خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)_ابنا: امام صادق علیه السلام فرمودند: «نشاطُ المؤمنِ فی ثلاثٍ: التمتّعِ بالنساءِ، و المداعبةِ للإخوانِ، و التهجّدِ باللیلِ.»(1)
و در حدیثی دیگر امام باقر (ع) میفرمایند: لهو المومن فی ثلاثه اشیا: التمتع بالنسا و مفاکهه الاخوان و الصلاه باللیل(2)
این حدیث، برخلاف تصور رایج از مؤمن بهعنوان فردی منزوی، خشک یا صرفاً اهل عبادت، تصویری زنده، انسانی و متعادل از او ارائه میدهد. نشاط، یعنی سرزندگی، شوق، و حضور فعال در زندگی. امام صادق علیهالسلام، نشاط مؤمن را در سه عرصه تعریف میکند: جسم، اجتماع، و روح.
۱. التمتّع بالنساء: لذت مشروع، زیبایی فطری، و پیوند مقدس
در نگاه اسلامی، لذت جنسی نه تنها مذموم نیست، بلکه در چارچوب ازدواج و تعهد، امری مقدس و مورد تأکید است. امام صادق علیهالسلام با صراحت از «التمتّع بالنساء» یاد میکند؛ نه بهعنوان امری صرفاً جسمی، بلکه بهعنوان بخشی از نشاط مؤمن.
تحلیل عرفانی:
در عرفان اسلامی، زن نماد جمال الهی است. لذت از زنان، اگر با عشق، احترام و تعهد همراه باشد، میتواند تجلیای از محبت خداوند باشد. این لذت، نه شهوتمحور، بلکه جمالمحور است؛ مؤمن در زن، آیت زیبایی خدا را میبیند.
تحلیل روانشناختی:
انکار میل جنسی، منجر به سرکوب، اضطراب و اختلالات روانی میشود. دین اسلام، با پذیرش این میل، سلامت روان مؤمن را تضمین میکند. لذت مشروع، باعث آرامش، رضایت و تعادل روانی میشود.
تحلیل اجتماعی:
در جامعهای که روابط جنسی یا سرکوب میشود یا بیحد و مرز رها میشود، تعادل از بین میرود. امام صادق علیهالسلام، با تأکید بر لذت در چارچوب شرع، الگویی از رابطه سالم، پایدار و محترمانه ارائه میدهد.
۲. المداعبة للإخوان: مزاح، محبت، و پیوند اجتماعی
مزاح با برادران ایمانی، یعنی شوخی، خنده، و سبکسازی روابط انسانی. مؤمن، اهل دل است؛ کسی که بتوان با او خندید، درد دل کرد، و احساس امنیت داشت.
تحلیل اخلاقی:
مزاح، اگر از مرز ادب خارج نشود، نشانهی محبت، تواضع، و همدلی است. پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله نیز با اصحاب شوخی میکرد، اما هیچگاه تحقیر یا دروغ در آن نبود.
تحلیل اجتماعی:
مزاح، باعث تقویت روابط، کاهش تنش، و ایجاد فضای صمیمی میشود. در جامعهای پرتنش، مؤمن با مزاح خود، آرامش میآفریند. این نشاط، ریشه در محبت دارد و باعث میشود روابط انسانی از خشکی و رسمی بودن خارج شود.
تحلیل روانشناختی:
خنده، یکی از مهمترین عوامل کاهش استرس و افزایش سلامت روان است. مؤمن، نه فقط اهل عبادت، بلکه اهل شادی و ارتباط انسانی نیز هست.
۳. التهجّد باللیل: خلوت عاشقانه، سلوک عرفانی، و حضور در محضر محبوب
نماز شب، اوج ارتباط مؤمن با خداوند است. در تاریکی شب، وقتی همه خوابند، مؤمن بیدار است و با خدای خود راز و نیاز میکند. این عبادت، نه از سر اجبار، بلکه از سر عشق است.
تحلیل عرفانی:
نماز شب، لحظهی خلوت با محبوب است. مؤمن، در سکوت شب، با اشک و نجوا، به سلوک میپردازد. این لحظه، لحظهی فنا، حضور، و اتصال است.
تحلیل روانشناختی:
نماز شب، باعث آرامش، تمرکز، و تعادل روانی میشود. در دنیای پرهیاهو، این لحظهی سکوت، فرصتی برای بازگشت به خود و خداست.
تحلیل تاریخی:
بزرگان دین، از پیامبر تا امامان، همگی اهل تهجد بودند. این عبادت، نشانهی عشق، تعهد، و بلوغ ایمانی است.
جمعبندی: مؤمن، انسانی کامل، متعادل، و زنده
این حدیث، تصویری از مؤمن ارائه میدهد که هم اهل لذت است، هم اهل محبت، و هم اهل عبادت. نشاط مؤمن، در سه عرصهی جسم، اجتماع، و روح، نشاندهندهی تعادل، سلامت، و بلوغ اوست.
در این نگاه، مؤمن نه منزوی است، نه خشک، نه بیاحساس. او انسانی است که از زیباییهای مشروع دنیا لذت میبرد، با دوستان خود شوخی میکند، و در خلوت شب با خدای خود راز میگوید.
این حدیث، دعوتی است به بازسازی تصویر مؤمن؛ انسانی زنده، عاشق، و متعادل.
پی نوشت:
1-بحار الأنوار، ج۷۵، ص۳۲۲
2-همان،ج84،ص142
۰۱:۵۶ - ۱۴۰۴/۰۸/۰۱
نظر شما