآن، نردبان رشد معنوی و عامل عزت امت اسلامی است.
۲. تفکر؛ عبادتی فراتر از ذکر زبانی
در اندیشه اسلامی، تفکر نوعی عبادت است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند:
تَفَکُّرُ سَاعَةٍ خَیْرٌ مِنْ عِبَادَةِ سَنَةٍ.
«اندیشیدن یک ساعت، بهتر از عبادت یک سال است.» (۲)
تفکر، زمینه درک حقیقت و اصلاح رفتار است. جامعهای که فرهنگ اندیشیدن را ترویج کند، از سطحینگری و تقلید کور رها میشود.
۳. علم و تمدن؛ از تربیت فردی تا رشد اجتماعی
تمدن اسلامی بر دو پایه علم و اخلاق شکل گرفت. امام علی(ع) فرمودند:
قِیمَةُ کُلِّ امْرِئٍ مَا یُحْسِنُهُ.
«ارزش هر انسان، به میزان دانایی و مهارت اوست.» (۳)
علم در سبک زندگی اسلامی، ابزار برتریجویی نیست بلکه وسیله خدمت است. هرگاه علم با اخلاق همراه شود، تمدن انسانی پدید میآید؛ اما اگر از تقوا جدا گردد، به ابزار سلطه بدل میشود.
۴. تفکر انتقادی در آموزههای اهلبیت(ع)
اهلبیت(ع) پیروان خود را به اندیشیدن و پرسشگری دعوت کردهاند. امام صادق(ع) فرمودند:
أَحْیُوا أَمْرَنَا، رَحِمَ اللَّهُ مَنْ أَحْیَا أَمْرَنَا.
«امر ما را زنده بدارید، خدا رحمت کند کسی را که معارف ما را زنده میدارد.» (۴)
زنده نگهداشتن معارف اهلبیت، بدون تفکر و تعمق ممکن نیست. تفکر، ریشهی حیات معنوی جامعه است.
نتیجهگیری
علم و تفکر، دو بال تربیت اسلامیاند. تربیتی که بر مبنای اندیشه و دانایی بنا شود، انسان را از جهل و تعصب رها میکند و جامعه را به سوی عدالت و رشد سوق میدهد. تمدن اسلامی تنها زمانی دوباره شکوفا میشود که علم، اخلاق و ایمان در کنار هم قرار گیرند.
منابع
۱.قرآن کریم، سوره مجادله، آیه ۱۱
۲.بحارالأنوار، ج ۱، ص ۲۱۸
۳.نهجالبلاغه، حکمت ۸۱
۴.اصول کافی، ج ۲، ص ۸۳
نظر شما