خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)_ابنا: در بسیاری از مناطق ایران، تهیه جهیزیه به عنوان وظیفهای انحصاری برای دختر و خانوادهاش تبدیل شده است. این در حالی است که سیره ائمه معصومین(ع) به ویژه امام علی(ع) که برای تأمین هزینه ازدواج، زره خود را فروختند، خلاف این رویه را نشان میدهد. این مقاله با استناد به آیات قرآن کریم و تفاسیر معتبر شیعی، به نقد این فرهنگ نادرست پرداخته و جایگاه واقعی زن در اسلام را تبیین میکند.
فرهنگ جهیزیهدهی سنگین توسط خانواده دختر، ریشه در باورهای غلط اجتماعی دارد که نه تنها با تعالیم اسلامی ناسازگار است، بلکه کرامت و ارزش ذاتی زن را زیر سؤال میبرد. در مقابل، اسلام مسئولیت مالی ازدواج را بر عهده مرد گذاشته و برای زن جایگاه والایی قائل شده است.
سیره عملی امام علی(ع): الگویی برای همیشه
در روایات متعدد آمده است که امام علی(ع) برای تأمین مهریه و هزینههای ازدواج با حضرت فاطمه(س)، زره خود را فروخت. این اقدام چند پیام مهم دارد:
· مسئولیت اصلی تأمین مالی آغاز زندگی مشترک بر عهده مرد است
· ارزش زن در گرو اموال و جهیزیه نیست
· سادگی و قناعت در آغاز زندگی، ارزشی والاست
جایگاه زن در قرآن کریم
آیه ۲۱ سوره روم:
«وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّهً وَرَحْمَهً إِنَّ فِی ذَلِ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ»
(و از نشانههای او این که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و میانتان مودت و رحمت قرار داد.قطعاً در این [نعمت] برای مردمی که میاندیشند نشانههایی است.)
در تفسیر المیزان آمده است:این آیه بر تساوی زن و مرد در انسانیت و شرافت ذاتی تأکید دارد. کلمه "لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا" نشان میدهد زن مایه آرامش مرد است، نه وسیلهای برای کسب منافع مادی.
آیه ۱ سوره نساء:
«یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَهٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاءً»
(ای مردم!از پروردگارتان که شما را از یک نفس آفرید و جفتش را از او آفرید و از آن دو، مردان و زنان بسیاری پراکند، پروا کنید.)
به گفته تفسیر نور،این آیه بر یکسانی اصل آفرینش زن و مرد تأکید دارد و هیچ برتری ذاتی برای مرد قائل نیست.
مسئولیت مالی مرد در ازدواج
آیه ۲۳۶ سوره بقره:
«لَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ إِنْ طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ مَا لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِیضَهً وَمَتِّعُوهُنَّ عَلَی الْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَعَلَی الْمُقْتِرِ قَدَرُهُ»
(اگر زنان را پیش از آن که با آنان همبستر شوید یا برایشان مهری معین کنید،طلاق دهید، گناهی بر شما نیست و آنان را [حداقل] به اندازه شأن خود بهرهمند سازید.)
در تفسیر نمونه آمده است:این آیه مسئولیت مالی مرد را حتی در صورتی که هیچ گونه ارتباطی با همسرش برقرار نکرده باشد، تأیید میکند.
کرامت ذاتی زن در اسلام
اسلام برای زن کرامت ذاتی قائل است و ارزش او را در انسانیت، ایمان و تقوایش میداند، نه در اموال و جهیزیهای که به همراه میآورد. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «دختران مایه برکت و رحمت هستند.»
پیامدهای منفی فرهنگ جهیزیه محور
· تبدیل ازدواج به معاملهای مالی
· تحمیل فشار اقتصادی بر خانواده دختر
· ایجاد توقع نابجا در خانواده داماد
· کاهش کرامت و شخصیت زن
· به تأخیر افتادن ازدواج جوانان
فرهنگ نادرست جهیزیهدهی سنگین توسط خانواده دختر، نه تنها با سیره اهل بیت(ع) و تعالیم قرآن کریم در تضاد است، بلکه کرامت ذاتی زن را نادیده گرفته و او را به کالایی مبدل میسازد. اسلام با تأکید بر مسئولیت مالی مرد در ازدواج و کرامت ذاتی زن، الگویی متعالی ارائه داده که تحقق آن نیازمند بازنگری در باورهای اجتماعی و بازگشت به ارزشهای ناب اسلامی است.
منابع
۱. قرآن کریم
۲.تفسیر المیزان، علامه طباطبایی
۳.تفسیر نور، محسن قرائتی
۴.تفسیر نمونه، آیتالله مکارم شیرازی
۵.وسائل الشیعه، حر عاملی
۶.بحارالانوار، علامه مجلسی
نظر شما